تصاویر/ مهاجران ۱۰۰ سال پیش چه می‌پوشیدند؟

فرادید| عکس‌های رنگی مهاجران ۱۰۰ سال پیش نیویورک که به زیبایی لباس‌های محلی و ملی آن دوره را نشان می‌دهد.

 

بین سال‌های۱۹۵۴ تا ۱۹۸۲ حدود ۱۲ میلیون مهاجر به جزیره ی" الیس" آمدند که با توجه به زمانی که در آن قرار داشتند بهترین لباس‌ها را می‌پوشیدند.

این تصاویر در بخشی از کتاب The paper time machin چاپ شده و هنوز در حال جمع آوری است.

 

 

لباس سنتی دوره ی پادشاهی راش، مردمانی که امروزه به زبان اسلاوی صحبت می کنند.یک پیراهن گل دار با یک دامن و از جنس نایلون بوده که یک جلیقه پشمی روی آن پوشیده می شده است.

"Qeleshe" کلاهی بوده که به طور گسترده ای تحت تأثیر فرهنگ محلی بوده است و افراد روی سر می گذاشتند. جلیقه‌ای که در عکس دیده می‌شود با ابریشم و یا پارچه ی نخی بافته می‌شده و رنگ و تزئینات آن هم به منطقه‌ای که از آن استفاده می شده بستگی داشته است. بیشتر سربازان آلبانی از این لباس استفاده می کردند و با توجه به نوع دوخت و رنگی که استفاده می‌کردند شناخته می شدند.

لباس چوپانی در این عکس دیده می شود که کت رویی آن را از پوست گوسفند تهیه می شده و کلاهی از جنس کاه داشته است. کمربند این کت را هم ن و هم مردان استفاده می کردند و نوع کوچکتر آن را با پوست بره می‌دوختند.

"بوناد Bunad" کلاهی است که جزیی از لباس سنتی نروژی ها بوده و شکل و طرح آن وابسته به منطقه و سنت و موادی قابل دسترسی بوده که وجود داشته است. در روستای نروژ لباس ها معمولاٌ در خانه ها دوخته می شده و اکثرا هم از جنس پشم بوده است. تزئینات لباس هم بستگی به منطقه و آب و هوا داشته. در این روستاها دخترانی که ازدواج می کردند از کلاه برای پوشاندن موهایشان استفاده می کردند.

هویت الجزایری در قالب فرهنگ های مختلف در قومیت های بربر، عرب، آفریقا و مدیترانه دیده می شود. در این عکس عمامه کوفی در جلوی سر مثلثی بسته شده است. در بافت این عمامه از پشم شتر استفاده می کردند. یک نوع تونیک که معمولا پشمی، یا ابریشمی و یا نخی بوده است می پوشیدند. زیر عمامه هم کلاهی سر می کردند که تمام سر را به جز صورت می پوشانده و با توجه به منطقه ای که در آن استفاده می شده رنگ‌های مختلفی داشته است.

لباسی که در کلیسای ارتودکس یونان شرقی مرسوم بوده و تغییر نکرده است. در این عکس کشیش یک ردای بلند تا مچ پا همراه با یک جلیقه پوشیده (این نوع لباس میان قزاق های ترک مرسوم بوده است). رنگ سیاه این لباس جلوه ای بی نظیر داشته است. کلاه محکم و ضخیمی هم همراه با این لباس در مراسم مذهبی می پوشیدند. (از نظر جنس پارچه)

عکسی که میبینید یک لباس قدیمی چوپانی است که از پشم سه یا ۴ گوسفند دوخته شده و برای داخل لباس از پوست گوسفند استفاده کردند. بلندی این لباس تا زانو بوده تا بتوانند به عنوان بالش وقتی بیرون و در هوای آزاد بودند استفاده کنند. آستین کت با زنگوله‌هایی تزئین می‌شده و یک نوار چرمی هم داشته است. برای تزئین لباس از چیزهای کوچک دیگری هم استفاده می‌کردند.

شهر‌های استان یزد از قدیم محل کاروانسرا‌ها بوده اند و الان هم می‌توانید تجربه استراحت در اقامتگاه‌های بوم گردی و کاروانسرا‌های بازسازی شده را داشته باشید. اگر در پائیز به میبد سفر کنید می‌توانید به راحتی از آثار تاریخی منحصر به فرد این شهر کویری ایران لذت ببرید؛ بدون اینکه مجبور باشید دائما از آثار تاریخی به عنوان سایه‌بان استفاده کنید!

موقیعت جغرافیایی میبد یزد

چطور و چگونه میبدگردی کنیم؟

جاذبه‌های میبد؛ یک به یک

نارین قلعه؛ معروفترین جاذبه گردشگری میبد

برج کبوترخانه میبد یزد

یخچال خشتی میبد یزد؛ معماری زیبا و کاربردی

شهر‌های استان یزد از قدیم محل کاروانسرا‌ها بوده اند و الان هم می‌توانید تجربه استراحت در اقامتگاه‌های بوم گردی و کاروانسرا‌های بازسازی شده را داشته باشید. اگر در پائیز به میبد سفر کنید می‌توانید به راحتی از آثار تاریخی منحصر به فرد این شهر کویری ایران لذت ببرید؛ بدون اینکه مجبور باشید دائما از آثار تاریخی به عنوان سایه‌بان استفاده کنید!

موقیعت جغرافیایی میبد یزد

چطور و چگونه میبدگردی کنیم؟

جاذبه‌های میبد؛ یک به یک

نارین قلعه؛ معروفترین جاذبه گردشگری میبد

برج کبوترخانه میبد یزد

یخچال خشتی میبد یزد؛ معماری زیبا و کاربردی

کاروانسرا و چاپارخانه شاه عباسی میبد یزد

روستای مزرعه کلانتر

قلعه‌ی مهرجرد، آب انبار کلار، زورخانه‌ی پوریای ولی، مسجد جامع میبد، موزه زیلو، موزه سفال، کاروانسرای شمسی، خانه‌ی تاریخی سالار، برج محمودآباد و قلعه بارچین از جاذبه‌های دیدنی این شهر فوق تاریخی هستند.

باستان شناسان می‌گویند مرواریدی ۸۰۰۰ ساله که در حین حفاری در ابوظبی کشف شده است قدیمی‌ترین در جهان است. این مروارید را می‌توان یکی از ارزشمندترین اکتشافات سال‌های اخیر در جهان دانست.

این مروارید طبیعی در حین کاوش در جزیره ماراوا، خارج از پایتخت امارات متحده عربی کشف شد.

به گزارش ایران،  این مروارید قدیمی‌ترین سنگ طبیعی است که بنا بر آزمایشات لایه‌های کربن به دوره نوسنگی زمین و حدود ۸ هزار سال پیش باز می‌گردد.

محمد خلیفه آل مبارک» از کارشناسان ابوظبی است: این نخستین بار نیست که مروارید باستانی در امارات بدست آمده، اما می‌توان با قاطعیت گفت: مروارید بدست آمده از آنچه که تاکنون کشف شده قدیمی‌تر است.»

کارشناسان معتقدند که مروارید‌های باستانی در گذشته‌های دور در ازای سرامیک‌های بسیار تزئین شده و کالا‌های دیگر دربین النهرین (عراق باستان) معامله می‌شدند. برخی از مروارید‌ها نیز به احتمال زیاد توسط مردم محلی به عنوان جواهرات خریداری و مورد استفاده قرار می‌گرفت.

منبع: https://fararu.com/fa/news/415600/%DA%A9%D8%B4%D9%81-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AF-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8-%D8%AE%D9%84%DB%8C%D8%AC-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3

وبسایت رسمی برنامه نود - حضور یک دهه‌ای در تیم ملی اصلا کار آسانی نیست و در فوتبال ایران هم بازیکنانی توانستند به این افتخار برسند.

به گزارش وب سایت نود، انجام بازیهای ملی پرشمار در سالهای اخیر باعث شده تا تعداد بازیهای ملی بازیکنان عصر کنونی نسبت به بازیهای ملی بازیکنان سالهای دور به مراتب بیشتر باشد.

در تاریخ تیم ملی ایران 6 بازیکن موفق شدند تعداد بازیهای ملی خود را سه رقمی کنند که همه آنها هم بازیکنانی‌اند که تا همین چند سال پیش عضو تیم ملی بودند.

با توجه به جدول بازیهای ملی، تیم منتخب رکوردداران بازی ملی انتخاب شده است. ملاک بازی‌های ملی هم آمار عمومی است که در "ویکی پدیا" منتشر شده است.

هر چند شاید بر اساس برخی مراجع دیگر در تعداد بازیهای ملی برخی بازیکنان یکی دو تا تغییر ایجاد شود اما این تغییرات اندک باعث عوض شدن ترکیب تیم مردان باثبات تاریخ ایران نخواهد شد؛

دروازه‌بان: احمدرضا عابدزاده

دروازه‌بان بزرگ تاریخ فوتبال ایران همچنان باسابقه‌ترین شماره یک به شمار می‌رود. عابدزاده حدودا 11 سال پیراهن تیم ملی را برتن داشت و در این مدت 79 بازی ملی انجام داد. در بین 10 بازیکن تیم ملی با بیشترین بازی ملی، هیچ دروازه‌بانی دیده نمی شود و عابدزاده نفر سیزدهم است. پس از خداحافظی عابدزاده، ابراهیم میرزاپور و مهدی رحمتی به رکورد 79 بازی احمدرضا نزدیک شدند اما میرزاپور در عدد 71 متوقف شد و رحمتی 76. رحمتی اگر با کارلوس کی‌روش دچار مشکل نمی‌شد هم اکنون جای عابدزاده را در این تیم می گرفت.

مدافع راست: حسین کعبی

خودش می گوید می توانست به 200 بازی ملی هم برسد البته الان هم وضعیتش بد نیست. مدافع سپیدرود رشت با اینکه 7 سال است در تیم ملی بازی نکرده اما با 84 بازی ملی نفر نهم رکوردداران بازی در تیم ملی محسوب می‌شود. کعبی 9 سال برای ایران بازی کرد و طبق سن شناسنامه‌اش در سن 26 سالگی از تیم ملی کنار رفته است!

مدافع وسط: جلال حسینی

تنها مدافع ایرانی که  عضو باشگاه صدتایی هاست با 116 بازی ملی. او نفر چهارم در بین رکوردداران بازی ملی است. او امسال در یازدهمین سال حضورش در تیم ملی با یک شوک بزرگ روبرو شد؛ خط خوردن و از دست دادن جام جهانی. آیا پرونده حسینی در تیم ملی بسته شده است؟

مدافع چپ: احسان حاج صفی

تنها عضو این تیم منتخب که هم اکنون در عضویت تیم ملی قرار دارد. احسان در 10 سال حضورش در تیم ملی 97 بازی ملی انجام داده و به زودی وارد باشگاه صدتایی‌ها می‌شود. با توجه به اینکه حاج صفی 28 ساله است و در تیم ملی از جایگاه خوبی برخوردار است احتمالا بازیهای ملی بیشتری را تجربه خواهد کرد و می‌تواند در رده بالاتری در جدول رکوردداران تیم ملی قرار بگیرد. او فعلا هفتم است.

اسدالله عسگر اولادی، تمدار و فعال اقتصادی ایرانی، امروز دار فانی را وداع گفت. وی جز اولین حلقه ای است که به اجازه امام خمینی مسئولیت اتاق بازرگانی را در ابتدای انقلاب اسلامی عهده دار شد.

اخبار فراوانی پیرامون ثروت عسگراولادی منتشر می شد تا جایی که یک دهه قبل نام وی را در فهرست پولدارترین تاجران ایرانی قرار دادند.

وی البته هیچ گاه از صحبت درباره زندگی شخصی اش امتناع نمی کرد. به صراحت درباره راه پولدار شدنش سخن می گفت و البته جوانان را همواره به کوشش و کار و تلاش دعوت می کرد. وی که به تاجری متشرع شهرت داشت، وقتی درباره شکل کار کردنش توضیح می داد، می گفت که هیچ گاه از بانکی وام نگرفته است و هیچ گاه نیز بیش از یک هفتم سرمایه اش را به کسی نسیه نمی دهد چرا که فکر ورشکستگی را می کند. تاجر ایرانی که بر خودروی آخرین سیستم سوار می شد و در خیابان فرشته زندگی می کرد، قیمت زیره در جهان را تعیین می کرد. وی در کار تجارت پسته، زیره، بادام و خرما. اسدالله عسگراولادی به گفته خودش در سن ۱۲ سالگی وارد بازار شد و تا آخرین روزهای زندگی نیز کار کرد . به این ترتیب از سال ۱۳۲۴ به شکل حرفه ای وارد بازار کار شده است. 

عسگراولادی از زبان خودش 

 درباره زندگی شخصی اش گفته است: من اسدالله عسگراولادی هستم و سال ۱۳۱۲ در تهران متولد شدم. خانواده‌ام متدین و در سطح پایین جامعه بودند و با قشر ثروتمندان سروکار نداشتند. شغل پدرم پیشه‌وری بود و مغازه عطاری داشت. ما سه برادر بودیم که هر سه از سن ۱۲ ـ ۱۳ سالگی کار در بازار تهران را شروع کردیم. روزها کار و شب‌ها درس. پس از گذراندن کنکور در رشته ادبیات پذیرفته شدم اما عصرهایی که فرصت داشتم به دانشکده اقتصاد هم می‌رفتم چون ساختمان‌های دانشکده مقابل هم بود. گاهی سر کلاس‌های دانشکده حقوق هم می‌رفتم. آن موقع رفتن به سایر دانشکده‌ها آزاد بود و مثل امروز کنترل و حراست هم در کار نبود. کارم را از صفر شروع کردم. اولین حقوقی که در دوره شاگردی گرفتم روزی ۲ ریال بود که می‌شد ماهی شش تومان. تلاشم شبانه‌روزی و کار سخت بود. اولین تجارتم را با خرید یک کیسه کنجد به قیمت ۵۳ تومان از بازار تهران شروع کردم و آن کیسه کنجد را به نانوایی سر محل به قیمت ۷۰ تومان فروختم و این اولین سود من در تجارت بود. این مربوط به سال ۱۳۲۷ است. تا سال ۱۳۳۴ کارمند بودم و در یک شرکتی کار می‌کردم که فعالیتش در زمینه صادرات بود. به صادرات علاقه‌مند شدم اما پول نداشتم. تنها دارایی‌ام خانه‌ای بود که در خیابان شهید مصطفی خمینی به مبلغ ۵۶۰۰ تومان خریده بودم. در آن خانه من و دو خواهر و پدر و مادرم زندگی می‌کردیم. اولین ماشینم که در سال ۱۳۳۳ خریدم یک فولکس به مبلغ ۵۹۰۰ تومان بود که با همین ماشین چند کیسه خواربار از بازار می‌خریدم و بین نانوا و بقال توزیع می‌کردم. سال ۱۳۳۴ تصمیم گرفتم تاجر شوم. به اتاق بازرگانی رفتم که کارت بازرگانی بگیرم، اما سنم اقتضا نمی‌کرد. چون حداقل باید ۲۴ ساله می‌بودم.

خاندان ارژنگی از خاندان‌های پیشینه دار ایران در شهر تبریز بود که نقش مهمی در سیر تحولات نگارگری و نوگرایی در هنر مملکت ما داشت؛ چنانکه در خاطرات مرحوم استاد رسام ارژنگی» آمده، یکی از اسلاف این خاندان در دوره قاجار، از هنرمندان بزرگ تبریز در زمان عباس میرزا ولیعهد بوده است و تابلو‌هایی از جنگ ایران و روس برحسب امرعباس میرزا ساخته بود که در سال ۱۳۳۰ قمری افسران روس آن‌ها را از باغ شمال تبریز به روسیه بردند.»

باید توجه داشت که این سَلَف خاندان ارژنگی از واقعه‌ای تصویر برداشت که نطفه آگاهی جدید ایرانیان به‌دنبال این نبرد بسته شد، همچنان که سیدجواد طباطبایی در کتاب مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی» متذکر شده است: به دنبال شکست ایران در جنگ‌های ایران و روس» بود که اصلاحات و نوسازی ایران از تبریز، دارالسلطنه ولیعهد ایران، عباس میرزا، آغاز شد.» بنابراین از دیدگاه نگارنده این سطور، شاید بتوان این تابلو‌ها را، مبین نوعی تجدد هنری قلمداد کرد که حداقل از حیث موضوع، نو و جدید بود و موضوع همین تابلو‌ها یعنی جنگ‌های ایران و روس بود که ایرانیان را به تأمل درباره این نبرد واداشت و آغازی شد بر اصلاحات و نوسازی ایران؛ از قضا نقاش این تابلو‌ها هم تبریزی بود و بر این اساس، شاید بشود شهر تبریز را از پیشگامان تجدد هنری در ایران نیز دانست، همان‌طور که دکتر طباطبایی در کتاب نامبرده، از این شهر به آستانه دوران جدید» به‌عنوان مفهومی عام تعبیر کرده است.

اما ماهیت این نقاشی‌ها به یقین برای راقم معلوم نشد! شاید این تابلو‌ها همان دو نگاره مهمی باشد که امروز در موزه هرمیتاژ سنت پترزبورگ نگهداری می‌شود و در وبگاه موزه و در معرفی این نگاره‌ها نیز نامی از نقاش این دو تابلوی بزرگ نرفته است. جالب است که این دو تابلو، هر دو به یک سبک کشیده شده و هر دو نیز از آذربایجان به روسیه منتقل شده است. به‌هر حال هویت این تابلو‌ها بحث بیشتری می‌طلبد، اما اگر همان باشد که توسط یکی از اسلاف خاندان ارژنگی کشیده شد، بواسطه نشان دادن ارتش نوین عباس میرزا، جهازات جنگی جدید، اونیفرم سربازان و آرایش‌های نظامی نوین، موضوع مهم و جدیدی دارد.

اما یکی دیگر از هنرمندان بزرگ این خاندان، ابراهیم آقامیر»، نقاش مظفرالدین میرزا ولیعهد در تبریز، بنابر گفته همان خاطرات رسام ارژنگی شاید نخستین کسی بود که نقاشی را در تفلیس و مسکو فراگرفته بود» و زبان‌های روسی و فرانسوی را خوب می‌دانست و از متجددین زمان خود به حساب می‌آمد. فرزند بزرگ او یعنی میرمصوِر ارژنگی» نیز در روسیه و تفلیس درس هنر خوانده بود و با آمدنش به ایران موجد سبک نوینی در طراحی فرش ایرانی شد که در ادامه درباره آن بحث خواهیم کرد.

گفتگو با اکرم اسماعیلی، خواهر شهیدان عبدالحمید و مهدی اسماعیلی برایم بسیار جالب بود. این خواهر شهید می‌گوید: پیکر عبدالحمید را که دیدم، دستانش پر از خاک بود. در آخرین لحظات حیاتش به خاک چنگ زده بود. خشکی لب‌هایش نشان می‌داد بیشتر از یک روز آب نخورده بود. حمید را در بد شرایطی دیدم. آنقدر بی‌تابی کردم که خبرش به گوش مهدی رسید. مهدی گفت راضی نیستم در شهادت من اینطور شیون کنی. مهدی که شهید شد، صدایم درنیامد.»
هشت سال دفاع مقدس مملو از صحنه‌های دل کندن از عزیزان بود؛ مادران و پدرانی که چند فرزند شهید داشتند، نوعروسانی که خیلی زود همسر شهید می‌شدند، خواهری که به برادرانش عشق می‌ورزید و هر دو برادر را در جنگ از دست داد و خود نیز در جبهه‌های جنگ حاضر شد. گفت‌وگوی ما شهیدان عبدالحمید و مهدی اسماعیلی را پیش رو دارید. عبدالحمید در عملیات الی‌بیت‌المقدس و مهدی در کربلای ۵ آسمانی شدند.

خانواده‌ای که دو شهید می‌دهد باید پیشینه‌ای از فعالیت‌های انقلابی داشته باشد.
ما اصالتاً خوزستانی و ساکن استان مرکزی هستیم. پدرمان کارمند شرکت نفت بود و معمولاً چند صباحی به خاطر مأموریت‌های کاری ایشان، مجبور به مهاجرت و اسکان در استان‌های دیگر می‌شدیم. ما آن زمان به مدرسه اسلامی می‌رفتیم. از سال ۵۴ به بعد برادرهایم فعالیت‌های انقلابی خودشان را شروع کردند. پخش اعلامیه و حضور در مساجد و جلسات مستمر از عمده فعالیت‌هایشان بود. من آن زمان محصل بودم. همه ما از این دست فعالیت‌ها داشتیم، اما هیچ کدام جلوی همدیگر بروز نمی‌دادیم. برادرم مهدی علاقه خاصی به انقلاب داشت. همان سال ۵۴ فعالیت‌هایش را آغاز کرد. به ما هم که در خانه بودیم، کار‌هایی را می‌سپرد. گاهی نان زیادی تهیه می‌کرد و به خانه می‌آورد و از ما می‌خواست با آن‌ها لقمه نان و پنیر درست کنیم یا سیب‌زمینی‌های پخته را لقمه بگیریم. می‌گفت فردا راهپیمایی داریم. اگر مردم حین راهپیمایی در جایی گیر کردند و مجبور شدند ساعت‌ها پنهان شوند یا شرایط خاصی برایشان پیش آمد، از این لقمه‌ها بتوانند استفاده کنند. گاهی هم نوار‌های سخنرانی امام را به خانه می‌آورد تا ما آن‌ها را پیاده کنیم.

خود شما هم فعالیت انقلابی داشتید؟
من و برادرم مهدی با تشکیل سپاه، وارد سپاه شدیم. من از همان ابتدا در دفتر حزب با شهید بهشتی در امور فرهنگی همکاری داشتم. کمی بعد همراه با دوستانم دوره امدادگری را گذراندیم و آموزش‌های لازم را دیدیم که با آغاز جنگ تحمیلی به عنوان امدادگر در مناطق جنگی حضور پیدا کردم. با آغاز جنگ همه اهل خانه ما راهی جبهه شدند. پدرم به منطقه اعزام شد.
عبدالحمید دیگر شهید خانواده‌مان از سال ۵۹ یعنی از اولین روز‌های جنگ تا زمان شهادتش در عملیات الی‌بیت‌المقدس حضور داشت و برادرم مهدی که پاسدار بود، از همان ابتدای جنگ تا زمان شهادتش در عملیات کربلای ۵ به جبهه رفت. خانه اول مهدی مناطق جنگی بود.

اولین شهید خانه‌تان کدام برادر بود؟
برادرم عبدالحمید که متولد ۱۳۳۷‌بود.

چطور برادری بود؟ کمی از شاخصه‌های اخلاقی‌اش بگویید.
از همان دوران کودکی شاد و بشاش بود. علاقه فراوانش به امیرالمؤمنین (ع) باعث شد تا توجه و مطالعه زیادی بر خطبه‌های نهج‌البلاغه داشته باشد. مخلص کلام عاشق امام علی (ع) بود. آنقدر عاشق بود که در عملیات الی‌بیت‌المقدس و با رمز علی‌بن‌ابیطالب (ع) به شهادت رسید. در میلاد امام علی (ع) هم به خاک سپرده شد. پدر به عبدالحمید پول تو جیبی می‌داد تا برای خودش لباس بگیرد. بعد از مدتی می‌دید همچنان عبدالحمید با همان لباس قبلی است، می‌گفت: مگر من پول ندادم لباس بگیری؟! بعد‌ها متوجه می‌شدیم با آن پولی که به او می‌دادیم، مایحتاج خانواده‌های نیازمند را تهیه می‌کرد. عبدالحمید بعد از اخذ دیپلم فنی به هنرستان رفت و با توجه به نیاز مناطق محروم به معلم، برای تدریس به روستا‌های محروم رفت. برادرم حقوق و پاداشی که برای این کارش می‌گرفت، تماماً برای روستاییان هزینه می‌کرد. برایشان موتوربرق و موتورآب می‌گرفت تا مشکلشان حل شود. کلاس‌های درسشان را باز‌سازی و از شهر مواد مورد نیازشان را تهیه می‌کرد. برادرم عبدالحمید خیلی باسلیقه بود. یک مقطعی در جبهه سنگرهایشان نم داشت. وقتی آمده بود مرخصی مقداری نایلون خرید و به جبهه برد. برای اینکه بچه‌ها اذیت نشوند، تمام سنگر را نایلون‌کشی کرده بود.

اطراف منطقه‌شان زمین بایر بود. عبدالحمید تخم گل، سبزی و خیار گرفت و در آن زمین بایر کاشت. همیشه دنبال این بود که بقیه را خوشحال کند. می‌گفت بچه‌ها روحیه‌شان کسل نباشد. دنیا ارزش ندارد که آدم بخواهد زانوی غم بغل بگیرد و ناراحت باشد. خدا شادی را خلق کرده تا بنده‌هایش شاد باشند و باقی عمرشان را روحیه بگیرند. شاد بودن یکی از ناب‌ترین ویژگی‌های عبدالحمید بود.

پس‌ از تأسیس حزب توده در مهر ۱۳۲۰ و از همان آغاز فعالیت حزب، چند نفر از افسران که گرایش‌های مارکسیستی داشتند، به این حزب روی آوردند و بتدریج با افزایش اعضای تشکیلات نظامیان حزب توده، زمینه ایجاد یک سازمان مستقل برای نظامیان توده‌ای پدید آمد. سازمانی که وجود آن نه توجیه قانونی در قوانین جاری داشت و نه حضورش موافق مرامنامه خود حزب توده بود! اما با تمام نگرانی‌هایی که از حضور و وجود سازمان افسران حزب توده ایران» در دل تشکیلات نظامی کشور پدید آمده بود، این سازمان تأثیرات مهمی بر حوادث تاریخ معاصر مملکت ما داشت؛ چنانکه قیام افسران خراسان در مرداد ۱۳۲۴ و همچنین با اعلام موجودیت فرقه دموکرات آذربایجان در ماه بعد و پیوستن بسیاری از افسران سازمان نظامی حزب توده به فرقه و حمایت سازمان نظامیان با تمام امکانات از فرقه دموکرات، نمونه‌هایی از نقش تأثیر‌گذار سازمان افسران در حوادث میانه‌های دهه بیست بود.‌

اما نقش مهم دیگر سازمان افسران حزب توده در تاریخ معاصر ایران مربوط به ایام نهضت ملی شدن صنعت نفت است‌. با توجه به اینکه از قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، توطئه‌هایی برای سقوط حکومت دکتر محمد مصدق پدید آمده بود و از سویی دیگر نیروی اجرایی این توطئه‌ها، نظامیان بودند، سازمان افسران حزب توده در شناسایی و خنثی‌سازی و معرفی این توطئه‌ها نقش چشمگیری داشت. بنابراین اگرچه این سازمان، غیر قانونی و به ظاهر مخفی بود، نقش مهمی در نجات دولت دکتر مصدق ایفا کرد که مهم‌ترین آنها کشف و خنثی‌سازی برنامه کودتای ۲۵ مرداد بود. باری، متن پیش رو نیز گفت‌و‌گویی است با دکتر مجید تفرشی، تاریخ نگار، سند پژوه و پژوهشگر مسائل معاصر که عملکرد سازمان افسران حزب توده را در کودتای ۲۸ مرداد، پیش و پس از آن مورد بررسی قرار می دهد که در ادامه می‌خوانید.

ظاهراً پیش از کودتای ۲۸ مرداد، از جمله در ۲۵ مرداد توطئه کودتا وجود داشت. نقش سازمان افسران حزب توده در خنثی کردن این کودتا یا توطئه‌ها چه بود؟
گفته شده که در جریان عملیات براندازی دولت دکتر محمد مصدق در ۲۵ مرداد ۱۳۳۲، سازمان مخفی نظامی حزب توده، یکی از عوامل تأثیرگذار در خنثی‌سازی این عملیات بوده است. ولی از چند و، چون این تلاش اطلاع کاملاً دقیقی در دست نیست. اولاً، شبکه‌های مخفی نظامی حزب توده با هم ارتباط مشخص و سازمان یافته‌ای نداشتند و بعضاً به‌صورت مجزا با رهبری حزب توده در ارتباط بودند. ثانیاً، در سال‌های پس از مرداد ۱۳۳۲ و به‌دنبال انتقاد‌های جدی که به عملکرد حزب توده در سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ شد، تلاش شد تا نقش سازمان نظامی حزب در مواجهه با کودتا پررنگ‌تر و تأثیرگذارتر از واقعیت جلوه کند.

باید توجه داشت که اولاً در مقطع سرنوشت ساز ۲۵ مرداد ۱۳۳۲، طرفداران واقعی، نه تاکتیکی، دولت مصدق در بین اعضای سازمان مخفی نظامی حزب توده در اقلیت و از نظر سازمانی منفرد بودند و ثانیاً بیشتر حامیان مصدق در آن سازمان، در رده جدی عملیاتی و میدانی نبوده و اغلب وظیفه نگهبانی و محافظت از اداره نخست‌وزیری یا منزل شخص نخست‌وزیر را برعهده داشتند.

سازمان افسران با تمام آمادگی که در جهت خنثی کردن کودتا‌ها داشت (حداقل طبق روایت محمدعلی عمویی در کتاب درد زمانه)، نتوانست در کودتای ۲۸ مرداد کاری به پیش ببرد. علت موفق نبودن سازمان افسران در خنثی‌سازی کودتای ۲۸ مرداد چه بود؟
به نظر می‌رسد که سازمان افسران آمادگی کاملی در آگاهی از کودتا و توان مقابله با آن نداشت و در این مورد اغراق شده است. علت از پیش نرفتن اقدام سازمان نظامی حزب در مقابله با کودتا، اول نداشتن انسجام و اقتدار لازم و کافی بود. دوم، نداشتن ارتباط سازمانی لازم با یکدیگر. سوم، نداشتن امکانات عملیاتی در مناطق و مراکز حساس و چهارم، تشتت در تصمیم‌گیری رهبری حزب توده که بخشی از آن به‌دلیل تشتت ناشی از فقدان ارتباط کلاسیک و سیستماتیک حزب توده با شوروی، به‌دلیل بروز جنگ قدرت در مسکو، پس از مرگ استالین بود.

تا قبل از قیام سی تیر ۱۳۳۱، حزب توده از مصدق پشتیبانی کامل و آشکار نمی‌کرد و در ت تعریف شده از سوی مسکو همچنین دستورالعملی وجود نداشت. به‌همین دلیل هم به‌طور سازمانی، سازمان مخفی نظامی حزب هم از دولت مصدق حمایت نمی‌کرد. ولی افرادی شخصاً دلبسته مصدق و جبهه ملی بودند. بعد از سی تیر و بازگشت مصدق به قدرت، حزب بتدریج به مصدق نزدیک شد و اتفاقاً همین روند، یکی از دلایل جدی نگرانی ان قم و تهران از عملکرد دولت و اختلافات شان با مصدق بود.

از دیدگاه شما با تمام کمک‌هایی که سازمان افسران برای خنثی کردن توطئه‌ها می‌کرد، هدف نهایی اش چه بود؟ هدف نجات دکتر مصدق بود یا بازکردن جای پای قدرتی برای حزب توده در حکومت؟
به گمان من، در آن مقطع، اغلب رهبران حزب توده و سازمان نظامی، علاقه‌مند به نجات مصدق از کودتا بودند. ولی اصالتاً به طور ایدئولوژیک و اصولی، نهایت آرزوی خود را ادامه حیات آن دولت نمی‌دانستند و خواهان تشکیل یک دولت سوسیالیستی به شیوه شوروی و تحت هدایت حزب مادر بودند. از نظر آنان، طبق تجربیات دیگر کشورها، این آرزوی نهایی یا می‌توانست به شیوه کامل و یکجا حاصل شود یا بتدریج از طریق مشارکت در یک دولت ائتلافی با دیگر احزاب و جریان‌های غیرکمونیستی. لازمه هر یک از این دو رویکرد، جلوگیری از کودتا و حفظ بقای ولو موقتی دولت مصدق بود.
اینکه مصدق تا چه حد از این قصد و تلاش سازمان نظامی حزب توده مطلع بود یا در صورت اطلاع از آن رضایت داشت، موضوعی کاملاً مشخص نیست. ولی از خلال خاطرات به جا مانده از اعضای ارشد جبهه ملی و حزب توده، چنین به‌نظر می‌رسد که کیانوری پیشنهاد همکاری علیه کودتا را به مصدق داده بود، ولی مصدق نه موضوع کودتا را جدی گرفته بود و نه امکان این همکاری را.

نکته جالبی که وجود دارد این است که حزب توده از این توطئه‌های پیش از ۲۸ مرداد با عنوان کودتا» یاد می‌کند. آیا این لفظ بیشتر یک نوع بار تحریک‌آمیز نداشت که به قول مظفر بقایی در رومه شاهد حزب توده با مطرح کردن داستان کودتا» قصد ایجاد وحشت عمومی و تبلیغ شدید روی آن» را داشت؟ یا اینکه واقعاً طبق تعاریفی که از کودتا می‌شناسیم، این تحرکات هم مصداق قصد کودتا بود؟
برای حزب توده که در مرداد ۱۳۳۲ هم یک حزب جدی و دارای اعضای فراوان آشکار و پنهان فعال در نقاط و دوایر مختلف نظامی و غیرنظامی ایران بود و هم رسماً مطابق قانون، همچنان تشکلی غیرقانونی محسوب می‌شد، اعلام خطر در مورد آینده کشور و خطر آنی کودتا، نوعی ابراز وجود و تلاش برای جلب نظر دولت مصدق از طریق اعلام خطر و دلسوزی محسوب می‌شد.
واقعیت این است که خطر کودتا وجود داشت و سوای ارزش تبلیغی اعلام خطر در مورد آن برای حزب توده، رهبری حزب کاملاً آگاه بود که در صورت بروز کودتا و موفقیت آن، خواه ناخواه، حزب و هوادارانش با مصدق و هوادارانش هر دو قربانی وضع پیش آمده خواهند شد و هدف کودتاچیان داخلی و خارجی، هر دو دسته خواهند بود. از این نظر به گمان حزب، ازدواج ولو مصلحتی حزب توده و مصدق، امری ناگزیر بود.

تا پیش از قیام سی تیر، سازمان افسران طبق خط مشی رهبری حزب توده با دولت مصدق برخورد می‌کرد و در کتاب غلامحسین بقیعی نمونه‌هایی از برخورد اعضای سازمان افسران با دولت مصدق آمده است. اما تلقی دکتر مصدق در این زمان با سازمان افسران چه بود؟ آیا سندی یا نشانه‌ای در این رابطه وجود دارد؟
در مقطع آغازین نهضت ملی شدن صنعت نفت در ایران و دور نخست صدارت دکتر مصدق، حزب توده با مخالفت و تردید به اصل جنبش و رهبری مصدق نگاه می‌کرد. مطبوعات جدی حزب توده، در آغاز معتقد بودند که نهضت ملی اقدامی توسط بورژوازی لیبرال به رهبری یک تمدار فئودال محافظه کار و نسبتاً ترقی خواه (مصدق) و یک [به زعم ایشان]واپسگرای وابسته (آیت‌الله کاشانی) است. مطبوعات دیگر حزبی از قبیل: چلنگر نیز در مقالات، اشعار و کاریکاتور‌های خود، آشکارا مصدق و کاشانی و حسین فاطمی را مزدور و نوکر بریتانیا و امریکا خطاب می‌کردند.
در این مقطع مصدق نیز به شوروی و حزب توده اعتماد نداشت و نزدیک شدن به حزب را نه قبول داشت، نه لازم و به مصلحت خود و نهضت نفت می‌دانست. مصدق کاملاً آگاه بود که اتخاذ هرگونه ت مماشات و دوستی با حزب توده، موجب بروز نگرانی نیرو‌های مذهبی و رهبری آن و دشمنان و رقبای غربی از سوی دیگر می‌شد.

بسیاری دکتر مصدق را تمداری قانون مدار می‌شناسند. از طرفی می‌دانیم که حضور سازمان افسران در ارتش نه جایگاه قانونی در کشور داشت و نه حضورش در ارتش، موافق مرامنامه خود حزب بود. از دیدگاه شما چرا دکتر مصدق نسبت به نفوذ سازمان افسران در ارتش سکوت می‌کرد؟ آیا این با قانون مداری دکتر مصدق در تناقض نبود؟ آیا اصلاً می‌شود تصور کرد که دکتر مصدق از سازمان افسران و فعالیت آن‌ها بی‌اطلاع بود؟
نه دکتر مصدق و نه دیگر ت ورزان جدی آن روزگار، هیچ کدام به‌طور کلی از وجود بخش نظامی مخفی حزب توده بی‌اطلاع نبودند و ضمناً کمتر کسی از دامنه و عمق فعالیت آن سازمان مطلع بود. باید توجه داشته باشیم که پیش از سازمان مخفی نظامی حزب توده، اساساً موجودیت خود حزب توده در دوره پس از بهمن ۱۳۲۷ غیرقانونی بود و با وجودی که در مقاطعی تحت عناوینی از قبیل: شورای متحده کارگری و دیگر تشکل‌های صنفی و ی و فرهنگی فعالیت می‌کردند، ولی در دوره حکومت مصدق و بخصوص بعد از سی تیر ابایی از حضور ی و رسانه‌ای کاملاً آشکار با نام حزب توده نبود.
از سوی دیگر، به‌طور کلی و بخصوص در یک سال پایانی عمر دولت مصدق و زمانه بروز اختلاف‌ها و ریزش‌ها در جبهه ملی، مشکلات با دربار و جدایی راه با کاشانی و جناح مذهبی نهضت ملی و بالا گرفتن مشکلات خارجی و چالش‌های بین‌المللی چه در جدال حقوقی و مذاکرات و مناقشات ملی شدن نفت ایران و چه در مواجهه با فعالیت‌های مخفی مأموران امنیتی وابسته به امریکا و بریتانیا در ایران، مصدق اولویت را به مبارزه با حزب توده و سازمان نظامی مخفی نمی‌داد و شاید حتی در ماه‌های پایانی عمر دولتش از اسفند ۱۳۳۱ تا مرداد ۱۳۳۲، با اشارات عناصر رادیکال جبهه ملی، به حمایت ضمنی سازمان نظامی در روز مبادا و زمانه استیصال نیز به‌عنوان یک گزینه می‌اندیشید.

خلیل ملکی در زمستان ۱۳۲۵ وجود سازمان افسران را برخلاف مرامنامه حزب می‌دانست و در آن زمان خواستار انحلال سازمان نظامی بود که مدتی منحل هم شد. آیا خلیل ملکی که در زمان نهضت ملی مخالف حزب توده و از نزدیکان دکتر مصدق بود، نسبت به غیر قانونی بودن سازمان افسران به ایشان هشداری نمی‌داد؟
موضع خلیل ملکی درباره موجودیت سازمان نظامی در حزب توده، کاملاً اصولی و بر مبنای منافع ملی و مصالح حزبی بود. البته اختلافات اساسی نظری و عملی ملکی با رهبری و جریان غالب در حزب توده ورا و فرای وجود سازمان مخفی نظامی بود، ولی این مسأله نیز نقطه بروز جدی آن اختلافات بود که درنهایت هم به جدایی ناگزیر ملکی و یارانش از حزب منجر شد. مسأله مهم برای ملکی، اطاعت حزب توده از شوروی و آموزه‌های استالینیستی و توجه نکردن جدی و لازم به منافع ملی ایران بود.
تعطیلی موقت سازمان نظامی حزب توده نیز در سال ۱۳۲۵ عملاً به‌طور جدی به وقوع نپیوست و صرفاً اقدامی موقت، نمایشی و تبلیغاتی بود برای ساکت کردن منتقدان حامی ملکی و دیگر معترضان، درباره ت‌های حزبی و بحران پیش آمده ناشی از پیوستن اعضای نظامی و ی حزب توده به میرجعفر پیشه‌وری فرقه دموکرات در آذربایجان و دیگر جریان‌های جدایی‌طلب از ایران.

بعد از قیام سی‌تیر که اختیارات مصدق (حتی در بخش نظامی) بیشتر هم شد، آیا اقدامی برای کنترل سازمان افسران صورت گرفت؟
در مقطع بعد از سی تیر ۱۳۳۱، سازمان نظامی مخفی حزب توده از نظر تعداد اعضا و شبکه‌ها در درون نیرو‌های مسلح، گسترش بیشتری یافته بود و عرصه فعالیتش هم وسیع‌تر شده بود. دسته‌هایی از اعضای جبهه ملی، جریان‌های جدا شده از مصدق و گروه‌های راستگرا و منتقد دولت، از کاشانی گرفته تا ملکی و بقایی و دربار و افسران بازنشسته، مدت‌ها درباره خطرات وجودی سازمان نظامی مخفی حزب توده هشدار داده بودند و ابراز نگرانی می‌کردند. ولی دولت مصدق و تا حدی وزیر کشور و دکتر غلامحسین صدیقی که اتفاقاً شخصیتی قانوندان و قانونمدار هم بود، یا این خطر را جدی نمی‌گرفتند، یا در اولویت برخورد نمی‌دانستند یا اساساً تصور می‌کردند که در نبود یک سازمان مخفی حامی جبهه ملی، شاید وجود چنین سازمانی، ولو در دل حزب توده، درنهایت روزی به کار خواهد آمد و بنابراین بجز موارد موردی و محدود، برخورد جدی با آن صورت نگرفت.

پاسخ: با نگاهی به سیره امیر مومنان علی علیه السلام به نحوه حکومت داری آن حضرت پی خواهیم برد اما نکته اساسی این است که کسب حکومت و حفظ آن هدف اصلی امام(ع) نبود. حضرت علی (علیه السلام) قبل و بعد از رسیدن به حکومت،

پاسخ: با نگاهی به سیره امیر مومنان علی علیه السلام به نحوه حکومت داری آن حضرت پی خواهیم برد اما نکته اساسی این است که کسب حکومت و حفظ آن هدف اصلی امام(ع) نبود. حضرت علی (علیه السلام) قبل و بعد از رسیدن به حکومت،
رفتار ی اش را در چارچوبی مشخص منضبط کرده بود و خود را به فراتر رفتن از آن مجاز نمی دانست. کتاب خدا و سنت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) چارچوب رفتار ی و اجتماعی و فردی امام (علیه السلام) به شمار می آمد. حضرت (علیه السلام) آن قدر به این امر اهمیت می داد که در شورای عمر پیشنهاد عبدالرحمن بن عوف را نپذیرفت و راه برای خلافت عثمان گشوده شد.
عبدالرحمن به امام(علیه السلام) گفت: چنانچه در کنار کتاب و سنت نبوی به سنت شیخین (ابوبکر و عمر) وفادار بمانی، باتو بیعت خواهم کرد. حضرت واپسین شرط وی را نپذیرفت و از حکومت بازماند.(الکامل فی التاریخ، ابن اثیر، ج ۲، ص ۲۲۳ )امام(ع) در حکومت‌داری خود، از شیوه‌های خاصّی استفاده می‌کرد و بدین‌گونه نبود که تنها از اعمال قدرت در رسیدن به اهداف صحیح حکومتی بهره بگیرد؛ بلکه به روش‌های ذیل نیز تمسک می‌جست:
۱. عقلانیت و استدلال‌گرایی: محور اصلی حکومت علوی، حق و عدل است و معیار برقراری این محور نیز، عقل و استدلال می‌باشد. امام به شخصی که در جنگ جمل گرفتار حیرت شده بود و نسبت به حقّانیت طرفین نزاع که از اصحاب پیامبر(ص) بودند دچار شک و تردید گردید، فرمود: تو دچار اشتباه شده‌ای. به درستی که حق و باطل توسط شخصیّت مردان شناخته نمی‌شوند. ابتدا حق را بشناس، آن‌گاه اهلش را هم می‌شناسی، و باطل را بشناس، آنگاه اهلش را هم می‌شناسی.»[۱] منطق امام در برخورد با خوارج نیز، منطق استدلال و دفع شبهات و تحکیم عقلانی بنیادهای صحیح دینی آن‌ها بود.
۲. م با مردم و مشارکت دادن آن‌ها در تصمیم‌گیری‌ها: امام در موارد گوناگونی با اصحاب[۲]خود م می‌کرد. برای نمونه در جریان جنگ جمل، جنگ صفین و عزیمت آن‌ها به طرف شام، با سپاه خود م کرد. و در محروم کردن معاویه از حاکمیّت شام نیز با افراد صالح م نمود. و این شیوه برای تحقق بخشیدن به مشروعیّت جامعه شناختی و مقبولیت مردمی، بسیار مؤثر است.[۳]
۳. اجرای مساوی و عادلانه و استثناناپذیر قوانین: علی(ع) در تقسیم بیت‌المال، اجرای حدود الهی و سایر حقوق و قوانین عدالت علوی را اجرا می‌کند و هیچ کسی حتّی برادرش عقیل را از این قاعده مستثنا نمی‌سازد.[۴]
۴. اهمیّت دادن به افکار توده‌ی مردم و انتقادها: وظیفه‌ی حکومت نسبت به مردم این است که از حقوق آنان دفاع کند و اهداف حکومت را تحقق بخشد و مردم را از موقعیت و واقعیت‌های موجود مطّلع سازد تا ذهنیت‌های منفی به حدّاقل برسند؛ ولی با وجود این، به انتقادها و نظرات مخالفان نیز گوش فرا دهد و علی(ع) نیز به این روش حکومت‌داری، عمل می‌کرد.
۵. بهره‌گیری از گذشته و تاریخ عبرت‌آموز و استفاده از سنّت‌های خوب گذشته: علی(ع) به مالک فرمود: آیین پسندیده‌ای را به هم مریز که بزرگان این امت، بدان رفتار نموده‌اند و مردم بدان وسیله به هم پیوسته‌اند و رعیت با یک‌دیگر سازش کرده‌اند و آیینی را قرار مده که چیزی از سنّت‌های نیک گذشته را زیان رساند تا پاداش از آن نهنده‌ی آن سنّت باشد و گناه شکستن آن بر تو ماند.»[۵][۳۰] امام در بهره گرفتن از تاریخ عبرت آموز، به وقایع تاریخی استناد می‌کرد و می‌فرمود: چنان در کارهایشان نگریسته و در سرگذشت‌هایشان اندیشیده که گویی یکی از ایشان گردیده، بلکه با آگاهی‌ای که از کارهایشان به دست آورده است، گویی چنان است که با نخستین تا پسینشان به سر برده است.»[۶]
۶. حق پرسش دادن به دیگران: سیره‌ی امام در حکومت‌داری این بوده که حق پرسش‌‌گری را برای مردم دانسته و آن‌ها را به سؤال کردن ترغیب می‌نمود.[۷]
۷. ارزش نهادن به عهد و پیمان‌ها: علی(ع) همیشه نسبت به وعده‌های خود پای‌بند بود؛ حتّی به مالک سفارش می‌کند که اگر با دشمنت پیمانی نهادی و در ذمّه‌ی خود او را امان دادی به عهد خویش وفا کن و آن‌چه را بر ذمّه داری، ادا نما و خود را چون سپری در برابر پیمانت برپادار؛ زیرا مردم بر هیچ چیز از واجب‌های خداوند چون بزرگ شمردن وفای به عهد سخت هم‌داستان نباشند با همه هواهای گوناگون که دارند و رأی‌های مخالف یک‌دیگر که در میان آرند و مشرکان نیز جدای از مسلمانان وفای به عهد را میان خود لازم می‌شمردند؛ اگر چه زیان پایان ناگوار پیمان‌شکنی را بردند. پس در آن‌چه به عهده گرفته‌ای، خیانت مکن و پیمانی را که بسته‌ای، مشکن.[۸]
۸. رعایت اخلاق حسنه: امام به اخلاق نیکو، متخلق بود و کارگزارانش را نیز بدان توصیه می‌کرد.[۹] ضراربن‌حمزه به اصرار معاویه، علی(ع) را چنین توصیف می‌کند: به خدا سوگند، که دوراندیش و نیرومند بود؛ سخن به فضل می‌گفت و به عدل، حکم می‌نمود، علم از اطرافش فرو می‌ریخت و حکمت بر زبانش جاری بود؛ از دنیا و زیورش وحشت داشت و با شب و تاریکی‌اش مأنوس بود. به خدا سوگند، دارای اشک فراوان و تفکّر زیاد بود و به علّت بخشش فراوان دستش را خالی می‌کرد و از نفس خویش وحشت داشت؛ لباس‌های خشن و غذاهای سخت او را خوش می‌آمد و در میان ما همانند یکی از ما بود. اگر از او می‌پرسیدیم، پاسخ‎مان می‌داد و اگر نزدش می‌رفتیم، ابتدا سلام می‌نمود و اگر دعوتش می‌کردیم، نزدمان می‌آمد. با این حال، به خدا سوگند، با این نزدیکی‌اش به ما و قربی که به ما داشت، به علّت هیبتش، با او سخن نمی‌گفتیم و به خاطر عظمتی که نزد ما داشت، با او ابتدا به سخن در نمی‌آمدیم. اگر لبخندی می‌زد دندان‌هایش همانند مروارید به رشته کشیده بود. افراد توانا نمی‌توانستند باطل او را طمع کنند و انسان‌های ضعیف از عدل او مأیوس نمی‌شدند.»[۱۰]
۹. روش تعلیم و آموزش: سراسر نهج البلاغه حاکی از تعلیم و آموزش علی(ع) به اصحابش است. حقوق آن‌ها و مسائل اعتقادی و اخلاقی و احکام را به آن‌ها آموزش می‌داده و دشمن و دوست را برای آن‌ها معرّفی می‌کرد.
۱۰. از بین بردن فتنه‌ها و زمینه‌های آن‌ها: یکی از روش‌های حکومتی علوی، فتنه‌شناسی و نابود کردن فتنه‌ها و بسترهای آن‌ها بود. فتنه آن‌جایی تحقق می‌یابد که حق و باطل آمیخته گردند. منشأ فتنه که هوس‌های فتنه‌گران و بدعت‌های دینی بود، مورد مخالفت شدید آن حضرت قرار می‌گرفت. امام می‌فرماید: وقتی که فتنه‌ها روی می‌آورند، شبهه ایجاد می‌کنند و زمانی که روی می‌گردانند، آگاهی می‌دهند، فتنه هم‌چون بادها دور می‌زند و به برخی از شهرها برخورد می‌کند و از کنار برخی می‌گذرد.»[۱۱] از آن رو شبهه را شبهه می‌نامند که شباهت به حق دارد: دوستان خدا، روشنی‌شان در این شبهه‌ها یقین است و راه‌نمایشان، مسیر هدایت؛ ولی دشمنان خدا، گم‌راهی‌شان آن‌ها را به شبهه‌ها فرا می‌خواند و راه‌نمایشان کوری آن‌هاست.»[۱۲]
۱۱. مردم داری
حکومت امام علی(ع) با مردم رفتاری نیک داشت. آن حضرت هرگز طاقت شـنیدن اخبار ناگوار بدرفتاری با مردم را نداشت، زیرا او معتقد بـود هـمـان طوری که حکومت بر مردم حقی دارد مردم نیز بر حکومت حـقـی دارنـد. وقـتی خبر برخورد نادرست استان داران و یا فرمان داران بـا مـردم را مـی شـنید، سخت خشمگین می شد و با آنان تند بـرخـورد می کرد. هنگامی که امام علی(ع) مالک اشتر را به استان داری مـصـر مـنـصوب فرمود، در حکم انتصابش که دستورالعمل بسیار مـهـمی بود، چنین فرمود: (.واشعر قلبک الرحمه للرعیه والمحبه لـهـم والـلطف بهم ولاتن علیهم سبعا ضاریا تغتنم اکلهم فانهم صـنـفـان: اما اخ لک فی الدین او نظیر لک فی الخلق[۱۳] مهربانی و خـوش رفـتـاری و نیکویی با رعیت را در دل خود جای ده، مبادا به آنـان چـون جـانـور درنده باشی، خوردنشان را غنیمت بدانی، زیرا آنـان دو دسته اند: یا برادر دینی تو هستند یا در آفرینش مانند تو هستند.
۱۲. خدامحوری
اسـاس حـکـومـت امـام عـلی(ع) خدامحوری بود. در گفتار، رفتار و کـردارش به خدا می اندیشید و حکومت را وسیله می پنداشت نه هدف. او بـا حکومت، احکام خدا را اجرا می کرد و مردم را با منبع فیض آشـنـا و بـه سـوی حق می کشاند و نور الهی را در کالبد آنان می دمـید. امام(ع) بعد از بیعت مردم با او در خطبه ای فرمود: انی اریـدکم لله؛ من شما را برای دین خدا می خواهم.
ایشان هم چنین در پـاسخ یکی از اعضای شورا که از ایشان پرسید آیا تو به آن چه کـه قرآن و سنت رسول الله و سنت شیخین است، عمل می کنی؟ فرمود: من به قرآن و سنت حضرت رسول(ص) و اجتهاد خود عمل می کنم.
امام علی(ع) برای استنباط و کشف احکام خدا به دنبال خواست مردم نـبـود بـلـکه خواست خدا را در نظر داشت، اما برای اجرا و تحقق امـور حـکـومـت بـه م و نقد و انتقاد مردم ارزش فراوانی می داد. وی مـردم را به سوی خدا هدایت می کرد و زیر پرچم عدالت می کـشاند و لذا می فرمود: بر حلقه بینی دشمن چنگ افکنم، هرچند به حق میل نداشته باشد و کشان کشان به آبشخور عدالت می برم[۱۴]
پی نوشت
۱- مرتضی مطهری، جاذبه و دافعه‌ی علی(ع)، انتشارات صدرا، تهران، چاپ دهم، ۱۳۶۹، ص ۱۳۴.
۲- نهج البلاغه، حکمت، ۴۲۰.
۳- وقعه الصفین؛ ص ۹۲، بحارالانوار، ج ۳۸، ص ۱۸۰.
۴- نهج البلاغه، خطبه‌ی‌۱.
۵- همان نامه‌ی، خطبه‌ی ۵۳.
۶- نهج البلاغه، نامه‌ی‌ ۵۳، و نیز ر، ک: خطبه‌ی ۸۳، ۹۹، ۱۱۱.
۷- همان، خطبه‌ی ۱۶۱، نامه‌ی ۵۰.
۸- همان، نامه‌ی ۵۳.
۹- نهج البلاغه، نامه‌ی ۵۳.
۱۰ هاشم معروف حسینی، سیرة الائمه الاثنی عشر، ص ۲ـ۳۳۱ و مروج الذهب، ج ۲، ص ۴۲۱.
۱۱- نهج البلاغه ، خطبه‌ی ۹۳.
۱۲ همان، خطبه‌ی ۳۸.
۱۳. نهج البلاغه، نامه ۵۳
۱۴. نهج البلاغه، خطبه ۱۳۶

تاریخچه باشگاه فجر شهید سپاسی

این باشگاه در سال 1367 و پس از به شهادت رسیدن مجید سپاسی به پاس زنده نگه داشتن ارزش ها و یاد آن شهید اسلام توسط سردار جعفر جعفری با خریدن امتیاز تیم یکتا که در آن زمان در لیگ دسته 1 شیراز حضور داشت شروع به فعالیت کرد.

این تیم در سال 73 با قهرمانی در لیگ استان فارس به زیر گروه منطقه جنوب راه یافت و پس از آن هم به لیگ دسته دوم کشوری راه پیدا کرد.

در سال 75 با نائب قهرمانی در لیگ دسته 2 به لیگ آزادگان راه یافت.

فجر در طول تاریخ فوتبال ایران همواره از باشگاه های بازیکن ساز ایران بوده و بازیکنانی نظیر علی سامره، سید مهدی رحمتی، هاشم بیگ زاده، امیدرضا روانخواه، فراز فاطمی، سوشا مکانی، غلامرضا رضایی، سیاوش اکبرپور، مهدی و مهرداد کریمیان، مهرزاد معدنچی، ایوب کلانتری، امین متوسل زاده، رضا حقیقی، محمدمهدی نظری و. را به جامعه فوتبال ایران تحویل داده است.

افتخارات باشگاه:

قهرمان جام حذفی کشور در سال 79- 80

یک دوره حضور در جام باشگاه های آسیا

نایب قهرمان جام حذفی کشور در سال 80-81 و در سال 81- 82

عنوان بهترین تیم شهرستانی و مقام چهارمی در لیگ آزادگان سال 1378

تیم اخلاق سال 1382

قهرمان لیگ جوانان کشور در سال 1380 ( به امید خدا امسال هم قهرمان خواهد شد)

قهرمان لیگ امید کشور در سال 1382

کادر فنی و مدیریتی تیم:

محمود یاوری (سرمربی) - محمود خرمزی ( مربی) - مجید نجفی ( مربی دروازه بانان) - داریوش صبوری ( مربی بدنساز) - حجت الله رنجبر ( پزشک) - محمد عاری (سرپرست) - علی محمد دهقان (تدارکات) - جعفر جعفری ( مدیر عامل)

بازیکنان تیم:

وحید شیخ ویسی - امید خلیلی - خالد شفیعی - علیرضا جلیلی - هادی ایمانی - سعید قزل - محمد مهدی نظری - هادی دغاغله - محمد آفند - حمید جوکار - علی لطیفی - جابر انصاری - محمدرضا حسینی - صالح خلیل آزاد - فرشید اسماعیلی - مجتبی ترشیز - علی مولایی - محمد انصاری - مسلم فیروزآبادی - حسین فاضلی - حسین کاظمی - محمد خزایی - محسن نیسانی - حسین خسروی - مسعود ریگی - امین شجاعیان - جلال الدین علی محمدی - حکیم حزبایی پور - یونس شاکری

آشنایی با باشگاه شاهین بوشهر

همشهری آنلاین - محمد ملاحسینی:باشگاه شاهین بوشهر در سال ۱۳۲۹ تاسیس شد

شاهین بوشهر یک تیم حرفه‌ای است و در سال ۱۳۸۶ تحت پوشش سازمان انرژی اقتصادی پارس قرار گرفت و به نام شاهین پارس جنوبی بوشهر تغییر نام داد.

در سال ۱۳۸۸شاهین پارس جنوبی بوشهر با شکست۱ بر صفر مقابل شهرداری تبریز به عنوان آخرین تیم به لیگ برتر فوتبال کشور صعود کرد تا بوشهر برای اولین بار نماینده‌ای در این لیگ داشته باشد.

آخرین حضور شاهین بوشهر در سطح اول فوتبال کشور به سال ۱۳۷۷ بازمی‌گردد.

این تیم در لیگ ۱۳۸۹- ۱۳۸۸ یکی از تیم‌های حاضر در لیگ برتر ایران بود و پس از توافق نهایی با مسئولان باشگاه شاهین پارس جنوبی، محمود یاوری رسما به عنوان سرمربی جدید تیم فوتبال این باشگاه انتخاب شد.

تیم شاهین بوشهر در سال ۱۳۹۱ - ۱۳۹۲ به لیگ دسته دوم سقوط کرد.

منبع: https://www.hamshahrionline.ir/news/91777/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%86-%D8%A8%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%B1

رویارویی آمریکا با ایران در عرصه نظامی یک ویژگی بارز دارد که اکنون کلید بازدارندگی و امنیت پایدار کشور است و آن ویژگی شکست همیشگی» آمریکا در تقابل با نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران است.

گروه ی خبرگزاری فارس: انقلاب اسلامی و نیروهای مسلح برآمده و تربیت شده در مکتب آن نه‌تنها خط مقدم مقابله با تهدیدات گوناگون تدارک دیده شده علیه مردم، نظام و کشور ایران هستند، بلکه سرتاسر جهان اسلام و محور مقاومت را می‌توان عرصه پیکار و مقابله آنها با دسیسه‌ها و فتنه‌گری از سوی دشمنان بویژه آمریکا برشمرد.

تفاوت رویارویی آمریکا با ایران در عرصه نظامی با سایر عرصه‌ها را می‌توان یک ویژگی بارز دانست که این ویژگی اکنون کلید بازدارندگی» و امنیت پایدار» کشور در منطقه پر تنش غرب آت و آن ویژگی شکست همیشگی» آمریکا در تقابل با نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران است.

به مناسبت سیزدهم آبان سالروز تسخیر لانه جاسوسی آمریکا و روز استکبارستیزی، خبرگزاری فارس در گزارش‌هایی به بررسی شکست‌های آمریکا در عرصه‌های مختلف پرداخته است که در این گزارش به بررسی شکست‌های ایالات متحده در رویارویی نظامی می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: نگاهی به شکست‌های آمریکا از ایران در میدان ت

** نادر مهدوی؛ زننده اولین سیلی به آمریکا

ماجرای رویارویی مستقیم ایران و آمریکا، پس از عملیات والفجر۸ آغاز شد؛ آنجاکه با فتح فاو و تسلط ایران بر اوضاع جبهه‌ها و به دست آوردن موقعیت برتر در جنگ، آمریکا که بیم از ادامه یافتن فتوحات ایران در جبهه ها داشت، ناچارا به بهانه حفاظت از نفتکش‌های شرکای منطقه‌ای خود و در قالب ناتو وارد خلیج فارس شد.

تصور آمریکایی‌ها از آمدن به خلیج فارس این بود که خواهند توانست موازنه قدرت را به نفع عراق تغییر دهند و ایران را هم در جبهه‌ها و هم در منطقه در موضع انفعالی قرار دهند، اما دیری از آمدن آمریکا به منطقه نگذشته بود که دریافتند راه سختی پیش روی خود دارند و به اهداف خود نخواهند رسید.

اسکورت نفتکش کویتی توسط ناوهای آمریکایی

در روزهای سخت بعد از سیل ایرانشهر، یک اتفاق مهم افتاده‌ بود؛ همه مردم از اهل سنت و شیعه جذب آقا شده‌ بودند چون ایشان در کمک‌رسانی به مردم، تبعیض قائل نمی‌شدند. هر چیزی که از یزد و مشهد و. می‌رسید، آقا به‌طور مساوی میان شیعه و سنی توزیع می‌کردند.

مجله فارس پلاس؛ مریم شریفی: پیش خودشان گفته‌بودند تبعید یک شیعه به شهری که اکثریت ساکنانش را  اهل تسنن تشکیل می‌دهند، ترفند خوبی برای منزوی کردن اوست. حساب و کتاب‌هایشان می‌گفت: سم‌پاشی بدخواهان خارجی و عوامل داخلی‌شان آنقدر روابط شیعه و سنی در سیستان و بلوچستان را تیره و تار کرده که هیچ‌کس در ایرانشهر به این تبعیدی دردسرساز شیعه روی خوش نشان نخواهد داد. حساب همه‌چیز را کرده‌بودند جز کیمیای محبت. سیل غیرمنتظره تابستان سال 57 آمد و تمام معادلات را در پرونده تبعید آن خستگی‌ناپذیر بر هم زد. او داوطلبانه، پرچمدار امدادرسانی به سیل‌زدگان مظلوم ایرانشهری شد و در تمام آن 50 روز سخت که برای رفع مشکلات آن‌ها به آب و آتش می‌زد، لحظه‌ای به این فکر نکرد که کمک‌ها به دست سیل‌زدگان شیعه می‌رسد یا اهل تسنن. به علمای اهل سنت ایرانشهر پیشنهاد کرده‌بود فاصله میان دو روایت عید میلاد پیامبر مهربانی(ص) در نگاه شیعه و اهل تسنن را به‌عنوان هفته وحدت» جشن بگیرند اما سیل، پیشدستی کرد در چراغانی دل‌ها با ریسه محبت. و همین محبت و نوعدوستی بی‌ریا، باطل‌السحر نقشه‌های ساواک و شهربانی شد و تبعیدی ناآشنای دیروز را به ناجی مهربان و دوست‌داشتنی بدل کرد که قلعه دلی نمانده‌بود که فتح نکرده‌باشد.

42 سال از آن روزها می‌گذرد و پرچم محبت آیت‌الله سید علی ‌ای همچنان بر فراز قلعه دل‌های اهالی ایرانشهر و همه سیستان و بلوچستان بالاست و هنوز هم یادآوری خاطرات ایام تبعید ایشان در سال‌های 56 و 57، کام مردمان باصفای آن دیار را شیرین می‌کند. به بهانه هفته وحدت، پای صحبت احمد بامِری» و عبدالغنی دامِنی»، از اهالی باصفای سیستان و بلوچستان نشسته‌ایم تا برایمان درباره مشاهداتشان از فعالیت‌های وحدت‌آفرین مهمان عزیز آن روزهایشان بگویند.

سید حسن خان سجادی»، ایستاده، نفر دوم از سمت چپ

دیدار در بَزمان» به یاد قهرمانان مبارزه با استبداد

ازوقتی یادش می‌آید، برایش از ناسازگاری اجدادش با اهالی استبداد و ظلم گفته‌اند؛ از سید حسن خان سجادی»، جد مادری‌اش که همقطار شهید مدرس در مجلس و از مخالفان رضاخان بود، از ایل و تبارش که همیشه حامی و پناه مردان دین بودند. احمد بامِری» 55 ساله غبار می‌گیرد از خاطرات نوجوانی‌اش و ما را می‌برد به روزهایی که یک تازه‌وارد، حال و هوای شهرشان را عوض کرد: آقا که به ایرانشهر تبعید شدند، من یک نوجوان 14 ساله بودم. ما در شهر بَزمان» در جنوب غربی استان سیستان و بلوچستان زندگی می‌کردیم. این شهر که در حدود صد کیلومتری ایرانشهر قرار دارد، اولین مکانی بود که آقا بعد از استقرار در ایرانشهر، برای گسترش ارتباطاتشان با مردم در آن حضور پیدا کردند. آن روز را خوب یادم است. ساعت حدود 9:30، 10 صبح بود که آقا به‌اتفاق تعدادی از آقایان ازجمله آقای معین الغربا» که منطقه بود و در زاهدان ست داشت، به بزمان آمدند و در قدم اول به منزل پدر من، رودین خان بامری» سر زدند که همیشه محل مراجعه ونی بود که در ایام محرم و ماه رمضان برای تبلیغ به منطقه می‌آمدند.

من در را باز کردم. از جمع افرادی که پشت در بودند، فقط آقای معین الغربا را می‌شناختم چون رفت‌وآمدش به آن منطقه زیاد بود. سراغ پدرم را که گرفتند، داخل رفتم و به زبان خودمان به پدرم گفتم: بابا! تعدادی از شیخ»ها آمده‌اند. پدرم گفت: بگو بفرمایند داخل. درِ این خانه همیشه به روی آقایان باز است. برگشتم و پیغام پدرم را رساندم اما این بار خود آقا گفتند: بچه جان! بگو پدرت بیاید. ما از آن ون نیستیم! آقا چون به آن منطقه تبعید شده‌بودند، انگار می‌خواستند اول ببینند پدرم تمایل دارد با ایشان تعامل داشته‌باشد و در آن شرایط حساس کشور در اواخر سال 56 آیا ترس و واهمه‌ای از این کار ندارد؟ خلاصه به پدرم گفتم: داخل نمی‌آیند. پدرم دم در آمد و تا آقا را دید، گفت: سید جان! قربان جدت شوم. شما عمامه پیغمبر بر سرتان است. چرا داخل نمی‌آیید؟ آقا گفتند: شما نمی‌ترسید که تعدادی از ونی که فعالیت ی دارند، به خانه‌تان بیایند؟ پدرم در جواب گفت: من حاضرم خونم در راه امام حسین(ع) ریخته‌شود. آقا دست روی شانه پدرم گذاشتند و خطاب به همراهانشان که اگر درست یادم باشد، آقای راشد یزدی» هم در میانشان بود، گفتند: آقایان! جای ما در همین خانه است.»

احمد بامری»

رودین خان! هنوز شهید نشدی که یک خیابان به یادت نامگذاری کنیم؟!

مِهر آن سید ناشناس همین‌قدر ساده در دل رودین خان و اهل خانه و ایل و اقوامش افتاد و هرچه گذشت، بیشتر و ماندگارتر شد. احمد آقا دوباره برمی‌گردد به آن روز فراموش‌نشدنی و می‌گوید: یادم است آن روز آقا نماز را در مسجد همان محدوده خواندند و ناهار هم در منزل ما ماندند. ساعت حدود 3 بعدازظهر بود که عزم رفتن کردند. پدرم گفت: نمی‌گذارم بروید. این رسم ما نیست. مهمان باید یکی دو روزی بماند و ما ببریمش برای سیر و سیاحت در این محدوده و از او پذیرایی کنیم. آقا گفتند: باید به ایرانشهر برگردیم چون سر ساعت 5 باید در شهربانی باشم و اعلام حضور کنم. پدرم پرسید: چرا؟ جریان چیست؟ تازه آن موقع بود که ما متوجه شدیم آقا به ایرانشهر تبعید شده‌اند.

احادیثی گهربار درباره وحدت

احادیثی گهربار درباره وحدت

حدیث (1) پیامبر صلى‏ الله ‏علیه‏ و ‏آله:
اِعلَموا اَنَّ اللّه‏َ تعالى قَد فَرَضَ عَلَیكُم الجُمُعَةَ فَمَن تَرَكَها فى حَیاتى وَ بَعدَ مَماتى وَ لَهُم اِمامٌ عادِلٌ اِستِخفافا بِها وَ جُحودا لَها فَلا جَمَعَ اللّه‏ُ شَملَهُ وَ لا بارَكَ لَهُ فى اَمرِهِ اَلا وَ لا صَلاةَ لَهُ اَلا وَ لا زَكاةَ لَهُ اَلا وَ لا حَجَّ لَهُ اَلا وَ لا صَومَ لَهُ اَلا وَ لا بَرَكَةَ لَهُ حَتّى یَتوبَ؛

بدانید كه خداوند متعال نماز جمعه را بر شما واجب ساخته است پس آنان كه در زندگى و پس از مرگ من، از روى سبك شمردن و یا انكار، آن را ترك كنند، با وجود این‏كه پیشواى عادلى دارند، خداوند وحدتشان نبخشد و در كارشان بركت ندهد، آگاه باشید نه زكات، نه نماز، نه حج و نه روزه آنان پذیرفته است. بدانید كه زندگى آنان بركتى نخواهد داشت، مگر توبه كنند.
عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة ج‏2، ص 54 ، ح146

———————————————

حدیث (2) امام على علیه السلام :
الْإِنْصَافُ یَرْفَعُ الْخِلَافَ وَ یُوجِبُ الِائْتِلَاف‏
انصاف، اختلافات را از بین مى ‏برد و موجب الفت و همبستگى مى ‏شود.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص394 ، ح9116

———————————————
حدیث (3) حضرت زهرا سلام الله علیها:
فَجَعَلَ اللهُ…طاعَتَنا نِظاماً لِلمِلَّةِ وَ اِمامَتَنا أماناً لِلفِرقَة
خدا اطاعت و پیروی از ما (اهل بیت) را سبب برقراری نظم (اجتماعی) برای ملت (امت اسلامی) و امامت (و رهبری) ما را (عامل وحدت) برای در امان ماندن از تفرقه قرار داده است.
احتجاج(طبرسی) ج1 ، ص99 {شبیه این حدیث در وافی ج5 ، ص1064}

———————————————
حدیث (4) امام على علیه ‏السلام :
ـ وَ قَدْ سُئِلَ عَنْ تَفسیرِ السُّنَّةِ وَ الْبِدْعَةِ وَ الْجَماعَةِ وَ الْفُرْقَهِ ـ : اَلسُّنَّةُ ـ و اللّه‏ِ ـ سُنَّةُ مُحمِّدٍ صلى ‏الله‏ علیه ‏و ‏آله وَ الْبِدْعَةُ ما فارَقَها وَ الْجَماعَةُ ـ وَ اللّه‏ِ ـ مُجامَعَةُ اَهْلِ الْحَقِّ وَ اِنْ قَلّوا وَ الْفُرقَةُ مُجامَعَةُ اَهْلِ الْباطِلِ وَ اِنْ كَثُروا؛
در پاسخ به پرسش از معناى سنّت، بدعت، جماعت و تفرقه فرمودند: به خدا سوگند، سنّت، همان سنّت محمّد صلى‏ الله ‏علیه‏ و ‏آله است و بدعت آنچه خلاف آن باشد و به خدا قسم، جماعت، همدست شدن با اهل حق است هر چند اندك باشند و تفرقه، همدستى با اهل باطل است هر چند بسیار باشند.
كتاب سلیم بن قیس الهلالی ج‏2، ص 964

———————————————
حدیث (5) پیامبر صلى‏ الله ‏علیه‏ و ‏آله :
ایّاكُمْ وَ التَّلَوُّنَ فى دینِ اللّه‏ِ فَاِنَّ جَماعَةً فیما تَـكْرَهونَ مِنَ الْحَقِّ خَیْرٌ مِنْ فُرْقَةٍ فیما تُحِبّونَ مِنَ الْباطِلِ وَ اِنَّ اللّه‏َ سُبْحانَهُ لَمْ یُعْطِ اَحَدا بِفُرْقَةٍ خَیْرا مِمَّنْ مَضى وَ لا مِمَّنْ بَقىَ ؛
از چند رنگى و اختلاف در دین خدا بپرهیزید، زیرا یكپارچگى در آنچه حق است ولى شما آن را ناخوش مى ‏دارید، از پراكندگى در آنچه باطل است اما خوشایند شما مى ‏باشد، بهتر است. خداى سبحان به هیچ یك از گذشتگان و باقى ماندگان بر اثر تفرقه و جدایى خیر و خوبى عطا نكرده است.
نهج البلاغه، از خطبه 176

———————————————
حدیث (6) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم :
عَلَیْكُمْ بِالْجَمَاعَةِ؛ فَإِنَّ یَدَ اللَّهِ عَلَى الْفُسْطَاط
 به جماعت (یكپارچگى) روى آرید همانا دست خدا با جماعات است
مجازات النبویه ص34

———————————————

حدیث (7)  قال الامام الصادق ( علیه السلام) :
صدقة یحبها الله اصلاح بین الناس إذا تفاسدوا و تقارب بینهم إذا تباعدوا.
امام صادق ( علیه السلام) فرمود:
ایجاد وحدت هنگام پیدایش اختلاف، و تباهی امت و نزدیک کردن آنها در هنگام جدائی، صدقه ایست که خداوند آن را دوست دارد.
الکافی، جلد 2، ص .209

———————————————
حدیث (8)  قال الامام علی ( علیه السلام) :
ایاکم و التفرق فإذا نزلتم فانزلوا جمیعا و إذا ارتحلتم فارتحلوا جمیعا.
امام علی ( علیه السلام) فرمود:
از تفرقه و جدایی بپرهیزید، سپس هرگاه در جائی فرود آمدید، همگی فرود آئید و هرگاه کوچ کردید، با هم کوچ کنید.
نهج البلاغه، وصیت 11

منبع:aviny.com

hawzah.net

 گرد آوری مطالب : iranbanou.com

شهید حاج‌بهزاد قائدی بارده را تا چند سال پیش کمتر کسی می‌شناخت. او بدون بیان سابقه جانبازی و جبهه‌اش در یکی از محلات شهر اراک به صورت گمنام زندگی می‌کرد و کسی نمی‌دانست حاج‌بهزاد یک پایش را در دفاع مقدس از دست داده و جانباز شیمیایی ۷۰ درصد است. حتی خانواده‌اش هم اطلاع دقیقی از سابقه رزمندگی و جانبازی‌اش نداشتند. او با خدا معامله کرده بود و از بیان جانبازی‌هایش شرم داشت. شهید قائدی را چندین سال پس از شهادتش در سال ۱۳۸۹ شناختند. بنیاد شهید پس از شهادتش برایش پرونده تشکیل داد و شهادتش را احراز کرد. موسی انصاری، فرمانده سپاه شهرکرد، پیگیر معرفی حاج‌بهزاد به جامعه است تا این الگوی اخلاقی به مردم معرفی شود. انصاری شیفته تواضع و نیت خالص شهید قائدی است و در گفتگو با جوان» از این شهید بزرگوار می‌گوید.

اولین شهادت
حاج‌بهزاد در تاریخ ۲۶/ ۸ /۱۳۳۳ در روستای بارده از توابع استان چهارمحال و بختیاری متولد شد. پدرش در پالایشگاه آبادان استخدام می‌شود و خانواده برای امرار معاش به خوزستان و آبادان می‌روند. دوران کودکی و نوجوانی ایشان در آبادان سپری می‌شود و برای سال آخر دبیرستان به اهواز نقل مکان می‌کنند و در محله لشکرآباد ساکن می‌شوند. به خاطر زندگی در استان خوزستان زبان عربی را یاد می‌گیرد و پس از انقلاب فعالیت‌های انقلابی انجام می‌دهد. شهید قائدی قبل از انقلاب عضو تیم ملی بوکس ایران بود. حتی به مسابقات خارج از کشور اعزام می‌شود و مدال و مقام آسیایی و بین‌المللی هم می‌آورد. پس از انقلاب وقتی بوکس منع می‌شود ایشان از مسابقات کنار می‌کشد و در کنار نیرو‌های پاسدار و بسیجی مشغول کار می‌شود.

ورزشکار بودن و دانستن زبان عربی در کار نظامی خیلی کمکش می‌کند. حاج‌بهزاد با شجاعت خاصی مرتب به گشت‌های اطلاعاتی می‌رود. چون زبان عربی‌اش خوب بوده به عنوان نیروی اطلاعاتی وارد خاک عراق می‌شود. در حین یکی از شناسایی‌هایش در کشور عراق پایش روی مین می‌رود و مجروح می‌شود. عراقی‌ها او را می‌گیرند و به عنوان اسیر می‌برند. ایشان سال ۱۳۶۱ به اسارت دشمن درمی‌آید. چون داخل خاک عراق جانباز می‌شود و به کشور برنمی‌گردد و کسی هیچ اطلاعی از او ندارد احتمال می‌دهند که ایشان شهید شده و خبر شهادتش را به خانواده‌اش اعلام می‌کنند و برایش مجلس ختم می‌گیرند. رومه کیهان در تاریخ سه‌شنبه ۳۱ فروردین ۱۳۶۱ این‌گونه تیتر می‌زند: بهزاد قائدی، مشتزن سابق تیم ملی شهید شد.» نشریات ورزشی خبر شهادت بوکسور سابق تیم ملی را اعلام می‌کنند و برایش مراسم گرفته می‌شود.

جانبازی
پای حاج‌بهزاد را در اسارت به خاطر رعایت نکردن مسائل بهداشتی و درمانی از زانو قطع می‌کنند. او دو سال پس از اسارت آزاد می‌شود و به وطن برمی‌گردد. کسی از دلیل آزادی ایشان اطلاع دقیقی ندارد. مشخص نیست به خاطر بلد بودن زبان عربی او را آزاد کرده‌اند یا اینکه در جریان مبادله اسرای جانباز و بیمار به میهن بازگشته است.
بازگشت ایشان باعث خوشحالی خانواده و دوستانش می‌شود. این بار رومه کیهان در تیتر خوشحال‌کننده‌ای در تاریخ شنبه ۷ مهر ۱۳۶۳ می‌نویسد: میعاد با بهزاد قائدی- شهید زنده در کیهان ورزشی». خبرنگار خوش‌ذوق کیهان ورزشی در متن خبرش چنین می‌آورد: وقتی رزمنده بهزاد وارد دفتر رومه شد با تبسم گفت هدف بنده از آمدن به دفتر مجله کیهان ورزشی فقط آن بود که به اطلاع برسانم متأسفانه افتخار پیوستن به خیل شهیدان اسلام نصیب این حقیر نشده است.»

حاج‌بهزاد پس از آزادی با وجودی که یک پایش را از دست داده باز هم عازم مناطق عملیاتی می‌شود. در یکی از عملیات‌ها جانباز ۷۰ درصد شیمیایی می‌شود. به مرور دوباره فعالیت‌های ورزشی‌اش را از سر می‌گیرد و مربی بوکس استان خوزستان می‌شود. به استخدام شرکت نفت هم درمی‌آید. چون همسرش اهل شهر اراک بود به این شهر کوچ می‌کند و بقیه عمرش را در این شهر زندگی می‌کند. حاج‌بهزاد در شرکت نفت کار می‌کرد و آنجا هم به عنوان مربی بوکس و داور در استان خوزستان فعالیت داشت.

ناجی یک محل
زندگی حاج‌بهزاد از اینجا به بعد تماشایی است. ایشان به محله تخت‌سید در روستای کرهرود استان مرکزی کوچ می‌کند. ایشان به خاطر جانبازی هایش هیچ‌گاه به بنیاد شهید مراجعه نمی‌کند و هیچ درصدی نمی‌گیرد. از سابقه جبهه‌اش جایی سخن نمی‌گوید و به صورت گمنام شروع به خدمت‌رسانی به مردم روستا می‌کند.
همسرش می‌گوید ایشان دنبال کار‌های جانبازی‌اش نرفته بود و دنبال این مسائل نبود که بخواهد پیگیر کار‌های جانبازی و سابقه جبهه‌اش باشد. او برای قطع پا و شیمیایی شدن یک بار هم به بنیاد شهید مراجعه نکرده بود. زمانی که پسرش در محل کارش استخدام شد یک برگه از سابقه رزمندگی پدرش نداشت.

همسر شهید در خاطره‌ای تعریف می‌کرد، چهار ماه پس از شهادت حاج‌بهزاد در خانه را می‌زنند و می‌گویند که با سید کار دارند. همسرش به خاطر پادرد از طبقه بالا می‌گوید که سید از دنیا رفته و نیست. آن شخص وقتی این جمله را می‌شنود از حال می‌رود. وقتی حال شخص بهتر می‌شود و همسر شهید می‌خواهد نسبتش را با حاج‌بهزاد بداند، او می‌گوید حاج‌بهزاد نیست و چهار ماه است که اجاره خانه‌ام را نداده‌ام. همسر سید تازه متوجه می‌شود که شوهرش اجاره خانه آن شخص را می‌داده و هیچ‌کس از این موضوع خبر نداشته است.

به تمام خانواده‌های مستضعف روستا سر می‌زد و کمک‌شان می‌کرد. حاجی را به عنوان ناجی محله می‌شناختند. وقتی وارد محله می‌شد ۲۰ تا بستنی می‌خرید و به بچه‌هایی که در کوچه بازی می‌کردند بستنی می‌داد. رسالتی پدرانه بر عهده داشت و به پیر و جوان خدمت می‌کرد. خانواده‌اش می‌گویند هیچ کدام از مدال‌های ورزشی اش را ما ندیدیم. زمانی که مدال می‌آورد قبل از اینکه به خانه برسد همه را اهدا می‌کرد. خانواده از صحبت‌های رؤسای فدراسیون بوکس متوجه قهرمانی‌های سید می‌شوند. خانواده‌اش هیچ اطلاعی از فعالیت‌ها و کارهایش نداشتند. خانواده و دوستان و آشنایان بعد از شهادتش تازه فهمیدند او چه کسی بوده و به همین خاطر رفقایش به دنبال زنده کردن نام سید افتادند. آزادگانی که در تکریت عراق با حاج رضا بوده‌اند در اردبیل برایش یادواره می‌گیرند. یک افسر عراقی هم کتابی چاپ کرده و نوشته که برخورد ایشان چه تأثیر عمیقی رویش گذاشته است.

دومین شهادت
حاج‌بهزاد یک برادر به نام بهفر قائدی داشت. زندگی ایشان هم خیلی جالب است. برادرش هم ۱۰ سال جانباز شیمیایی بالای ۷۰ درصد بود و فقط با اکسیژن تنفس می‌کرد. به خاطر نزدیکی به بیمارستان ساسان خانه‌اش را به تهران می‌آورد. وقتی ایشان هم به رحمت خدا می‌رود هیچ‌کس متوجه جانبازی‌اش نمی‌شود و به عنوان فوتی به خاک می‌سپارند، اما بعداً متوجه می‌شوند او هشت سال در جبهه حضور داشته و جانباز شیمیایی بوده. این دو برادر آنقدر در عالم دیگری بودند که دنبال پرونده و درصد نرفتند و خودشان را کاملاً وقف انقلاب و خدمت به مردم کردند.
۱۳۸۹ حاج‌بهزاد وصیت کرده بود پیکرش را در تخت‌سید به خاک بسپارند. ایشان در صبح روز جمعه سال ۱۳۸۹ به خیل شهدا می‌پیوندد و طبق وصیتش همان جا دفن می‌شود. هر دو برادر در اوج گمنامی و مظلومیت از دنیا می‌روند و بعد‌ها بنیاد شهید دو برادر را شهید اعلام می‌کند. زمانی که شهادت بهفر قائدی محرز می‌شود بنیاد شهید استان تهران سنگ قبر او را عوض و نام شهید روی سنگ حک می‌کند.

هیچ‌کس تا چند سال پیش اطلاعی از شهید قائدی نداشت و در اوج گمنامی بود. خودش می‌خواست شناخته نشود. جالب این که الان به خوبی در حال شناخته شدن است. در اربعین آزادگان برایش یادواره می‌گیرند. پس از شهادتش رومه‌ها تیتر زدند: رزمنده‌ای که دو بار به شهادت رسید.» یعنی یک بار در سال ۱۳۶۱ که برایش مراسم گرفتند و بار دیگر هم زمانی که بنیاد شهید شهادتش را احراز کرد.

مظلومیت دو برادر
وقتی به خانواده شهید سر زدیم گفتند شما اولین نفری هستید که به ما سر می‌زنید. خانواده هم هیچ چشمداشتی و هیچ خواسته و توقعی از کسی نداشتند. در این سال‌ها سختی زیادی کشیده و چیزی از کسی نخواسته بودند. خانواده شهید هم خیلی مظلوم است. آنقدر افتاده و بی‌توقعند که هیچ انتظاری از کسی یا جایی ندارند.
همسر شهید تعریف می‌کرد که یک روز بیرون رفته بودم و دیدم عکس بزرگ حاج‌بهزاد را در خیابان زده‌اند. من تعجب کردم که چرا عکس شوهرم را در خیابان زده‌اند. ایشان نمی‌دانست که مردم شوهرش را می‌شناسند. همسر شهید می‌گوید اطلاعات من از شوهرم صفر است و هر چیزی که از ایشان می‌دانم از صحبت‌های دیگران است. حتی پسرش هم می‌گفت من چیزی از پدرم نمی‌دانم و هر چیزی که می‌دانم را بعد از شهادتش متوجه شدیم.

پسر حاج‌بهزاد می‌گوید شما بروید سراغ عمویم تا ببینید او چه شخصیتی بوده است. می‌گوید باز پدر من را دوستانش معرفی کرده‌اند، ولی عمویم کسی را نداشته تا او را به جامعه معرفی کند. به خاطر شیمیایی شدن فرزندی هم نداشت. شهید بهفر قائدی ۱۰ سال در بیمارستان ساسان بستری بود و سختی‌های زیادی کشید. هیچ کس را نداشت که کمکش کند و در اوج غربت به شهادت رسید. حاج‌بهزاد دنبال کار‌های برادرش بود که عمرش قد نداد. دو برادر مقام والا و بزرگی داشتند. در دوران دفاع مقدس که بسیاری از رزمندگان گمنام بودند این دو برادر هم در گمنامی مجاهدت کردند و سال‌ها پس از پایان دفاع مقدس نیز همچنان ناشناخته ماندند. این‌ها الگو‌هایی هستند که باید به جامعه معرفی شوند. ما در سپاه استان دنبال این هستیم که یادبودی برای ایشان بگیریم. سنگ مزارش را پیگیر هستیم و می‌خواهیم خاطراتش را از طریق بسیج ورزشکاران منتشر کنیم.

اگر به محله کرهرود و تخت‌سید بروید همه حاج‌رضا را می‌شناسند. یک روز سرهنگی را فرستادند تا درباره شهید تحقیق کند. او تعریف می‌کرد وقتی به محله رسیدم و از هر کسی درباره حاج‌رضا سؤال پرسیدم گریه کرد و گفت او یک ناجی برایمان بود. می‌گفتند او همانند یک فرشته برای مردم محله نازل شده بود.

این مطلب نخستین بار بیستم مهر ماه 1398 در رومه جوان منتشر شده است.

منبع: https://www.tabnak.ir/fa/news/929364/%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF

پس‌ از تأسیس حزب توده در مهر ۱۳۲۰ و از همان آغاز فعالیت حزب، چند نفر از افسران که گرایش‌های مارکسیستی داشتند، به این حزب روی آوردند و بتدریج با افزایش اعضای تشکیلات نظامیان حزب توده، زمینه ایجاد یک سازمان مستقل برای نظامیان توده‌ای پدید آمد. سازمانی که وجود آن نه توجیه قانونی در قوانین جاری داشت و نه حضورش موافق مرامنامه خود حزب توده بود! اما با تمام نگرانی‌هایی که از حضور و وجود سازمان افسران حزب توده ایران» در دل تشکیلات نظامی کشور پدید آمده بود، این سازمان تأثیرات مهمی بر حوادث تاریخ معاصر مملکت ما داشت؛ چنانکه قیام افسران خراسان در مرداد ۱۳۲۴ و همچنین با اعلام موجودیت فرقه دموکرات آذربایجان در ماه بعد و پیوستن بسیاری از افسران سازمان نظامی حزب توده به فرقه و حمایت سازمان نظامیان با تمام امکانات از فرقه دموکرات، نمونه‌هایی از نقش تأثیر‌گذار سازمان افسران در حوادث میانه‌های دهه بیست بود.‌

اما نقش مهم دیگر سازمان افسران حزب توده در تاریخ معاصر ایران مربوط به ایام نهضت ملی شدن صنعت نفت است‌. با توجه به اینکه از قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، توطئه‌هایی برای سقوط حکومت دکتر محمد مصدق پدید آمده بود و از سویی دیگر نیروی اجرایی این توطئه‌ها، نظامیان بودند، سازمان افسران حزب توده در شناسایی و خنثی‌سازی و معرفی این توطئه‌ها نقش چشمگیری داشت. بنابراین اگرچه این سازمان، غیر قانونی و به ظاهر مخفی بود، نقش مهمی در نجات دولت دکتر مصدق ایفا کرد که مهم‌ترین آنها کشف و خنثی‌سازی برنامه کودتای ۲۵ مرداد بود. باری، متن پیش رو نیز گفت‌و‌گویی است با دکتر مجید تفرشی، تاریخ نگار، سند پژوه و پژوهشگر مسائل معاصر که عملکرد سازمان افسران حزب توده را در کودتای ۲۸ مرداد، پیش و پس از آن مورد بررسی قرار می دهد که در ادامه می‌خوانید.

ظاهراً پیش از کودتای ۲۸ مرداد، از جمله در ۲۵ مرداد توطئه کودتا وجود داشت. نقش سازمان افسران حزب توده در خنثی کردن این کودتا یا توطئه‌ها چه بود؟
گفته شده که در جریان عملیات براندازی دولت دکتر محمد مصدق در ۲۵ مرداد ۱۳۳۲، سازمان مخفی نظامی حزب توده، یکی از عوامل تأثیرگذار در خنثی‌سازی این عملیات بوده است. ولی از چند و، چون این تلاش اطلاع کاملاً دقیقی در دست نیست. اولاً، شبکه‌های مخفی نظامی حزب توده با هم ارتباط مشخص و سازمان یافته‌ای نداشتند و بعضاً به‌صورت مجزا با رهبری حزب توده در ارتباط بودند. ثانیاً، در سال‌های پس از مرداد ۱۳۳۲ و به‌دنبال انتقاد‌های جدی که به عملکرد حزب توده در سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ شد، تلاش شد تا نقش سازمان نظامی حزب در مواجهه با کودتا پررنگ‌تر و تأثیرگذارتر از واقعیت جلوه کند.

باید توجه داشت که اولاً در مقطع سرنوشت ساز ۲۵ مرداد ۱۳۳۲، طرفداران واقعی، نه تاکتیکی، دولت مصدق در بین اعضای سازمان مخفی نظامی حزب توده در اقلیت و از نظر سازمانی منفرد بودند و ثانیاً بیشتر حامیان مصدق در آن سازمان، در رده جدی عملیاتی و میدانی نبوده و اغلب وظیفه نگهبانی و محافظت از اداره نخست‌وزیری یا منزل شخص نخست‌وزیر را برعهده داشتند.

سازمان افسران با تمام آمادگی که در جهت خنثی کردن کودتا‌ها داشت (حداقل طبق روایت محمدعلی عمویی در کتاب درد زمانه)، نتوانست در کودتای ۲۸ مرداد کاری به پیش ببرد. علت موفق نبودن سازمان افسران در خنثی‌سازی کودتای ۲۸ مرداد چه بود؟
به نظر می‌رسد که سازمان افسران آمادگی کاملی در آگاهی از کودتا و توان مقابله با آن نداشت و در این مورد اغراق شده است. علت از پیش نرفتن اقدام سازمان نظامی حزب در مقابله با کودتا، اول نداشتن انسجام و اقتدار لازم و کافی بود. دوم، نداشتن ارتباط سازمانی لازم با یکدیگر. سوم، نداشتن امکانات عملیاتی در مناطق و مراکز حساس و چهارم، تشتت در تصمیم‌گیری رهبری حزب توده که بخشی از آن به‌دلیل تشتت ناشی از فقدان ارتباط کلاسیک و سیستماتیک حزب توده با شوروی، به‌دلیل بروز جنگ قدرت در مسکو، پس از مرگ استالین بود.

تا قبل از قیام سی تیر ۱۳۳۱، حزب توده از مصدق پشتیبانی کامل و آشکار نمی‌کرد و در ت تعریف شده از سوی مسکو همچنین دستورالعملی وجود نداشت. به‌همین دلیل هم به‌طور سازمانی، سازمان مخفی نظامی حزب هم از دولت مصدق حمایت نمی‌کرد. ولی افرادی شخصاً دلبسته مصدق و جبهه ملی بودند. بعد از سی تیر و بازگشت مصدق به قدرت، حزب بتدریج به مصدق نزدیک شد و اتفاقاً همین روند، یکی از دلایل جدی نگرانی ان قم و تهران از عملکرد دولت و اختلافات شان با مصدق بود.

از دیدگاه شما با تمام کمک‌هایی که سازمان افسران برای خنثی کردن توطئه‌ها می‌کرد، هدف نهایی اش چه بود؟ هدف نجات دکتر مصدق بود یا بازکردن جای پای قدرتی برای حزب توده در حکومت؟
به گمان من، در آن مقطع، اغلب رهبران حزب توده و سازمان نظامی، علاقه‌مند به نجات مصدق از کودتا بودند. ولی اصالتاً به طور ایدئولوژیک و اصولی، نهایت آرزوی خود را ادامه حیات آن دولت نمی‌دانستند و خواهان تشکیل یک دولت سوسیالیستی به شیوه شوروی و تحت هدایت حزب مادر بودند. از نظر آنان، طبق تجربیات دیگر کشورها، این آرزوی نهایی یا می‌توانست به شیوه کامل و یکجا حاصل شود یا بتدریج از طریق مشارکت در یک دولت ائتلافی با دیگر احزاب و جریان‌های غیرکمونیستی. لازمه هر یک از این دو رویکرد، جلوگیری از کودتا و حفظ بقای ولو موقتی دولت مصدق بود.
اینکه مصدق تا چه حد از این قصد و تلاش سازمان نظامی حزب توده مطلع بود یا در صورت اطلاع از آن رضایت داشت، موضوعی کاملاً مشخص نیست. ولی از خلال خاطرات به جا مانده از اعضای ارشد جبهه ملی و حزب توده، چنین به‌نظر می‌رسد که کیانوری پیشنهاد همکاری علیه کودتا را به مصدق داده بود، ولی مصدق نه موضوع کودتا را جدی گرفته بود و نه امکان این همکاری را.

نکته جالبی که وجود دارد این است که حزب توده از این توطئه‌های پیش از ۲۸ مرداد با عنوان کودتا» یاد می‌کند. آیا این لفظ بیشتر یک نوع بار تحریک‌آمیز نداشت که به قول مظفر بقایی در رومه شاهد حزب توده با مطرح کردن داستان کودتا» قصد ایجاد وحشت عمومی و تبلیغ شدید روی آن» را داشت؟ یا اینکه واقعاً طبق تعاریفی که از کودتا می‌شناسیم، این تحرکات هم مصداق قصد کودتا بود؟
برای حزب توده که در مرداد ۱۳۳۲ هم یک حزب جدی و دارای اعضای فراوان آشکار و پنهان فعال در نقاط و دوایر مختلف نظامی و غیرنظامی ایران بود و هم رسماً مطابق قانون، همچنان تشکلی غیرقانونی محسوب می‌شد، اعلام خطر در مورد آینده کشور و خطر آنی کودتا، نوعی ابراز وجود و تلاش برای جلب نظر دولت مصدق از طریق اعلام خطر و دلسوزی محسوب می‌شد.
واقعیت این است که خطر کودتا وجود داشت و سوای ارزش تبلیغی اعلام خطر در مورد آن برای حزب توده، رهبری حزب کاملاً آگاه بود که در صورت بروز کودتا و موفقیت آن، خواه ناخواه، حزب و هوادارانش با مصدق و هوادارانش هر دو قربانی وضع پیش آمده خواهند شد و هدف کودتاچیان داخلی و خارجی، هر دو دسته خواهند بود. از این نظر به گمان حزب، ازدواج ولو مصلحتی حزب توده و مصدق، امری ناگزیر بود.

تا پیش از قیام سی تیر، سازمان افسران طبق خط مشی رهبری حزب توده با دولت مصدق برخورد می‌کرد و در کتاب غلامحسین بقیعی نمونه‌هایی از برخورد اعضای سازمان افسران با دولت مصدق آمده است. اما تلقی دکتر مصدق در این زمان با سازمان افسران چه بود؟ آیا سندی یا نشانه‌ای در این رابطه وجود دارد؟
در مقطع آغازین نهضت ملی شدن صنعت نفت در ایران و دور نخست صدارت دکتر مصدق، حزب توده با مخالفت و تردید به اصل جنبش و رهبری مصدق نگاه می‌کرد. مطبوعات جدی حزب توده، در آغاز معتقد بودند که نهضت ملی اقدامی توسط بورژوازی لیبرال به رهبری یک تمدار فئودال محافظه کار و نسبتاً ترقی خواه (مصدق) و یک [به زعم ایشان]واپسگرای وابسته (آیت‌الله کاشانی) است. مطبوعات دیگر حزبی از قبیل: چلنگر نیز در مقالات، اشعار و کاریکاتور‌های خود، آشکارا مصدق و کاشانی و حسین فاطمی را مزدور و نوکر بریتانیا و امریکا خطاب می‌کردند.
در این مقطع مصدق نیز به شوروی و حزب توده اعتماد نداشت و نزدیک شدن به حزب را نه قبول داشت، نه لازم و به مصلحت خود و نهضت نفت می‌دانست. مصدق کاملاً آگاه بود که اتخاذ هرگونه ت مماشات و دوستی با حزب توده، موجب بروز نگرانی نیرو‌های مذهبی و رهبری آن و دشمنان و رقبای غربی از سوی دیگر می‌شد.

بسیاری دکتر مصدق را تمداری قانون مدار می‌شناسند. از طرفی می‌دانیم که حضور سازمان افسران در ارتش نه جایگاه قانونی در کشور داشت و نه حضورش در ارتش، موافق مرامنامه خود حزب بود. از دیدگاه شما چرا دکتر مصدق نسبت به نفوذ سازمان افسران در ارتش سکوت می‌کرد؟ آیا این با قانون مداری دکتر مصدق در تناقض نبود؟ آیا اصلاً می‌شود تصور کرد که دکتر مصدق از سازمان افسران و فعالیت آن‌ها بی‌اطلاع بود؟
نه دکتر مصدق و نه دیگر ت ورزان جدی آن روزگار، هیچ کدام به‌طور کلی از وجود بخش نظامی مخفی حزب توده بی‌اطلاع نبودند و ضمناً کمتر کسی از دامنه و عمق فعالیت آن سازمان مطلع بود. باید توجه داشته باشیم که پیش از سازمان مخفی نظامی حزب توده، اساساً موجودیت خود حزب توده در دوره پس از بهمن ۱۳۲۷ غیرقانونی بود و با وجودی که در مقاطعی تحت عناوینی از قبیل: شورای متحده کارگری و دیگر تشکل‌های صنفی و ی و فرهنگی فعالیت می‌کردند، ولی در دوره حکومت مصدق و بخصوص بعد از سی تیر ابایی از حضور ی و رسانه‌ای کاملاً آشکار با نام حزب توده نبود.
از سوی دیگر، به‌طور کلی و بخصوص در یک سال پایانی عمر دولت مصدق و زمانه بروز اختلاف‌ها و ریزش‌ها در جبهه ملی، مشکلات با دربار و جدایی راه با کاشانی و جناح مذهبی نهضت ملی و بالا گرفتن مشکلات خارجی و چالش‌های بین‌المللی چه در جدال حقوقی و مذاکرات و مناقشات ملی شدن نفت ایران و چه در مواجهه با فعالیت‌های مخفی مأموران امنیتی وابسته به امریکا و بریتانیا در ایران، مصدق اولویت را به مبارزه با حزب توده و سازمان نظامی مخفی نمی‌داد و شاید حتی در ماه‌های پایانی عمر دولتش از اسفند ۱۳۳۱ تا مرداد ۱۳۳۲، با اشارات عناصر رادیکال جبهه ملی، به حمایت ضمنی سازمان نظامی در روز مبادا و زمانه استیصال نیز به‌عنوان یک گزینه می‌اندیشید.

خلیل ملکی در زمستان ۱۳۲۵ وجود سازمان افسران را برخلاف مرامنامه حزب می‌دانست و در آن زمان خواستار انحلال سازمان نظامی بود که مدتی منحل هم شد. آیا خلیل ملکی که در زمان نهضت ملی مخالف حزب توده و از نزدیکان دکتر مصدق بود، نسبت به غیر قانونی بودن سازمان افسران به ایشان هشداری نمی‌داد؟
موضع خلیل ملکی درباره موجودیت سازمان نظامی در حزب توده، کاملاً اصولی و بر مبنای منافع ملی و مصالح حزبی بود. البته اختلافات اساسی نظری و عملی ملکی با رهبری و جریان غالب در حزب توده ورا و فرای وجود سازمان مخفی نظامی بود، ولی این مسأله نیز نقطه بروز جدی آن اختلافات بود که درنهایت هم به جدایی ناگزیر ملکی و یارانش از حزب منجر شد. مسأله مهم برای ملکی، اطاعت حزب توده از شوروی و آموزه‌های استالینیستی و توجه نکردن جدی و لازم به منافع ملی ایران بود.
تعطیلی موقت سازمان نظامی حزب توده نیز در سال ۱۳۲۵ عملاً به‌طور جدی به وقوع نپیوست و صرفاً اقدامی موقت، نمایشی و تبلیغاتی بود برای ساکت کردن منتقدان حامی ملکی و دیگر معترضان، درباره ت‌های حزبی و بحران پیش آمده ناشی از پیوستن اعضای نظامی و ی حزب توده به میرجعفر پیشه‌وری فرقه دموکرات در آذربایجان و دیگر جریان‌های جدایی‌طلب از ایران.

بعد از قیام سی‌تیر که اختیارات مصدق (حتی در بخش نظامی) بیشتر هم شد، آیا اقدامی برای کنترل سازمان افسران صورت گرفت؟
در مقطع بعد از سی تیر ۱۳۳۱، سازمان نظامی مخفی حزب توده از نظر تعداد اعضا و شبکه‌ها در درون نیرو‌های مسلح، گسترش بیشتری یافته بود و عرصه فعالیتش هم وسیع‌تر شده بود. دسته‌هایی از اعضای جبهه ملی، جریان‌های جدا شده از مصدق و گروه‌های راستگرا و منتقد دولت، از کاشانی گرفته تا ملکی و بقایی و دربار و افسران بازنشسته، مدت‌ها درباره خطرات وجودی سازمان نظامی مخفی حزب توده هشدار داده بودند و ابراز نگرانی می‌کردند. ولی دولت مصدق و تا حدی وزیر کشور و دکتر غلامحسین صدیقی که اتفاقاً شخصیتی قانوندان و قانونمدار هم بود، یا این خطر را جدی نمی‌گرفتند، یا در اولویت برخورد نمی‌دانستند یا اساساً تصور می‌کردند که در نبود یک سازمان مخفی حامی جبهه ملی، شاید وجود چنین سازمانی، ولو در دل حزب توده، درنهایت روزی به کار خواهد آمد و بنابراین بجز موارد موردی و محدود، برخورد جدی با آن صورت نگرفت.

این در حالی بود که در ۱۳ ماه پایانی عمر دولت مصدق و به مدد قیام پیروزمند سی‌ام تیر، برخلاف ادوار گذشته، مصدق خود مستقیماً بر ارتش و وزارت دفاع ملی کنترل و نظارت کامل داشت و رسماً نمی‌شد همانند سال‌های قبل، مسئولیت و عملکرد فرماندهی و بدنه ارتش و نیرو‌های مسلح را به پای اطاعت کورکورانه آنان از شاه، نهاد سلطنت، دربار و نهاد‌های وابسته به آنان نوشت.

گرچه طبق گفته محمدحسین خسروپناه، در ایام نهضت ملی، سازمان افسران سازمان‌یافته‌ترین جریان درون ارتش بود»، اما در آن زمان غیر از سازمان افسران، گروه‌های دیگری هم در ارتش بودند. مثل معدود افرادی که با آیت‌الله کاشانی یا بقایی تماس داشتند یا افرادی که به جبهه ملی گرایش داشتند. تا چه میزان در آن شرایط توقع ارتشی یکدست می‌رفت؟
ارتش ایران در سال پایانی عمر دولت دکتر مصدق، همانند ملت و تگران کشور، از نظر دیدگاه و رویکرد چند پاره بود. اگرچه آمار دقیق و چندان قابل اعتمادی درباره باور‌های ی پرسنل نیرو‌های مسلح در آن دوران وجود نداشت، ولی می‌توان گفت که بیشترین اعضای ارتش یا از نظر ی بی‌طرف و تابع حکومت و دولت بودند یا به تعریف رایج و کلاسیک خود را سرباز پادشاه می‌دانستند. بقیه نیز یا گرایش‌های جدی ملی داشتند یا دلبسته گرایش‌های دینی (اعم از مذهبی سنتی غیری، حمایت از مرجعیت سنتی شیعه، آیت‌الله کاشانی یا فداییان اسلام) داشتند.
با این حال باید دانست که سوای بحث تعداد طرفداران هر دسته، سازمان نظامی مخفی حزب توده، با همه ضعف‌ها و تشتت‌ها، سامان یافته‌ترین و آماده‌ترین تشکل مخفی نظامی در ایران بود. در این قبیل شرایط، انسجام و آمادگی، در کنار حضور در مواضع حساس و تعداد اعضای تأثیرگذار، می‌تواند عامل تعیین‌کننده و سرنوشت‌سازی در جریان عملیات براندازی، کودتا یا ضدکودتا باشد. عاملی که حزب توده یا نخواست یا نتوانست در روز‌های ۲۵ تا ۲۸ مرداد از آن بدرستی استفاده کند.‌

می‌دانیم که ناصرخان قشقایی و به کل ایل قشقایی بعد از ۲۸ مرداد، مخالف دولت کودتا بود و سازمان افسران هم نسبت به همکاری با قشقایی‌ها امید‌هایی داشت. از سویی دیگر ناصرخان بعد‌ها بواسطه هراس از فراگیر شدن و رفتن به سوی کمونیسم از همکاری با توده ای‌ها دست کشید. امید توده ای‌ها و سازمان افسران از کجا نشأت می‌گرفت؟
اگر در سوابق ی و عملکرد فعالیت ایل قشقایی و رهبری آن، بخصوص در قرن بیستم و تحولات انقلاب مشروطیت و تحولات پس از آن دقت کنیم، درمی‌یابیم که ایلخانان قشقایی و متحدان آنان ضمن مشارکت فعال و همه جانبه در رخداد‌های ی، بر اساس مصالح ایلی و تا حدی منافع ملی، گزینه‌های خود را منحصر به جناحی خاص نمی‌کردند و ضمناً در مقاطعی حساس نقش عنصر مرضی‌الطرفین مرتبط با همه، برای حل معضلات و رفع بن‌بست‌های ی را برعهده داشتند.
پسران صولت الدوله و برادران قشقایی (محمد ناصر، ملک منصور، محمد حسین و خسرو) در مجموع رویکرد حامی دولت مصدق را در پیش گرفته بودند، ولی ضمناً تا حدودی و البته با فراز و نشیب، ارتباط خود را با کاشانی، حزب توده و حتی دربار حفظ کرده بودند. حفظ ارتباط با حزب توده و سازمان نظامی مخفی آن نیز در همین راستا و در جهت یافتن راهکاری واقع بینانه در جهت تغییر وضع موجود باید ارزیابی شود.

ضمناً باید توجه داشت که از بین چهار برادر قشقایی، ناصرخان و خسرو خان بیشتر با حزب توده تماس داشتند که بعداً نیز ارتباط ناصرخان کم رنگ‌تر شد و روابط خسروخان با حزب توده بیشتر ادامه یافت که آن هم به این دلیل بود که رفتار نادرستی از سران حزب توده در اروپا دید. ضمناً با کاهش اجباری یا خودخواسته شدت فعالیت ی قشقایی‌ها ضد حکومت شاه، عملاً این ارتباط به حداقل ممکن رسید یا قطع شد.
از طرفی رهبری حزب توده و سازمان مخفی نظامی آن نیز مسأله مسلح و پا به رکاب بودن قشقایی‌ها، عاملی بالقوه بود برای ائتلاف موردی جهت تدارک شورش و قیام‌های مسلحانه و تحرکات نظامی علیه حکومت کودتایی فضل‌الله زاهدی و پس از آن هم به‌دلیل نبود شرایط و محافظه کاری و مصلحت‌اندیشی قابل درک سران ایل قشقایی، هیچ گاه جنبه جدی و عملی به خود نگرفت.

روشن است که جریانی شبیه سازمان افسران حزب توده، قانوناً در کشور‌های بسیار دموکراتیک هم تحمل نمی‌شوند، چه برسد به حکومت پهلوی بعداز کودتا. آیا می‌شود متصور شد که کودتای ۲۸ مرداد، با وجود همه جنبه‌ها و پیامد‌های منفی که برای کشور داشت، از این جهت دارای اهمیت بود که نقطه پایانی بر این ت مماشات با حزب توده و سازمان غیر قانونی مرتبط با آن (سازمان افسران) بود؟
از نظر من، سازمان نظامی مخفی حزب توده، به طور بنیادین و بخصوص به‌دلیل وابستگی رهبری حزب به حزب مادر و اتحاد جماهیر شوروی، در عمل خطری جدی برای تمامیت ارضی و منافع ملی ایران به‌شمار می‌رفت. از این جهت نباید مماشاتی با آن صورت می‌گرفت و از بین رفتن آن نیز اقدامی مثبت بود. ولی در این مورد باید سه نکته را در نظر داشت. نخست آنکه حزب توده ایران، از نظر ساختار و تشکیلات (نه از نظر صداقت و سمت‌گیری غیرملی رهبری و تا حدی بدنه آن، در جهت منافع همسایه شمالی) حزب‌ترین حزب تاریخ ی ایران بوده است و ضمن مخالفت با عملکرد و کارنامه آن، نمی‌توان منکر اهمیت تاریخی و نقش تأثیرگذار آن در مقاطع مختلف تحولات اجتماعی، ی و فرهنگی ایران معاصر شد. دوم آنکه در سال‌های بین ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۵، درست یا نادرست، حزب توده عمده‌ترین مفر روشنفکری ترقی‌خواه ایران به حساب می‌آمد. بسیاری از روشنفکران دگراندیش مخالف وضع موجود کشور به نحوی و در ابعاد گوناگون به‌عنوان حزب یا هوادار و دلبسته، گرایش توده‌ای پیدا کردند. برخی بر این باور ماندند و برخی از آن سرخورده شده و از حزب بیرون زدند. ولی نمی‌توان همه آن‌ها را به‌عنوان خائن و وطن فروش به یک چوب راند. سوم اینکه در سازمان مخفی نظامی حزب توده، بسیاری از اعضا و فعالان دلبسته ایران و منافع ملی بودند و ضمن اینکه حتماً راه نادرستی را برگزیدند، در قضاوت تاریخی نباید این دسته پاکباخته را همگام و یک جا در کنار اغلب اعضای رهبری حزب که آگاهانه یا بر اساس آموزه‌های نظری یا در ورطه عمل در خدمت بیگانگان قرار گرفتند داوری کرد. بدنه سازمان نظامی مخفی حزب توده به خطا رفتند، به منافع ملی ایران لطمه زدند، ولی از عمق فاجعه رهبری حزب و وابستگی آنان آگاه نبودند و قصد خیانت نداشتند. هر‌چند واقعیت این است که درعرصه ت، ما بیش از انگیزه و نیت با انگیخته و محصول طرف هستیم.

گفت‌وگو از: مجید بجنوردی

این مطلب نخستین بار در رومه ایران منتشر شده است.

منبع: https://www.tabnak.ir/fa/news/9904/افسران-ضد-کودتا

ج ـ احمد شاه و تغییر سلطنت در ایران :

در زمان پادشاهى احمد شاه (1288 ه‍ . ش تا 1304 ه‍ . ش ) مردم ایران حوادث زادى را پشت سر گـذاشـتـنـد.

قـراردادهـاى بـیـگـانـگـان (157) در مـورد ایـران و اشـغـال كـشـورمـان از سوى متفقین در جنگ اوّل جهانى از یكسو و هرج و مرج و شورشهاى داخلى از سوى دیگر، زمینه هاى دیكتاتورى را فراهم كرده بود. رضا خان میر پنج كه از سوى احمد شاه لقـب (سردار سپه ) گرفته بود، هر روز قدرتمندتر مى شد و راه را براى به دست گیرى سـلطـنت آماده مى كرد. او ابتدا شعار جمهورى خواهى از سر داد، امّا پس از مدت كوتاهى از آن دست كـشـیـده ، بـه پادشاهى روى آورد و كم كم زمینه هاى خلع احمد شاه را كه مدت طولانى در اروپا بود، فراهم كرد.(158) سـرانـجـام ، در نـهـم آبـان 1304 گـروهـى از نمایندگان ماده واحده اى تقدیم مجلس كرده و با تصویب آن سلطنت را از پادشاهان قاجار خلع كرده و به رضا خان پهلوى واگذار كردند. بدین تـرتـیـب ، بـسـاط حـكـومـت قـاجـار از صـحـنـه تـاریـخ ایران برچیده و حكومت پهلوى جانشین آن شد.(159)

دوره رضا خان

یكى از حوادث مهّم تاریخ ى معاصر ایران ، چگونگى به قدرت رسیدن رضاخان پهلوى و دیـكـتـاتـورى شـانـزده سـاله اوسـت . پـس از انـقـلاب اكـتـبـر روسـیـه در سـال 1917 م / 1296 ه‍ . ش و خـارج شـدن آن كـشـور از صـحـنـه رقـابـت سـیـاسى در ایران ، انـگـلسـتـان در صـدد بـرآمد كه قدرتهاى متعدد محلّى و جنبشها و نهضتهاى ملّى و مذهبى را نابود كـرده ، یـك قـدرت مـركـزى قـوّى و مـقـتـدر و طـرفـدار خـود در ایـران تشكیل دهد تا در پناه آن ، بهتر بتواند منافع و تسلط خود را در كشورمان حفظ كند.

در راسـتـاى اجـراى ایـن سـیـاسـت ، پـس از مـطـالعـات مقدماتى از میان افرادى كه براى چنین امر خـطـیرى در نظر گرفته شده بودند، (رضا خان پهلوى ) برگزیده شد. وى كه یك سرهنگ تیپ قزاق ایران و فردى فرصت طلب بود، با آنها همگام شده ، كم كم پله هاى ترقّى را یكى پـس از دیـگـرى طـى كـرده ، بـه قـدرت رسـیـد. دوران حـكـومت او همراه با استبداد، سركوبى و قـتـل و غـارت مـردم از یـكسو و رواج فرهنگ بیگانه و غربى از سوى دیگر است كه در این درس به گوشه هایى از آنها اشاره خواهیم كرد.

اوضاع ى ـ اجتماعى ایران در اواخر سلطنت احمد شاه

پـس از پـیـروزى انقلاب مشروطیت و استقرار حكومتهاى بظاهر مشروطه و ملّى ، مردم ایران انتظار اسـتـقـلال ، آزادى و رفـاه بـیشتر مادى و تاءمین حداقل زندگى را داشتند، امّا پس از مدتى كه از عـمـر مـشـروطـه گـذشـت ، نـه تـنـهـا چـنین وضعى حاصل نشد، بلكه روز به روز بر مشكلات ، گـرفـتـاریها و تنگناهاى آنها افزوده شد. با ظهور قدرت تجارى و اقتصادى آلمان در ایران ، كـشـور مـا درگـیـر مـنـاقـشـاتِ فـزایـنـده مـنـافـع مـتـضـاد دولتـهاى روس ، انگلیس و آلمان شد. قـبـل از شـروع جـنـگ جهانى اوّل ، اختلاف میان آلمان و روسیه از یكسو و انگلیس و آلمان از سوى دیـگـر، ایـران را بـه صـحـنـه رقـابـت اقـتـصـادى و سـیـاسـى ایـن كـشـورهـا تبدیل كرد كه مشكلات و گرفتاریهاى مردم را افزایش داد.(160) در آغـاز جـنـگ جـهـانـى اوّل ، هـر چـنـد دولت ایـران بـى طـرفـى كشورمان را اعلام كرده بود، امّا كـشـورهـاى درگـیـر در جـنـگ آن را نـادیده گرفته و ایران را مورد قرار دادند. روسیه و انـگلستان از شمال و جنوب و دولت عثمانى از شمال غرب ، ایران را مورد تاخت و تاز قرار داده و بـه صـحـنـه درگـیـرى بـیـن خـود تـبـدیـل كـردنـد. در ایـن زمـان كـه استقلال كشور دستخوش مان قرار گرفته بود، دولت ایران از نظر ى در ناتوانى كـامـل بـه سـر مـى بـرد و قـادر بـه هـیـچ گـونـه واكـنـشـى در مقابل آنها نبوده ، كشور در حال هرج و مرج و بحران بود.(161) در چـنـیـن مـوقـعـیـتـى ، اوضاع اقتصادى به شدت رو به وخامت گراییده ، تسلط بیگانگان بر شـریـانـهـاى حـیـاتـى كـشـور هـم باعث تشدید بحران ى و اقتصادى شده بود. خرابیهاى ناشى از جنگ و اشغال كشور و قطع روابط بازرگانى با خارج ، مردم را به ستوه آورده بود. خزانه كشور خالى شده ، كشاورزى به حالت ركود در آمده ، قیمت نیازمندیهاى روزانه به چندین بـرابـر رسـیـده بـود و در نـتـیـجه قحطى و گرسنگى بیشتر بخشهاى كشور را فرا گرفته بـود. مـشـكـلات نـاشـى از اشـغال بیگانگان از یكسو و شیوع بیماریهاى مسرى و واگیر و بى كفایتى دولتمردان كشور از سوى دیگر، باعث شده بود تا افرادى در گوشه و كنار كشور با انـگـیـزه مـقـابـله بـا مـتـجـاوزان و بـازگـردانـدن استقلال ى كشور دست به شورش زده ، نهضتهایى را بر پا كنند.(162) مـیـرزا كـوچـك خـان جـنـگـلى با تشكیل كمیته اتحاد اسلام در گیلان ، شیخ محمد خیابانى با بر پایى كمیته ملّى در تبریز با مان در حال نبرد بودند. همچنین سرهنگ محمّدتقى خان پسیان در خـراسـان سـر به شورش زده ، علیه حكومت مركزى ایران مبارزه مى كرد. دلیران دشتستان و تـنـگـسـتـان نـیـز در جـنـوب عـلیـه نـیـروهـاى مـتـجـاوز انـگـلیـسـى بـه مـبارزه برخاستند تا در مقابل آنان از اسلام و استقلال و تمامیت ارضى كشور دفاع كنند. همه این رویدادها و مشكلات باعث شـد كـه رضـاخـان خـود را در ظـاهـر بـه عـنـوان نـاجـى ایران مطرح كرده ، به كمك و با حمایت كامل انگلیسیها در فكر به دست گیرى قدرت در ایران باشد.(163)

كودتاى سوم اسفند 1299 ه‍ . ش

پـس از مـخـالفـتـهـا و جنبشهاى مردمى براى مقابله با حضور بیگانگان در ایران بویژه حضور استعمارگر انگلیس ، و مخالفت شدید با قرار داد 1298 ه‍ . ش / 1919 وثوق الدوله ـ كاكس ، انـگـلیـس دریـافـت كـه نـمـى تـوانـد قـدرت خـود را بـطـور مـسـتـقـیـم بـر ایـران تـحـمیل كند. به همین دلیل ، تصمیم گرفت به صورت غیر مستقیم و از طریق تمركز قدرت در ایـران ، بـه وسـیله یكى از افراد فرصت طلب این كار را به انجام برساند. خروج روسیه از صـحـنـه رقـابـت سـیـاسـى ایـران و شـكـسـت كـامـل آلمـان در جـنـگ اوّل جـهـانـى ، راه اجـراى چـنـیـن سـیـاسـتـى را براى آن كشور هموار كرد؛ فقط آنچه اهمیت داشت ، چگونگى انتخاب و به قدرت رساندن فرد مورد نظر آنها بود.(164) سرانجام ، پس از بررسیها و تماسهاى مختلف با افراد متعدّد و مورد نظر، سرهنگ (رضاخان ) و سـیـد ضـیـاالدیـن طـبـاطـبـایـى را براى این امر مهمّ در نظر گرفتند تا با كمك این دو با یك كـودتـاى بـدون خـونـریـزى قـدرت را در دسـت گـرفـتـه ، حـكـومـت مـورد نظر خود را در ایران تـشـكـیـل دهـند.

زمینه هاى نهضت مشروطیت

الف ـ زمینه هاى داخلى

1 ـ نهضت تنباكو:

یـكـى از مـهـمـتـریـن زمینه هاى داخلى نهضت مشروطیت ، قیام تنباكو است . زمانى كه ظلم و استبداد سراسر ایران را فرا گرفته و حكومت استبدادى ناصر الدین شاه قاجار بر مردم ایران سایه افـكـنـده بود و به دنبال واگذارى امتیاز توتون و تنباكوى ایران به یك شركت انگلیسى به نـام (رژى )، مـردم در سـراسـر ایران دست به اعتراض و قیام زدند و با رهبرى و هدایت عُلما و ون مبارزه ریشه دارى را آغاز كردند، شاه و اطرافیان او كه با دریافت رشوه هاى كلان ، ایـن امـتـیـاز را بـه بـیـگـانـگـان اعطا كرده بودند، قصد داشتند به هر وسیله اى كه شده نهضت تـنـبـاكـو را سـركـوب كـنـنـد، امـّا مـردم پس از صدور فتواى آیت اللّ ه العظمى میرزاى شیرازى یـكـپارچه از آن اطاعت كردند و رژیم ناصر الدین شاه به ناچار تسلیم خواست مردم شد و امتیاز را لغو كرد.(111) پـیـروزى نـهـضـت تـنـبـاكـو از یـكـسـو بـاعـث فـرو ریـخـتـن تـرس از اسـتـبـداد پـادشـاهـان و زوال مـقـام و عـظـمـت آنها شد و از سوى دیگر مردم ایران فهمیدند كه با وحدت كلمه و تكیه بر مـبـانـى ارزشـى اسـلام و رهـبـرى روحـانـیـت مـى تـوان در مقابل هر گونه استبداد به مقاومت پرداخته ، آن را به زانو در آورد. این مساءله یكى از موارد مهم زمینه هاى داخلى نهضت مشروطیت بود و الهام بخش ‍ این نهضت شد.

ـ ظلم و استبداد پادشاهان قاجار:

پـادشـاهـان قاجار همانند سایر شاهان ایران ، یگانه قدرت مطلق كشور بودند و قدرت آنها از طـریـق سـلسـله مـراتـب بـه حاكمان ، شاهزادگان ، خوانین ، اربابان محلّى و مقامهاى دولتى مى رسـیـد. مـال ، مـقـام و دارایـى شـاهـان از هـر گـونـه تـجـاوزى مـصـون بـود، در حالى كه جان ، مـال و نـامـوس مردم ، هیچ گونه تضمین و تاءمینى در مقام قدرت آنها نداشت و حتّى نمى توانست خـارج از اراده پـادشـاهـان بـاشد. شاه در واقع نقش قوّه مقننه ، قضاییه و مجریه را داشت و به راحـتـى مـى تـوانست دست به هر اقدامى زده و از مردم به زور مالیات و خراج گرفته ، آنها را زندانى یا اعدام كند.(112) دوره طـولانـى پـادشـاهـى نـاصـر الدیـن شـاه و مـظـفـر الدیـن شـاه ، بـه دلیـل اعـطـاى امـتـیـازات و واگـذارى مـنابع كشور به بیگانگان و سفرها و ولخرجیهاى آنها به اروپا از یكسو و امتیاز توتون و تنباكو و پرداخت خسارت به شركت رژى از سوى دیگر، باعث خـالى شدن خزانه كشور و در نتیجه افزایش فشار به مردم شد. همچنین فساد و رشوه خوارى و آزادى عمل كارمندان دولت و حاكمان محلّى براى دریافت مالیات (خراج ) بر مشكلات مردم افزود. ایـن در حـالى بود كه مردم و علما و روشنفكران هر روز نسبت به این وقایع آگاه و آگاه تر مى شـدنـد و تـحـمـّل ایـن هـمـه ظـلم و سـتـم و اسـتـبـداد را نداشتند و علیه آنها دست به اعتراض مى زدند.(113)

3 ـ فقر و بیچارگى مردم :

تهاى استعمارى روس و انگلیس در ایران كه به واسطه اعطاى امتیازات ، منابع مهّم مالى ، مـعـدنـى و اقـتـصـادى ایـران را در اخـتـیـار گـرفـتـه بـودنـد از یـكـسو، مشكلات طبیعى و فقدان وسـائل حـمـل و نـقـل داخـلى و بـلایـاى آسـمـانـى از سـوى دیـگـر، بـاعـث سـقـوط و زوال اقـتصاد ایران در زمان قاجاریّه شده بود در نتیجه در این برهه از تاریخ ایران ، مردم در فـقـر و بـیـچـارگـى دسـت و پـا مـى زدنـد و عـدّه زیـادى هـر سال براى پیدا كردن كار به كشورهاى دیگر مى رفتند.(114) ایـران از نـظـر تـجـارت خـارجـى تـا ایـن زمـان از وضـعـیت خوبى برخوردار بود، امّا به علّت پـیـشـرفـت عـلم و صـنـعت در اروپا، افزایش ‍ تولید در سطح انبوه و نیاز به بازارهاى جدید، صـادرات كـالاهـاى اروپا به ایران سرازیر شد. این در حالى بود كه كالاهاى تولیدى داخلى قـابـل رقـابـت بـا آنها نبود. از این رو، تعادل صادرات و واردات ایران از میان رفته و صنایع داخلى رو به ركود و ضعف نهاده ، از رونق افتاد. عدّه اى كه در گذشته از این راه امرار معاش مى كـردنـد، بـیـكـار شده ، به تعداد بیكاران و بیچارگان افزوده شد. این فقر و فلاكت همراه با عـیـاشـیـهـا و خـوشـگذرانیهاى پادشاهان ، درباریان و والیان زمینه هاى مساعد و مناسب را براى مشروطیت آماده كرد.(115)

4 ـ نقش مطبوعات :

یـكـى از زمـیـنـه هـاى مهّم نهضت مشروطیت و مشروطه طلبى در زمان قاجاریّه كه بیش از ابزارهاى دیـگـر مـؤ ثـر واقع شد، نقش ‍ مطبوعات و رسانه هاى گروهى بود. رومه ها و نشریات به عـنـوان یـك وسـیـله ارتباط جمعى نقش مهمّى در تغییر و تحوّلات اجتماعى معاصر و بویژه نهضت مشروطیت داشته اند.(116) )بعد از اقدامات امیر كبیر جهت تاءسیس دارالفنون در ایران و اعزام عدّه اى دانشجو به اروپا و آشـنـایـى آنـهـا بـه فـن چاپ و نشر و فراگیرى آن و برگشت به ایران ، براى اوّلین بار (مـیـرزا صـالح شـیـرازى ) اقـدام بـه انـتـشـار روزنـامـه در سـال 1216 ه‍ . ش ‍ (زمـان مـحـمـد شـاه در ایـران ) كـرد و بـدیـن طـریـق رومه نگارى از دست دولتـمـردان بـه دسـت روشـنـفـكـران غرب گرا افتاد.(117) این رومه ها و نشریات داخـلى و خـارجـى بـه حـكـومـت قـاجـاریـّه حمله كرده ، از وضع ى و اجتماعى ایران انتقاد مى كـردنـد و خـواستار حكومت قانون بودند. این نشریات نقش مهمّى در بسط و توسعه افكار جدید در ایـران داشـتند؛ به این معنى كه آشنایى مردم از پیشرفتها و تحوّلات مهمّ در اروپا باعث شد كـه از نـوع حـكـومـت اسـتـبدادى ایران ، فقر و عقب ماندگى و ولخرجیهاى پادشاهان قاجاریّه نیز انتقاد كرده ، خواستار الغاى حكومت استبدادى در ایران باشند.(1) مـطـبـوعـات داخـلى و خـارجـى كـه در زمینه آگاهى و بیدارى مردم در صدر مشروطیت نقش بیشترى داشـتـنـد عـبـارت بـودنـد از: (اخـتـر)، (عـروة الوثـقـى )، (قـانـون )، (حـبـل المـتـیـن )، ثـریـا،

آزاد، مـدیـر مـظـفـرى ، نـداى وطـن ، كـشـكـول ، عـدالت ، الحـدیـد، لسـان الغـیـب ، غـیـرت و مـسـاوات . بـیشتر این نشریات توسط روشنفكران طرفدار غرب منتشر مى شدند.

5 ـ فعالیّت گروهها و انجمنها:

هر چند ممكن است در طول تاریخ ایران شاهد فعالیت گروهها و انجمنهاى آشكار و پنهان باشیم ، امـّا تـا اوایـل مـشـروطـیـت هیچ مجمع مخفى یا آشكار سازمان یافته اى در ایران وجود نداشت . در واقـع ، ازایـن تـاریـخ اسـت كـه كـم كـم گـروهـهـا و انـجـمـنـهـاى آشـكـار و پـنـهـان شكل گرفته ، تجمع و فعالیتهاى مردم را علیه حكومت سازماندهى مى كردند.(119) گـروهـهـا و انـجـمـنـهـا در نـخـسـتـیـن مـراحـل نـهـضـت مـشـروطیت به وسیله روشنفكران و ون شـكـل گـرفـتند و سهم مهمّى در این نهضت ملّى و مردمى داشتند، تا حدّى كه مى توان گفت نهضت مشروطیت مدیون شكل گیرى و فعالیتهاى سرّى و آشكار این گروهها بود.(120) یـكـى از اوّلیـن كـسـانـى كـه در ایـن راه پـیـشـقـدم شـد و اقـدام بـه تـشـكـیل انجمنى كرد (میرزا ملكم خان ناظم الدوله ) بود. وى از عاملان و سرسپردگان انگلیس بـوده و در سـراسـر زنـدگـى خـود بـراى آن كـشـور جـاسـوسـى كـرد. او مـوفـّق شـد در سال 1237 ه‍ . ش / 58 م ، فراموشخانه را در ایران تاءسیس كند. علاوه بر فراموشخانه گـروههاى دیگرى مانند انجمن مخفى ، انجمن ملّى ، كمیته انقلاب ، انجمن شهرستانها، مجمع سرّى فـرامـاسـونـهـا و مـجـمـع (آدمـیـّت )، قـبـل از نـهـضـت مـشـروطـیـت در ایـران تـشـكـیـل شـده و نـقـش ‍ مـهـمـّى در رهـبرى ، هدایت و روشنگرى مردم داشته اند. بسیارى از رهبران مـشـروطـه مـانـنـد آیـت الله (طـبـاطـبـایـى )، (بـهـبـهـانـى )، (مـلك المـتـكـلمـیـن ) و (سـیـد جمال واعظ) عضو این گروهها و انجمنها بودند.(121)

6 ـ تلاش علما و ون :

بـدون هـیـچ شـك و تـردیـدى بـاید گفت كه نقش اساس و كلیدى در نهضت آزادى خواهانه و ضد اسـتبدادى مشروطه ، بر عهده عُلما و ون بود. آنها با نفوذ روحانى و معنوى خود در جامعه مـذهـبـى ایران توانستند نهضتى را علیه حكومت ظالمانه قاجاریّه به راه اندازند كه بعدها باعث تحوّلات زیادى در ساختار ى و اجتماعى ایران شد.(122) بـزرگـتـریـن و مـهـمـتـریـن چـهـره هـاى روحـانـى مـشـروطـه خـواه را مـى تـوان (سـیـد جمال الدین اسد آبادى )، (شیخ فضل الله نورى )، ( خراسانى )، (حاج شیخ عبد اللّ ه مازندرانى )، (سید محمد طباطبایى )، (سید عبد الله بهبهانى )، (ملك المتكلمین ) و (میرزا مـحـمـد حـسـن نـایـیـنـى ) نـام بـرد.

هـر كـدام از ایـنـهـا بـه شـكل خاصى مخالف حكومت استبدادى و خواهان نظام حكومتى مشروطه بودند. بعضى از این علما و روحـانـیـون بـزرگ بـا نـوشـتـن كـتـابـها و مقالات ، زمینه هاى فكرى مشروطیت را فراهم كرده و بـعـضـى دیـگر با شركت و هدایت و رهبرى نهضت مشروطیت نقش بسزایى در پیروزى و تداوم آن داشتند.(123)

7 ـ روشنفكران غربگرا:

از زمـیـنـه هـاى فـكـرى مهّم نهضت مشروطیت ، روشنفكران آزادیخواه و غربگرا بودند. نفوذ افكار غـرب گـرایى در ایران از نظر تاریخى به زمان شاهزاده (عباس میرزا) بر مى گردد، زیرا در ایـن زمـان بـه عـلّت پـیـشرفتهاى علمى و صنعتى ، تحوّلات مهمّى در اروپا صورت گرفته بـود. (عـبـاس مـیـرزا) و پـیـشكارش (میرزا ابوالقاسم قائم مقام ) به این نتیجه رسیدند كه اگـر ایـران بخواهد با كشورهاى اروپایى مقابله كند، باید از نظر نظامى و صنعتى دست به نـوسـازى بـزنـد. به همین دلیل در سال 1190 ه‍ .

رقابت بیگانگان در ایران

رقـابـت بـیـگـانـگـان در ایـران از زمـان صـفـویـّه كـم و بـیـشوجـود داشـت ، امـّا بـه دنـبـال انـقـلاب كـبـیـر فـرانـسـه و تـحـولات مـهـّماروپـا در اواخـر قـرن هـیـجـدهـم و اوایـل قـرن نـوزدهم وارد مرحله جدیدى شد. هر چنداین رقابتها با حضور چند كشور قدرتمند آن زمـان در ایران ادامه داشت ، ولى رقابتدو كشور همسایه شمالى و جنوبى یعنى روس و انگلیس ملموستر و شدیدتر بود و به همیندلیل فقط به رقابت آن دو كشور در ایران مى پردازیم .

روس و انـگـلیـس در نـتـیـجـه رقـابـت در ایران ، توانستند امتیازاتاقتصادى ، ى و نظامى زیادى كسب كنند كه ما از میان آنها فقط به امتیازات مهّم اقتصادىو قراردادهاى ى كه باعث غـارت مـنـابـع مـلّى و تـقـسـیـم كـشـور بـه دو حـوزهنـفـوذ و اشغال ایران در جنگ جهانى اوّل شد اشاره مى كنیم .

هـر چـنـد ایـن امـتیازات هر كدام در جاى خود مهّم بودند، ولى بعضى ازآنها مهمتر از بقیه بوده و اثـرات تـخـریـبـى بـیشترى بر نظام اقتصادى ى وفرهنگى ایران داشتند. از این رو، از مـیـان امـتیازات كسب شده توسط روس و انگلیستنها به مهمترین آنها كه اثرات داخلى و خارجى جبران ناپذیر داشتند، اشاره مى شود.

امتیازات اقتصادى انگلستان

الف ـ امتیاز رویتر:

یـكـى از اوّلیـن و مـشـهـورتـرین امتیازاتى كه در ایران به بیگانگان داده شد، امتیاز (رویتر) بـود.

ایـن امـتـیـاز از آن جـهـت بـا اهـمـیـّت اسـت كـه سـرآغـاز فـصـل جـدیـدى از كـسـب امـتـیـازات اقـتـصـادى و تـجـارى بـود و بـه دنـبـال آن امـتـیـازات دیـگـرى بـه روسـیه و انگلستان واگذار شد كه هر كدام از آنها خسارتها و مشكلات زیادى را براى ایران به وجود آورد.(55) بـه مـوجـب ایـن امـتـیـاز، بـهـره بـردارى و اسـتـخـراج كـلیـه مـعـادن ایـران از جـمـله مـعـادن ذغـال سـنـگ ، آهـن ، مـس ، سـرب ، نـفـت و هـر مـعـدن دیـگـرى كـه در ایـران قابل بهره بردارى بود ـ به استثناى طلا، نقره و سنگهاى قیمتى و معادن متعلق به افراد ـ به مدت هفتاد سال و با شرایط آسان به (بارون جولیوس دو رویتر) یهودى آلمانى تباركه به تابعیت انگلیس در آمده بود، در سال 1250 ه‍ . ش / 72 م واگذار شد.(56) ایـن امـتـیـاز كـه در زمـان نـاصر الدین شاه و صدارت (میرزا حسین خان سپهسالار) و با واسطه گـرى و دلالى مـیـرزا مـلكـم خـان بـه انـگـلیـسـیـهـا داده شـد و بـه مـعـنـاى فـروش كـامل ایران و غارت منابع و ثروت ملّى مردم ایران بود، با مخالفت شدید روسیه از یك سو، و مـردم و عـلمـاى شیعه از داخل به ویژه مجتهد بزرگ (حاج ملا على كنى ) از سوى دیگر، رو به رو شـد و بـنـاچـار قـبـل از اجـرا، لغـو شـد و تـلاش رویـتـر بـراى اجـراى آن بـه جـایـى نرسید.(57)

ب ـ امتیاز بانك شاهنشاهى ایران :

بعد از لغو امتیاز استخراج معادن ایران توسط ناصر الدین شاه ، رویتر از این امر نگران بود. وى از طـرح دعـوا عـلیـه ایـران به خاطر لغو امتیازش دست بر نداشت و این موضوع را به مدت هـفـده سـال دنـبـال كـرد تـا سـرانـجـام تـوانـسـت امـتـیـاز بـانـك شـاهـنـشـاهـى را در سال 1268 ه‍ . ش / 89 كسب كند.(58) نـاصر الدین شاه سالها قبل از ایجاد بانك شاهنشاهى توصیف بانكهاى اروپایى و نقش آنها را در پـیـشـرفـت اقـتـصـادى شـنـیـده بـود و تـمـایـل داشـت چـنـیـن مـؤ سـسـه هـایـى در ایـران نـیـز تـشـكـیـل شـود. زمـانـى كـه وى در تـدارك سـفـر دوم خـود بـه اروپـا بـود، نـیـاز شـدیـد بـه پـول پـیدا كرد تا هزینه عیاشیها و مخارج بیهوده خود را تاءمین كند. به همین جهت با دادن امتیاز تـاءسیس

بانك شاهنشاهى به رویتر موافقت كرد تا هم هزینه سفرش فراهم شود هم به دعاوى هفده ساله رویتر خاتمه دهد.(59) بـه موجب این امتیاز به (رویتر) و شریكان او، اجازه تاءسیس بانك شاهنشاهى ایران با داشتن حق انحصارى انتشار اسكناس به مدت شصت سال در ایران داده شد. وى حقّ داشت علاوه بر تهران در شـهـرسـتـانـهـا نـیـز شـعـبـه هـاى بـانـك دایـر كـنـد. رویـتـر نـیـز مـتـعـهـد شـد پـس از تـشـكـیـل بـانـك مـبـلغ چـهـل هـزار لیـره انـگـلیـسـى بـه مـدّت ده سـال بـا بـهـره شـش درصد به ناصر الدین شاه ـ جهت سفر به اروپاـ قرض بدهد. این بانك عـلاوه بـر انجام عملیات بانكى مى توانست با هزینه خود یا دیگرى در تمام كارهاى صنعتى و تـجـارى سـرمـایـه گـذارى كـند؛ همچنین حقّ استخراج و بهره بردارى از تمام معادن ایران بجز مـعـادن فـات قـیـمـتـى و مـعـادنـى كـه قـبـلا به دیگران واگذار شده بود، را دوباره به دست آورد.(60)

ج ـ امتیاز تنباكو (رژى ):

در سـال 1269 ه‍ . ش / 90 مـیلادى هنگامى كه ناصر الدین شاه و صدر اعظم او در مسافرت سـوّم در لنـدن بـه سـر مـى بـردنـد، نـیـاز شـدیـد بـه پـول پـیـدا كـردنـد. سـیـاسـتـمـداران انـگـلیس كه منتظر چنین فرصتى بودند تا امتیاز دیگرى بگیرند، پیشنهاد دریافت امتیاز توتون و تنباكوى ایران را ارائه كردند كه مورد موافقت شاه و صدر اعظم او ـ امین السلطان ـ قرار گرفت .(61) نـاصـر الدیـن شـاه پـس از بـازگشت به ایران (ماژور تالبوت ) را به ایران دعوت كرده ، خـریـد و فـروش تـوتـون و تـنـبـاكـوى ایـران را در داخـل و خـارج بـه مـدت پـنـجـاه سـال بـه او واگـذار كـرد.

تـالبـوت در پـى ایـن امـتـیـاز، شـركـت رژى را تـشـكیل داده ، در شهرهاى بزرگ شروع به فعالیت كرد.

خسارتهاى اقتصادى به دولت و ملّت ایـران ، بـویـژه به تاجران و كشاورزان و بازاریان جزء از یك سو، و فعالیتهاى فرهنگى و ضـد اسـلامى و رواج فساد و بى بند و بارى عاملان شركت از سوى دیگر، باعث نهضت تنباكو در شهرهاى بزرگ ایران از جمله تهران ، فارس ، اصفهان ، تبریز و . شد.(62) مـردم شـهـرهـاى بـزرگ كـه از مـبـارزات خـود نـتـیـجـه اى نـگـرفـتـه بـودنـد؛ متوسل به علماى نجف بخصوص آیت اللّ ه العظمى میرزا حسن شیرازى شدند و با ذكر ضررهاى مـادى و معنوى مردم مسلمان ، خواستار اقدام جدى از سوى وى شدند. این عالم بزرگ پس از اینكه نـتـیـجـه اى از اقـدامـات مـسـالمـت آمـیـز خـود نـگـرفـت ، فـتـواى مـنـع اسـتـعـمـال دخـانـیـات را صـادر كـرد. پـس از صـدور فـتواى تحریم تنباكو، مردم ایران بطور یـكـپـارچه از ایشان اطاعت كرده سرانجام ناصر الدین شاه مجبور به لغو آن شد و پانصد هزار لیـره وام بـا بـهـره شش درصد از بانك شاهنشاهى انگلیس جهت پرداخت به شركت رژى دریافت كـرد، در ضـمـن كُل گمركات جنوب به عنوان ضمانت پرداخت وام در اختیار انگلیس قرار گرفت .(63)  

جنگ دوم

الف ـ نقض عهدنامه گلستان و شروع جنگ دوم :

بـعـد از پـایـان جـنـگ اوّل ایـران و روس ، بـه مـدت سـیـزده سـال بـین دو كشور آتش بس و صلح برقرار بود. فتحعلیشاه در این سالها تلاش زیادى كرد تـا از راهـهـاى مـسـالمت آمیز و ى شهرهاى تصرف شده را به آغوش ایران باز گردانده ، كسب حیثیت كند، امّا همه كوششهاى او، به علت سرسختى و لجاجت روسها در بازپس دادن شهرهاى ایـران نـقـش بـر آب شـد.(44) كـمـیـسـیـون مـرزى طـبـق عـهـدنـامـه صـلح گـلسـتـان یـك سـال بـعـد از انـعـقـاد صـلح (1193ه‍ .ش / 14 م .) تـشـكـیـل شـد و چندین بار در ایران و روسیه تشكیل جلسه داد، ولى موفق به تعیین حدود مرزها نشد. ننگ جدایى چندین شهر حاصلخیز ایران از یكسو و فشار افكار عمومى داخلى از سوى دیگر دولتـمـردان ایـران بـویـژه فـتـحـعـلیـشـاه و عباس میرزا را وادار كرد كه در صدد استرداد مناطق اشغال شده بر آیند. به همین دلیل ، وقوع جنگ دوم اجتناب ناپذیر شد.(45) روسـهـا بـراى ادامـه ت توسعه طلبى خود، تعیین حدود مرزها را در عهدنامه گلستان بعمد مـبـهـم گـذاشـتـه بـودنـد؛ بـه هـمـیـن دلیـل طـى فـاصـله دو جـنـگ هـمـواره بـه دنـبـال فـرصـت مـنـاسـبـى بـودنـد تـا اهـداف و مـقـاصـد تـوسـعـه طـلبى خود را در خاك ایران دنـبـال كـنـند.

اختلافهاى قدیمى مرزى و مذهبى بین ایران و عثمانى بهانه لازم را به روسها داد تـه دو كـشـور را بـه جـنـگ و كـشـتـار كـشـانـده ، از مـوقـعـیـت پـیـش آمـده سـوء اسـتفاده كنند. به دنـبال شروع جنگ ایران و عثمانى ژنرال (یرمولوف ) از فرصت استفاده كرد و چندین نقطه از خـاك ایـران را در (بالغ لو) و (گوگ چاى ) تصرف كرد (1204 ه‍ . ش / 25 م .) دولت ایـران این را نقض ‍ آشكار عهدنامه صلح گلستان مى دانست و بطور جدّى به آن اعتراض كـرد، امـّا مـذاكـرات دو طـرف در ایـن مـورد نـتـیـجـه اى نـداد و جـنـگ دوم ایـران و روس در سال 1205 ه‍ . ش / 26 م آغاز شد.(46)

ب ـ مراحل جنگ دوم :

جنگ دوم ایران و روس به مدت 5/1 سال طول كشید و داراى سه مرحله جدا بود.

مـرحـله اول ـ اعـلام جهاد و پیروزى ایران : روسها با استفاده از ابهامهاى صلح گلستان به سر حدات ایران كرده ، به آزار مردم مسلمان پرداختند. مردم ایران و شهرهاى تصرف شده كه از ایـن وضـع خـیـلى نـگـران بـودنـد و شـاه و دربـاریـان را نـیـز از حل آن عاجز مى دیدند، به ون و عُلما كه همیشه در لحظه هاى سخت پشتیبان مردم بوده اند، مـتـوسـل شـدند. به همین علت آقاى سید محمد طباطبایى مجتهد كه از علماى شیعه در كربلا بود، حـوزه درس را تـعطیل كرده ، به ایران آمد و به اتفاق مراجع بزرگ ، حكم جهاد علیه روسیه را صادر كردند.(47) جـنـگ حـالت حـمـاسـى و مـقـدس بـه خـود گـرفـت و بـا شـركـت عـلمـاى طـراز اوّل ایران در آن ، شور و شوق وصف ناپذیرى پیدا كرد. مردم شهرهاى اشغالى نیز با فتواى عـلمـا قـیام كردند. مبارزه جهادى با روسها باعث شدكه در كمتر از حدود دو ماه ، همه جبهه هاى جنگ شـاهـد پـیـروزى سـپـاهـیـان اسـلام شـود. اغـلب نـاحـیه ها و شهرهاى ایران كه به موجب عهدنامه گـلسـتـان از ایـران جـدا شـده بود، دوباره به آغوش كشورمان بازگشت . همه رزمندگان كه از سـراسـر كـشـور جـهت رهایى مردم مسلمان دربند حركت كرده بودند، به رهبرى علما و فرماندهان خود یك هدف را دنبال مى كردند و آن شكست دشمن م و پیروزى اسلام بود.(48) مـرحـله دوم ـ ركـود و شـكـسـت : حـركـت سـراسـرى مـردم در مـرحـله اوّل جـنـگ كه با فتواى عُلما و مراجع بزرگ و تعطیل درس حوزه و حضور در جبهه جنگ و شور و حـال حـمـاسـى كـه داشت ، با فرماندهى و مدیریت صحیح مى توانست منجر به پیروزى نهایى ایـران و شـكـسـت كامل روسها شود، امّا حوادثى چند باعث شد كه سردمداران ایران نتوانند از این موقعیت بى سابقه و استثنایى استفاده كنند. كه به مهمترین موارد آن در اینجا اشاره مى شود.

اشـتـبـاهـهـاى عـمـده و غـیـر قـابـل جـبـران عـبـاس مـیـرزا: اشـتـبـاه اوّل وى تاءخیر در فتح قلعه استراتژیك و حساس شوشى بود. این اشتباه باعث شد كه روسها نیروى زیادى در آنجا متمركز كنند.

جنگ اوّل

الف ـ وصیت پتر كبیر، عامل اصلى جنگ :

روسـیـه تـزارى از زمـانـهـاى گـذشـته با همه وسعتى كه از نظر جغرافیایى داشت ، به علّت مـوقـعـیـت ویـژه خود به دریاى آزاد مناسب ، راه نداشت . این كشور هر چند به دریاى سیاه ، خلیج فـنـلانـد، سـواحـل شـمـالى اقـیـانـوس كـبیر و منجمد شمالى دسترسى داشت ، ولى این دریاها و اقـیانوسها در موقعیتى بود كه نمى توانست اهداف این كشور را تاءمین كند. زمامداران روسیه از دیـر بـاز بـه مـنـظـور اجـراى سـیاستهاى توسعه طلبانه بازرگانى و ى خود در صدد بودند كه این كمبود بزرگ كشور خود را به شكلى بر طرف كنند. پتر كبیر كه بخوبى به اهـمـیـّت ایـن مـوضـوع پـى برده بود، به فكر چاره افتاد و چهار روش را براى راه یابى به آبـهـاى گـرم پـیـشـنـهـاد كـرد كـه مـهـمـتـریـن آنـها براى رسیدن به آبهاى گرم خلیج فارس بـود(29) وى در زمـان امـپـراتورى خود موفق به این كار نشد، از این رو وصیت كرد كه بعد از او این ت ادامه پیدا كند.

روسـیـه بـعـد از پـتـر كـبـیـر بـه دلیـل مـشـكـلات داخـلى و خـارجـى بـه مـدت هـفـتـاد سـال نـتوانست این ت را دنبال كند، تا اینكه كاترین دوم در زمان آغا محمد خان قاجار و بعد از كـشتار و قتل عام او در گرجستان تصمیم به اجراى وصیت پتر كبیر گرفت ، امّا مرگ به وى فـرصـت چـنـیـن كـارى را نـداد. پـُل اول نـیـز كـه بـعـد از او بـه قـدرت رسـیـد، در مـقـابـل ایـران سـیـاسـت سـازش و مـسـالمـت را در پـیـش گـرفـت . وى بـعـد از مـدّت كوتاهى به قـتـل رسـیـد تـا ایـنـكـه پسرش الكساندر اوّل در سال 01 م / 10 ه‍ . ش قدرت را در دست گـرفـت . وى بـر خـلاف پـدرش سـیـاسـت تـوسـعـه طـلبـى (وصـیـت پـتـر كـبـیـر) را در مقابل ایران در پیش گرفت .(30)

ب ـ الحاق گرجستان به روسیه ، آغاز رسمى جنگ

بـعـد از مـرگ هراكلیوس (آراكلى خان ) حاكم گرجستان ، پسرش گرگین خان جانشین پدر شد. روسـهـا به بهانه قرضه هایى كه به گرگین خان داده بودند، تفلیس پایتخت گرجستان را اشـغـال و گـرگـیـن خـان و خـانـواده اش را بـه روسـیـه تـبـعـیـد كـردنـد و یـك ژنـرال روسـى بـه نـام (سـیـسـیـانـُف ) را كـه از نـژاد گـرجـى بـود، بـه فـرمـانـدارى كـُل گـرجـسـتـان مـنصوب كردند. در سال 1179 ه‍ . ش / 00 م گرگین خان در زیر فشار و تـهـدیـد روسـهـا مـجـبـور بـه امضاى قرار دادى شد كه به موجب آن از حكومت گرجستان به نفع روسـیـه تـزارى دسـت كـشـیـد. در سـال 11 ه‍ . ش / 02 م الكـسـانـدر اوّل گـرجـسـتـان را جـزئى از خـاك روسـیـه اعـلام كـرد و بـدیـن شـكـل ، قـسـمـتـى از خـاك ایـران ، ضـمـیـمـه روسـیـه شـد. تـزار روس یـك سال بعد، گنجه را نیز تصرف و دستور حمله به دیگر شهرهاى ایران در قفقاز را صادر كرد. بدین ترتیب جنگ اوّل به طور رسمى آغاز شد.(31) فـتـحـعـلیـشـاه كه در این زمان سرگرم سركوبى اُولاد نادر شاه بود، مُطلع شد كه روسها به قـفـقـاز حـمله كرده اند و بعد از تصرف گرجستان متوجّه ایروان و قره باغ (قرا باغ ) و گنجه شـده ، پـس از تـصـرف ایـن شـهـرهـا با مسلمانان وحشیانه رفتار مى كنند. وى به عباس میرزا ـ ولیـعـهـد ـ دسـتـور داد كـه جـهـت مـقـابـله بـا روسـهـا بـا سـپـاهـى عـازم قـفـقـاز شـود. جـنـگ در سـال 14 ه‍ . ش / 05 م شـدت بـیـشـتـرى بـه خود گرفت و روسها باكو را به تصرف درآورده و به انزلى دست درازى كردند.(32) فتحعلیشاه كه از تهاى روز اروپاییان بى خبر بود، تصور مى كرد با اتّحاد با آنها مى تـوانـد روسـها را از خاك ایران خارج كند، از این رو ابتدا قصد اتحاد با انگلستان را داشت ، امّا بـه عـلت شرایط سنگین انگلیسیها، از آنها منصرف شده به ناپلئون ، امپراتور فرانسه روى آورد. وى كـه مـنـتـظر فرصتى بود تا از طریق اتّحاد با ایران بتواند به هندوستان حمله كند، مـعـاهـده (فـین كین اشتاین )(33)

مـهـمـترین مساءله دوران پادشاهى محمد شاه هرات بود. هرات همیشه جزئى از ایران بود امّا حاكم آن شـهـر، مـدتـى بـود كه از دربار ایران سرپیچى مى كرد. محمد شاه دستور حمله به آنجا را داد؛ سـربـازان ایـران چـنـدیـن مـاه آنـجـا را در مـحـاصـره خـود داشـتـند كه سرانجام با تهدید و اشـغـال جـنـوب ایـران (جـزیـره خـارك ) بـه وسـیـله انـگـلیـس ، از مـحـاصـره آنـجـا دسـت كشیدند.(15) همچنین فتنه آقا خان محلاتى ، پیشواى فرقه اسماعیلیه و سید على محمد باب شیرازى (بابیه ) نیز از حوادث مهم دوران پادشاهى محمد شاه است .(16)

د ـ ناصر الدین شاه :

پس از فوت محمد شاه ، ناصر الدین میرزا ولیعهد هیجده ساله او با لیاقت و كاردانى امیر كبیر بـه تـهـران آمـده ، بـا نـام نـاصـر الدیـن شـاه بـه پـادشـاهـى رسـیـد و مـدت پـنـجـاه سال بر ایران حكومت كرد.(17) وى با توجه به شناختى كه نسبت به امیر كبیر داشت ، او را بـه صـدارت رسـانـد. عـده اى از دربـاریـان و اطـرافـیـان شـاه از روز اول شروع به مخالفت با امیر كردند، امّا وى كه از پیشرفت و ترقّى ملتهاى مغرب زمین اطلاع كامل داشت ، دست به اصلاحات وسیعى در ایران زد. از جمله اقدامات مهم او تاءسیس دارالفنون ، انـتـشـار روزنـامـه ، اعـزام دانـشـجو به اروپا جهت فراگیرى علوم جدید، ایجاد امنیت در سراسر كشور، جلوگیرى از تعدّى و ظلم ، تعادل بودجه ، نظم دادن به نیروهاى نظامى كشور، ترویج كشاورزى و صنعت ، از میان برداشتن رشوه خوارى ، محدود ساختن نفوذ روس و انگلیس در ایران و صـدهـا اقـدام دیـگـر را مـى تـوان نـام بـرد كـه در مـدت سـه سـال صـدارت خود انجام داد. سرانجام با توطئه اطرافیان شاه ، بویژه مَهد عُلیا، مادر ناصر الدیـن شـاه ، از صـدارت عـزل و بـه كـاشـان تـبـعـیـد شـد و بـه قتل رسید.() بـا آنـكـه اكـثـریت قریب به اتفاق جمعیت ایران از فقر و گرسنگى رنج مى بردند، امّا ناصر الدیـن شـاه و اطـرافـیـانـش در طـول 25 سـال آخـر پـادشاهى خود، سه بار به اروپا مسافرت كـردنـد و هـر بـار چـنـدین ماه با پولهایى كه از كشورهاى بیگانه قرض گرفته بودند به خـوشـگـذرانـى پـرداخـتـنـد و هـزیـنـه كـلانـى را بـه مـردم فـقـیـر ایـران تحمیل كرده ، باعث وابستگى بیشتر كشور به بیگانگان شدند.(19) در دوران حكومت پادشاهان قاجار، امتیازات زیادى به بیگانگان داده شد، تا جایى كه بعضى از مـورخـان ، آن دوره را تـاریخ امتیازات ایران نامیده اند.(20) تعداد زیادى از این امتیازات در زمـان پـادشـاهـى ناصر الدین شاه به بیگانگان واگذار شد. شرایط بعضى از آنها، چنان خـفـّت بـار بـود كـه مـردم ایـران و عـُلمـا زیـر بـار آن شـرایـط نـرفـتـنـد و در مقابل آنها قیام كرده ، باعث لغو آنها شدند.

امـتـیـاز رویـتـر: ایـن امـتـیـاز در سـال 72 م بـه یك فرد انگلیسى به نام (بارون ژولیوس رویـتـر) داده شـد. بـه مـوجـب ایـن امـتیاز، انحصار ایجاد راه آهن از دریاى خزر تا خلیج فارس ، استخراج همه معادن كشور بجز طلا، نقره و جواهرات ، استفاده از جنگلهاى ایران ، تاءسیس بانك ، ایـجـاد پـُسـت و.

بـه ایـن فـرد داده شـد. امـا چـون اجـراى چـنـیـن امـتـیـازى بـه مـعـنـاى فروش كامل ایران بود، با مخالفت مردم و عُلما رو به رو شد و بناچار لغو گردید.(21)

امـتـیاز رژى : به موجب این قرارداد، خرید و فروش توتون و تنباكو در ایران و خارج به مدت پـنـجـاه سـال به (ماژور تالبوت ) انگلیسى داده شد. اعطاى این قرار داد استعمارى منجر به نـهـضـت تـنـبـاكـو و فـتـواى مـشـهـور مـرجـع شـیـعـیـان مـیـرزاى شـیـرازى و در نـهـایـت ، لغـو آن شد.(22) امتیاز تاءسیس بانك شاهنشاهى : به موجب این امتیاز، حق تاءسیس بانك و انتشار اسكناس به مدت شـصـت سـال به رویتر داده شد. وى با این امتیاز مى توانست علاوه بر تهران در شهرستانهاى ایران نیز شعبه بانك دایر كند و به عملیات بانكى مبادرت ورزد.(23) سـرانـجـام ، نـاصـر الدیـن شـاه هـنـگـام بـرگـزارى جـشـن پـنـجـاهـمـیـن سـال سـلطـنـت خود در حرم حضرت عبدالعظیم ، به دست میرزا رضا كرمانى ، یكى از شاگردان سید جمال الدین اسد آبادى به قتل رسید.

دوره هاى تاریخ ایران تاریخچه اجمالى پادشاهان قاجاریّه

در طـول دویـسـت سال تاریخ معاصر ایران ، بویژه در زمان حكومت پادشاهان قاجاریّه تحوّلات مـهـمـّى در صحنه ى ایران رخ داده است . در این دوره كه همزمان با تحوّلات و پیشرفتهاى مـهـمّ در صـنـعـت ، عـلم و تـكـنـولوژى در اروپـاسـت ؛ ایـران بـه دلیـل كـشـت و كـشـتـار و هـرج و مـرج و ظـلم و سـتـم پـادشـاهـان از یك سو و آغاز رقابت ى قـدرتـهـاى بـزرگ اروپایى از سوى دیگر با اروپا فاصله زیادى پیدا كرد و دچار ركود در زمینه هاى مادّى و معنوى شد.

دوره هاى تاریخ ایران

بطور كلى در یك تقسیم بندى اجمالى ، تاریخ ایران را مى توان به دو دوره تقسیم كرد.

الف ـ تاریخ ایران قبل از اسلام :

ایـن دوره از زمـان ورود آریـایـیـهـا بـه ایـران شـروع شـده و تـا زمـان آخـرین پادشاه ساسانى (یـزدگـرد سوم ) ادامه مى یابد. از این تاریخ به بعد، اسلام به عنوان دین رسمى كشور، در ایـران رواج پـیـدا كـرد و بـتدریج فرهنگ و تمدن و ملّیت ایران را تحت تاءثیر خود قرار داده و جزو جدایى ناپذیر زندگى مردم ایران گردید.

ب ـ تاریخ ایران بعد از اسلام :

تاریخ ایران بعد از اسلام نیز خود به دو دوره تقسیم مى شود:

1 ـ عـهـد مـیـانـه (وسـط): ایـن دوره از زمـان سـقـوط سـاسـانـیـان در سـال 31 ه‍ . ق / 651 م ، شـروع شده و تا پایان حكومت زندیه ادامه داشته است (1209 ه‍ . ق / 1793 م / 1172 ه‍ . ش ). در ایـن دوره امـویـان ، عـبـاسـیـان ، طـاهـریـان ، عـلویـان ، صفاریان ، سـامـانـیـان ، آل زیـار، آل بـویه ، غزنویان ، سلجوقیان ، اتابكان ، خوارزمشاهیان ، ایلخانیان (مغولان )، تیموریان ، صفویه ، افشاریه و زندیه هر كدام بر تمام یا بخشى از ایران حكومت كرده اند.(1) 2 ـ تـاریـخ مـعـاصـر (عـهـد مـعـاصر): این دوره از زمان به قدرت رسیدن آغا محمد خان قاجار در سال 1209 ه‍ . ق شروع شده و تا زمان حال ادامه دارد. این دوره حكومت قاجاریّه و سلسله پهلوى را در بـر مى گیرد و در سال 1357 ه‍ . ش با پیروزى انقلاب اسلامى ، نظام جمهورى اسلامى جایگزین حكومت موروثى پادشاهى شد.

تاریخچه اجمالى پادشاهان قاجار

هـمه مورخان ، اتفاق نظر دارند كه اصل و نسب ایل قاجار ترك بوده و به وسیله مغولان از حدود آسیاى میانه به ایران آورده شدند(2) و در ارمنستان كه در آن روز جزئى از ایران بود، سـكـونـت گـزیـدنـد. و بعدها به علت ضعف حكومت مغولان در ایران به سوریه رفته ، در آنجا سـاكـن شـدنـد، دوبـاره در زمـان حكومت تیموریان ، به وسیله امیر تیمور لنگ ، به ایران آورده شـدنـد و در حـدود آذربـایـجـان و قـفـقـاز پـراكـنـده شـده ، مـذهـب تـشـیـع را قـبـول كـردنـد. شـاه عـبـاس صـفـوى آنـهـا را بـه سـه دسـتـه تـقـسـیـم كـرد؛ دسـتـه اوّل را در مـرو، دسـتـه دوّم را در گـرجـسـتـان ، آذربـایجان و ایروان و دسته سوّم را در دو طرف رودخانه گرگان مستقر كرد.

ایـل قـاجـار از دسـتـه سـوم هستند. آنان مردمى شجاع و جنگجو بوده و از شاهان صفوى حمایت مى كردند؛ به همین دلیل شاه عباس آنها را در آن مناطق قرار داد تا ایران را از تاخت و تاز تركمنها و اُزبـكـهـا در امـان دارنـد.(3) جـهـت آشـنـایـى بـا ایـن فـصـل از تاریخ ایران مرور كوتاهى بر زندگى پادشاهان قاجار مى شود و ضمن آن مهمترین حوادث ى و اجتماعى این دوره بررسى مى گردد.

الف ـ آغا محمد خان :

آغـا مـحـمـد خـان فرزند محمد حسن خان از طایفه قاجار بود. وى در سن پنج سالگى به دستور عـادل شـاه افـشـار مـقـطـوع النسل شد. او پس از قتل پدرش به دست كریم خان زند مدت پانزده سـال به عنوان گروگان نزد وى به سر برد. وى مردى كینه توز، شجاع و جنگجو بود و در زمان پادشاهى خود توانست استقلال ى و تمامیت ارضى ایران را حفظ كند.(4) آغـا مـحـمـد خـان پس از سركوبى همه مدعیان حكومت ، به كرمان كه مردمش ، لطف على خان زند را پـنـاه داده بـودنـد، حـمـله كـرد و پـس از چـنـد مـاه مـحـاصـره ، آنـجـا را تـصـرف نـمـود و قـتـل عـام فـجـیـعـى بـه راه انـداخـت . او تـمـام مـردان كرمان راكور كرد، و لطفعلى خان را پس از دستگیرى ابتدا نابینا ساخت و بعد به قتل رساند.(5) در عـصـر پـادشـاهـى آغـا مـحـمـد خـان قـفـقـاز جـزیى از ایران بود، امّا حاكمان شهرهاى آن منطقه نافرمانى كرده ، به دولت ایران مالیات نمى پرداختند. از این رو، آغا محمد خان به آنجا حمله كـرد و بـا آنـكـه مـردم تـفـلیـس پـایـتـخـت گـرجـسـتـان بـه اسـتـقـبـال او آمـده بـودنـد، دسـتـور قـتـل عـام آنـهـا را صادر كرد و عده زیادى از مردم آنجا را به قـتـل رسـانـده ، یـا بـه اسـارت درآورد.

در ادامه واکنش چهره‌های سرشناس هنری به ترور سردار حاج قاسم سلیمانی توسط دولت ترامپ، یک بازیگر هالیوودی به نمایندگی از ۵۲ درصد مردم آمریکا» از مردم ایران عذرخواهی کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر، رز مک‌گوان که یکی از مخالفان سرسخت ترامپ است در واکنش به اقدام تروریستی دولت آمریکا در به شهادت رساندن سردار حاج قاسم سلیمانی، در صفحه توئیتر خود با استفاده از هشتگ به ایران نقل مکان کنید» جنجال آفرید.

او با استفاده از هشتگ سلیمانی» در انتهای توئیت خود نوشت: ایران عزیز، ایالات متحده به کشور، پرچم و مردم شما بی‌احترامی کرده است. ۵۲ درصد از ما (مردم آمریکا) عمیقاً معذرت‌خواهی می‌کنیم. ما با ملت شما صلح می‌خواهیم. ما توسط یک رژیم تروریستی گروگان نگه داشته شده‌ایم. نمی‌دانیم چطور باید فرار کنیم. لطفاً ما را نکشید».

او در ادامه با هجوم نظرات مخالف روبه‌رو شد و به خاطر تمام واکنش‌های بدی که دریافت کرد و از جمله به او گفته شد خودش باید به ایران نقل مکان کند»، توئیت قبلی را پاک کرد و متن جدیدی نوشت.

در متن جدیدش این بازیگر گفت: قبول، من ترسیدم، چون ممکن است جنگی جدید در راه باشد. بعضی مواقع اشکالی ندارد که بابت افرادی که در قدرت هستند، بترسیم. این حق ماست. این چیزی است که سربازان شجاع بسیاری برای آن جنگیده‌اند. این دموکراسی است. من نمی‌خواهم هیچ سرباز آمریکایی دیگری کشته شود. همین».

جان کیوزاک بازیگر دیگری بود که به ترور شهید سلیمانی واکنش نشان داد و نوشت: می‌دانیم این کاری است که دیکتاتورها وقتی در یک گوشه گیر می‌افتند برای شروع کردن جنگ می‌کنند. ما پیروی نخواهیم کرد».

کتی گریفین بازیگر و کمدین نوشت: دونالد ترامپ با این حرکت به شدت احمقانه و بدون فکر که یک عمل جنگی بود تمام آمریکایی‌ها در سراسر دنیا را در خطری عظیم قرار داده است».

به گزارش گروه ورزشی باشگاه خبرنگاران جوان، شهید تکواندوکار سروان وحید زمانی نیا بامداد جمعه توسط تروریست‌های آمریکایی به فیض شهادت رسید. وحید زمانی نیا پاسدار اهل ری و محافظ سردار سلیمانی بود.

شهید زمانی‌نیا متولد سال ۱۳۷۱ و فرزند برومندی از دیار شهرری استان تهران بود که بامداد جمعه ۱۳ دی در حالی که سردار حاج قاسم سلیمانی را همراهی می‌کرد، توسط نیرو‌های تروریست ارتش آمریکا مورد هدف قرار گرفت و به درجه رفیع شهادت نائل شد.

انتهای پیام/

منبع: https://www.yjc.ir/fa/news/7197465/%D8%AA%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF

به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، شبکه الجزیره در مطلبی نظر کارشناسان را راجع به واکنش‌های احتمالی ایران به ترور سردار شهید قاسم سلیمانی در پی حمله هوایی آمریکا به فرودگاه بغداد و عرصه‌های منازعه احتمالی ایران و آمریکا جویا شده است.

نور الدین الدغیر»، خبرنگار شبکه الجزیره در این باره گفت اهداف احتمالی حمله می‌تواند منطقه بسیار وسیعی را از خلیج فارس تا عراق، سوریه، لبنان، یمن و حتی شبه قاره هند دربرگیرد.

به گفته وی، مقامات ایرانی از نقشه اهداف متعلق به پایگاه‌های نظامی آمریکا در آب‌های خلیج فارس سخن گفته‌اند که تهران آن‌ها را بالغ بر ۳۰ هدف نظامی برآورد کرده است.

بیشتر بخوانید: برگزاری بیش از ۷۰ تجمع در آمریکا در اعتراض به ترور سردار سلیمانی

فیصل عبدالساتر»، نویسنده و تحلیلگر ی لبنانی هم معتقد است که ایران از مساحت جغرافیایی گسترده‌ای که در منطقه در اختیار دارد، بهره خواهد برد. ایران در عراق، سوریه، لبنان و یمن به صورت مستقیم یا از طریق متحدان و وفاداران خود نفوذ دارد و این امر، واکنش تهران به این حمله تروریستی را ساده‌تر می‌کند.

عبدالساتر افزود پاسخ ایران می‌تواند از افغانستان و پاکستان نیز صورت گیرد. به علاوه، این پاسخ می‌تواند از طریق عملیاتی با ماهیتی امنیتی علیه منافع آمریکا در منطقه صورت گیرد.

ریچارد گوایتس»، استراتژیست امنیتی و نظامی آمریکایی، وقوع منازعه مستقیم نظامی مستقیم میان دو طرف را بعید دانست. از دیدگاه وی، استراتژی ایرانی‌ها برای مواجهه با آمریکا مبتنی بر اجتناب از منازعه مستقیم نظامی و اتخاذ گام‌های جداگانه و مؤثر برای به دردسر انداختن آمریکا و تضعیف موقعیت آن در منطقه است. با این حال، این گام‌ها تا جایی برداشته خواهد شد که بهانه‌ای برای یک حمله نظامی گسترده به آمریکا ندهد.

در پی حمله بامداد جمعه آمریکا به کاروان الحشد الشعبی در نزدیکی فرودگاه بغداد، سردار سرلشکر قاسم سلیمانی به همراه ابومهدی المهندس، معاون الحشد الشعبی و چند تن دیگر از یاران ایشان به شهادت رسیدند.

حمله ناجوانمردانه نیرو‌های م و تروریست آمریکایی به الحشد الشعبی و شهادت سردار سرلشکر قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، از سوی کشورها، گروه‌ها، مقامات، شخصیت‌ها و رسانه‌های جهان محکوم شد.

مراسم تشییع پیکرهای شهدا دیروز با حضور گسترده مردم عراق در کاظمین، بغداد، کربلای معلی و نجف اشرف برگزار شد. پیکر سردار سلیمانی بامداد امروز وارد اهواز شد.

انتهای پیام/

منبع: https://www.yjc.ir/fa/news/7196928/%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%AD%D9%88%D9%87-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7

ایدئولوژی آرماگدون چیست؟

مسیحیت به سه شاخه كاملاً جدا و مخالف یكدیگر یعنی كلیسای كاتولیك روم، ارتدكس و پروتستان تقسیم شده است. این سه كلیسا در اعتقادات دینی و مراسم عبادی كاملاً از یكدیگر جدایند و مانند سه دین مختلف عمل می كنند و حتی انجیل كلیسای پروتستان با انجیل كلیسای كاتولیك تفاوت زیادی دارد. یكی از ویژگی های كلیسای پروتستان رابطه بسیار نزدیك آنها با دولت های اروپایی می باشد و این دولت ها برای ترویج مسیحیت پروتستان از مبلغان خود در كشورهای جهان سوم حمایت های گسترده مالی، تبلیغاتی و ی می كنند؛ به عنوان مثال در انگلیس دولت و كلیسای پروتستان از هم جدا نیست و ملكه انگلیس در رأس دولت و كلیسا قرار دارد.

در یك قرن گذشته جریان جدیدی كه در بین پروتستان ها فوق العاده قدرتمند شده است مكتب نوظهور مبلغان انجیل» می باشد. قبل از جنگ جهانی دوم این مكتب نوظهور به بنیادگرایی معروف است در جامعه آمریكا نفوذ فراوانی دارد.

اصول و مبانی جریان مبلغان انجیل در آمریكا و انگلیس حمایت همه جانبه عقیدتی و ی از صهیونیسم می باشد و آنها اعتقاد دارند كه پیروان كلیسای پروتستان برای ظهور دوباره مسیح باید چند خواسته مسیح را كه در تفاسیر انجیل در قرن بیستم به عنوان پیشگویی های انجیل بیان شده، عملی نمایند. پیروان این مكتب خود را از مبلغان انجیل می دانند و اعتقاد دارند پیروان این مكتب، مسیحیان دوباره تولد یافته می باشند كه فقط اینان اهل نجات خواهند بود و دیگران هلاك خواهند شد. از ویژگی های ممتاز پیروان این مكتب اعتقاد راسخ و تعصب خاص به صهیونیسم می باشد و تعصب این مسیحیان به صهیونیسم بیش از صهیونیست های یهودی مقیم اسرائیل و آمریكا می باشد. اما یک ایدئولوژی بسیار مهم و مقدسی که پیروان صهیونیسم مسیحی، به آن اعتقاد دارند، واقعه آرماگدون است. این ایدئولوژی در واقع یک نحله فکری خاص است که دارای نگرشی آخرامانی است و بنیادگرایان مسحی علاقه زیادی به این موضوع داشته و به همین خاطر، به طرق مختلف به ارائه اطلاعات و تبلیغات وسیعی در این رابطه پرداخته اند.

آنچه مشخص است اینکه این نحله فکری، بنیاد محکم الهی و آسمانی ندارد و بر اساس یکسری شواهد و حدس و گمانها، پایه ریزی شده است.

آرماگدون در تفکر صهیونیسم مسیحی همان نبرد آخرامان است که امروزه در دو منطقه اروپا و آمریکا، هفتاد میلیون هوادار سرسخت دارد که برای استحکام بخشیدن به بنیانهای فکری و نظری خود، هر تلاشی چه در عرصه ملی و بین المللی انجام می دهند تا از ساحت عقیده خود دفاع کنند.

                                    آرماگدون چیست؟

آرماگدون واژه ای عبری است به معنای تپه شریفان یا کوه. تپه ای که در جنوب شرقی هیفا در قسمت شمالی کشور فلسطین قرار دارد و در محدوده کرانه های باختری رود اردن واقع شده است. گفته شده که در گذشته مکانی استراتژیک در مسیر و تقاطع شمال به جنوب و شرق به غرب بوده است. آنچه قابل توجه است اینکه این منطقه بسیار محدود و کوچک است. به هر حال آنچه مهم است اینکه امروزه این مکان به عنوان مکانی برای جنگ آخرامان بنیادگرایان انتخاب شده است. منطقه آرماگدون در غرب رود اردن و در میان الجلیل و السامره در دشت یزرعین قرار دارد. جاییکه حتی ناپلئون بناپارت نیز روزگاری درباره آن گفته که در آن بزرگترین نبرد جهان رخ می دهد.

اما بنیادگرایان مسیحی معتقدند برای ظهور و بازگشت دوم مسیح، جنگی هسته ای و اتمی در محل آرماگدون به وقوع می پیوندد که دارای فجایع بسیار زیادی است و به واسطه این نبرد عظیم، اکثر شهرهای جهان دچار تخریب و نابودی خواهد شد.

در کتاب مقدس تنها یک بار در مکاشفات یوحنا، فصل16، آیه 16، نسبت به این مکان سخن گفته شده است. به این صورت که:" .و آنها را در جایی گرد آورد که به زبان عبرانی آرماگدون می نامند."

در عهد عتیق هیچ نشانی از این صحرا و واقعه آرماگدون وجود ندارد. پس تنها در رویای مکاشفات انجیل در عهد جدید یک بار آمده  و در منابع اسلامی همچون قرآن و روایات هیچ سخنی از آرماگدون بیان نشده است. حال آنکه در میان مجموعه عظیم روایاتی که در دست داریم تنها شش هزار روایت مختص به موضوع آخرامان و مهدویت می باشد اما همانطور که گفته شد نامی از این جنگ در این میان به چشم نمی خورد.

این ادعا وجود دارد که در نبرد مورد نظر دو نیرو با یکدیگر وارد درگیری می شوند که یکی نیروهای شر و بی ایمان می باشند که فرماندهی آنها را فردی به دجال بر عهده دارد که ضد مسیح است و شریکان او عبارتد از اعراب، مسلمان و حامیان روسی که ارتشی چهارصد میلیونی را تشکیل می دهند.

جری فالول، که یکی از مبلغان سرسخت و جدی مسیحیت صهیونیستی می باشد و در کاخ سفید هم هواداران بسیاری دارد، در این رابطه چنین می گوید:" روسیه و هم پیمانان آنها(ایران، آفریقای جنوبی(حبشه)، آفریقای شمالی(لیبی)، اروپای شرقی(جومر)، قفقاز) در خیل سپاهیان شر قرار دارند و این جنگ فراگیر و اتمی است و عده زیادی از بین خواهند رفت.

اما گروه مقابل نیروهای خیر می باشند که همان حامیان اسرائیل هستند که به رهبری مسیح وارد جنگ می شوند و اینان دارای خصوصیتی ویژه هستند و آن اینکه حامل نور و خیر و خوبی هستند. اما نتیجه جنگ این است که مسیح، اولین ضربه را با سلاح های کشنده ی خود، بر نیروهای شر وارد می کند و این ارتش را از بین خواهد برد به گونه ای که گفته شده آنچنان حمام خونی به را افتد که تا افسار اسبان در آن فرو خواهد رفت.

در جایی دیگر جری فالول به طرز موذیانه و با زیرکی، با استفاده از برخی از روایات کتاب مقدس و البته با تفسیری شخصی با کمک ظن خود، از قول خداوند چنین عباراتی را بیان می کند:

او علاوه بر تحصیل علوم مرسوم،‌ به عبادت، ریاضت و هدایت مردم مشغول بود و طریقتی جدید در تصوف ایجاد نمود. سلسله نعمت اللهی پس از او به هند منتقل شد؛ اما با روی کار آمدن حکومت قاجار، سلسله نعمت‌اللهی به ایران بازگشت.

درباره مذهب شاه نعمت‌الله اختلاف است. عده‌ای تشیع او را قطعی می‌دانند و عده‌ای دیگر برای سنی بودن وی به شواهدی استناد کرده‌اند. مهم‌ترین اثر وی دیوان اشعاری است که مشتمل بر دوازده هزار بیت است. از او رساله و اشعاری درباره مهدی موعود به جای مانده است.

شاه نعمت‌الله به شهر‌های مختلفی سفر کرد و ۲۵ سال آخر عمر خود را در ماهان از شهرهای کرمان گذراند و در همانجا از دنیا رفت.

سید امیر نورالدین نعمت‌الله بن میرعبدالله معروف به شاه نعمت‌الله ولی در چهاردم ربیع الاول سال ۷۳۱ق در حلب و طبق قولی در کوهبنان از شهرهای کرمان به دنیا آمد. برخی محققین، او را از نوادگان امام باقر(ع) دانسته‌اند.

وی به نقاط مختلفی چون عراق، حجاز، هرات، ماوراء‌ النهر، شیراز و کرمان مسافرت کرد. او در مسافرتی که به مکه داشت، با شیخ عبدالله یافعی آشنا شد و به مدت هفت سال مبادی تصوف و عرفان را نزد او آموخت. شاه ولی هنگام سیر و سیاحت در اطراف کرمان، گذرش به منطقه خوش آب و هوای ماهان افتاد. در آنجا قصد اقامت کرد و ۲۵ سال آخر عمر خود را در آن دیار گذراند.

نعمت الله در سال ۸۳۴ق از دنیا رفت و در ماهان به خاک سپرده شد. به دستور احمد بهمنی، پادشاه دکن و از مریدان وی، در سال ۸۴۰ق گنبد و بارگاهی بر مزار او ساخته شد.

جایگاه در شعر و عرفان

نعمت‌الله ولی عارف و شاعر قرن هشتم هجری است. وی در درجه اول عارفی بود که از شعر و غزل برای بیان مسائل تصوف و پرورش شاگردان استفاده می‌کرد.^[۱۵] به اعتقاد ادوارد براون ایران‌شناس انگلیسی، نعمت‌الله بیشتر در تصوف و عرفان شهرت داشت تا شعر و شاعری. او به سبب پیروی از مکتب محی‌الدین عربی، به اصطلاحات خاص عرفان او کاملا مسلط بود و به کار بردن این اصطلاحات را در آثار خود امری عادی می‌دانست.

نعمت‌الله مانند دیگر شاعران قرن هشتم و نهم به غزل بیشتر توجه داشت و آن را برای بیان معانی عرفانی مناسب‌تر می‌دانست. سبک غزلیات شاه‌ولی منحصر به فرد بود اما در قصیده سرایی از سبک خاقانی تقلید می‌کرد.

به سبب ارتباط پادشاه دکن (بهمنشاهیان)؛ شهاب‎الدین احمد اول با نعمت‌ الله ولی، او نوه خود نورالله را به دکن فرستاد. حضور او و خانواده‌اش باعث محبوبیت نعمت‌الله و نوادگانش نزد حاکمان هندوستان، رواج سلسله نعمت‌اللهی و رونق شعر و ادب فارسی در آن دیار شد.

مذهب

در مذهب نعمت‌الله اختلاف است. افرادی مانند عبدالرزاق کرمانی، صنع‌الله نعمت‌اللهی و مستوفی بافقی تشیع نعمت‌الله را مسلّم می‌دانستند. در مقابل حمید فرزام معتقد است با اینکه او به امام علی(ع) و فرزندانش ارادت داشت؛ اما سنی مذهب بود. برای سنی بودن وی به موارد زیر استناد شده است:

1. شاگردی شیخ عبدالله یافعی سنی مذهب به مدت هفت سال.
2. سلسله مشایخ شاه ولی به تصریح خود وی به احمد غزالی و حسن بصری می‌رسد که تشیع آنها رد شده است.
3. نعمت‌الله در رساله نسبت خرقه، از امام علی(ع) با لقب محیی السنة و الجماعة.» یاد کرده است.
4. او در رساله مراتب الآلهیه از خلفای راشدین و همچنین از ابوحنیفه، مالک بن انس، محمد بن ادریس شافعی و احمد بن حنبل با احترام یاد کرده است.
5. وجود اشعاری در دیوان او مانند:

سلسله نعمت‌اللهی

نعمت الله بنیانگذار سلسله نعمت‌اللهی است. او علاوه بر تحصیل علوم رسمی به ریاضت و عبادت و تعلیم و ارشاد مردم مشغول بود و در هرجا که اقامت داشت، به این امر توجه می‌نمود و طرز تفکر او موجب شد که در اندک زمانی مشهور شود و صوفیان و سالکان طریقت دور او جمع شوند. او در تصوف طریقتی جدید ایجاد کرد و پیروان سایر طریقت‌ها را تحت تاثیر خود قرار داد.

پس از ولی، تنها فرزندش سید خلیل‌الله راه پدر را ادامه داد. سید خلیل‌الله پس از مدتی اقامت در خانقاه ماهان، به دکن رفت و در همانجا درگذشت. اخلاف و پیروان نعمت‌الله، بعد از او به هند رفتند و سلسله نعمت‌اللهی را در آن دیار گسترش دادند.

از اوایل قرن سیزدهم، پس از به وجود آمدن حکومت قاجار مشایخ سلسله نعمت‌اللهی تدریجا از هندوستان به ایران رفتند و این طریقه تصوف را در ایران گسترش دادند. پس از آن سلسله‌های دیگری شکل گرفت که همه از پیروان طریقه نعمت‌اللهی بودند. معروف‌ترین این سلسله‌ها عبارتند از:

مهدی در کلام شاه نعمت‌الله

شاه نعمت‌الله ولی در اشعار و آثار خود به ظهور مهدی موعود و شخصیت او توجه داشت. او با تکیه بر روایات اهل سنت رساله‌ای با عنوان مهدیه» درباره ظهور مهدی نوشته است. همچنین از قصیده‌های معروف شاه ولی، قصیده‌ای طولانی درباره علایم ظهور است که با این بیت شروع می‌شود:

او غیر از قصیده مزبور، در اشعار و آثار دیگر خود نیز از مهدی و نشانه‌های ظهور او یاد کرده است. از جمله:

پیشگویی‌های شاه نعمت‌الله

ادوارد براون معتقد است که غالب ایرانی‌ها از این‌گونه اشعار که مشتمل بر غیب‌گویی و اشاره به حوادث آینده هستند، به نفع خود استفاده کرده‌اند. مثلا بابیه بر این باور بودند که سال ظهور باب در اشعار شاه ولی ذکر شده است.

آثار

مهم‌ترین اثر شاه نعمت‌الله دیوان اشعار اوست که مشتمل بر دوازده هزار بیت از قصیده‌ها، غزل‌ها، مثنوی‌ها و رباعیات است. قدیمی‌ترین نسخه خطی دیوان شاه نعمت‌الله در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. این کتاب بارها در تهران و کرمان چاپ شده است.

برخی دیگر از آثار شاه ولی عبارت است از:

مطالعه بیشتر

• کتاب تحقیق در احوال و نقد آثار و افکار شاه نعمت‌الله ولی» تالیف دکتر حمید فرزام، به صورت مبسوط و مفصل به شرح زندگی و آثار شاه نعمت‌الله پرداخته است. این کتاب توسط انتشارات سروش و به همت مرکز کرمان‌شناسی چاپ شده است. عمده مطالب این مقاله، از کتاب مزبور گرفته شده است.

پانویس

راز ترور کندی در مرد ایرلندی»

زر ماکارون

  5نکته طلایی برای پیشگیری از ابتلا به کرونا

بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت شستن دست‌ها یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از ابتلا به کرونا است.

خودروی دکتر مصدق ثبت ملی شد

زندگی نامه مالك اشتر نخعی

دیدنی های استان همدان

جاذبه‌های گردشگری خراسان رضوی

جاذبه های گردشگری یزد ؛ یزد یکی از بهترین شهرهای خشتی جهان است که همواره به عنوان صاحب یکی از درخشان ترین میراث های فرهنگی در ادوار مختلف تاریخی ایران مطرح بوده است.

الیاس‌شاهیان سلسله‌ای مسلمان بودند که در سده‌های ۸ و ۹ هجری حکومتی مستقل را در بنگال تشکیل دادند. این حکومت نخستین حکومت مسلمان است که بر سراسر بنگال حکم راند. برآمدن الیاس شاهیان پایانی بود به دو سده و نیم درگیری دائمی میان حکمرانان محلی و برقراری آرامش و صلح در این سامان. در این دوره هنر و علم رونق گرفت و بازرگانی رواج یافت، همچنین ارتباط ی و فرهنگی با دیگر کشورها سبب آمیختگی فرهنگ بومی بنگال با آنان گردید. ایشان به آبادانی نیز توجه داشته‌اند و آثار بسیاری از این دوره به جای مانده که آمیزه‌ای از معماری بنگالی، معماری ایرانی است. در دوره الیاس‌شاهیان علاوه بر زبان فارسی که در بنگال زبان حکومتی بود، به زبان بنگالی نیز بها داده شد، در همین دوره بود که سبک ریخته در ادبیات بنگالی توسط نور قطب عالم، صوفی چشتی پدید آمد، چنانچه مصرعی به فارسی و مصرعی دیگر به بنگالی می‌سرودند. الیاس‌شاهیان با جمعیت هندوی بنگال روابط خوبی داشتند و در دوره ایشان هندوها به مناصب بالای درباری رسیدند.

قند پارسی در بنگاله

غیاث‌الدین اعظم‌شاه سومین پادشاه این سلسله مردی بود فاضل و دوستدار ادب فارسی، وی هم‌عصر خواجه حافظ شیرازی بود و با این شاعر بزرگ فارسی‌گوی مکاتبه داشت. درباره چگونگی آغاز این مکاتبه روایتی در آیین اکبری اثر ابوالفضل علامی و ریاض‌السلاطین آمده که روزی سلطان به بیماری مهلکی دچار شده بود و به سه تن از ن حرم به نام‌های سرو و گل و لاله دستور داد که پس از مرگ بدنش را بشویند. چون سلطان از بیماری نجات پیدا کرد به این سه زن محبت بسیار می‌کرد و این محبت دیگر ن حرم را به حسادت واداشت چنانکه به ایشان به استهزاء غساله می‌گفتند.

سلطان که از این امر آگاهی یافت بر آن برآمد که با قصیده‌ای دل ایشان را به دست آورد. پس مصرع ساقی حدیث سرو و گل و لاله می‌رود» را سرود، اما در مصرع بعداش ماند. چون هیچ یک از شاعران دربار نتوانستند وی را یاری نمایند، سلطان شعر ناتمام را به همراه دعوت حافظ به بنگال برای وی فرستاد. حافظ مصرع ناتمام سلطان را به مصرع وین بحث با ثلاثه غساله می‌رود» کامل کرد، اما به خاطر کهولت سن از سفر به بنگال خودداری کرد و در عوض غزلی را که در زیر آمده به سلطان هدیه کرد. آمدن نام سلطان غیاث‌الدین و اشاره به دیدار از بنگال از لحاظ تاریخی این روایت را تایید می‌کنند.

مقبره غیاث‌الدین اعظم‌شاه نارایان‌گنج بنگلادش

تالار تاریخی زندان سودمون موزه و زندان سابقی است که در منطقه سودمون گو در سئول پایتخت کره جنوبی قرار دارد. ساخت آن از سال ۱۹۰۷ شروع شد. این زندان در دوازدهم اکتبر ۱۹۰۸ با نام گیونگ سونگ گاموک افتتاح شد. در طی اوایل دوران استعمار ژاپن این مکان زندان کیجو (کیجو کانگوکو، تلفظ ژاپنی گیونگ سونگ گاموک می باشد) نامیده می شد. نام این زندان در سال ۱۹۲۳ به زندان سودمون تغییر یافت و بعدها چندین نام دیگر نیز داشت.

زندان سودمون توسط یک معمار ژاپنی طراحی شده است. این مکان جایی است که سربازان ژاپنی پیروان جنبش استقلال کره را شکنجه و سپس اعدام می کردند.

تاریخ:

این زندان در خلال عهد استعمار ژاپن برای حبس فعالان آزادی خواه کره ای مورد استفاده قرار می گرفت و می توانست به صورت اسمی در حدود ۵۰۰ زندانی را در خود جای دهد. آن امکانات مجزایی برای ن و دختران جوان داشت. در سال ۱۹۱۱، کیم کو زندانی شد. او یکی از مهم ترین اشخاص در جنبش آزادی خواهانه کره ای ها به شمار می رفت.

در سال ۱۹۱۹ و مدت کوتاهی پس از  جنبش اول مارس، تعداد زندانیان به شدت افزایش یافت. در حدود سه هزار فعال آزادی خواه  در بند بودند و مدت کوتاهی قبل از پایان استعمار در سال ۱۹۴۵، شمار زندانیان ۲۹۸۰ تن ثبت گردید. تا دهه ۱۹۳۰ میلادی، به علت افزایش تعداد فعالان استقلال طلب زندانی شده کره ای، زندان حدودا ۳۰ بار گسترش یافت. در بین حبس شدگان پس از جنبش اول مارس نام ریو گوان سان نیز به چشم میخورد که بر اثر شکنجه های اعمالی بر وی درگذشت.

مجموعا حدود چهل هزار مبارز آزادی از درب جلویی زندان عبور کردند. از جمع آنان، تقریبا ۴۰۰ نفر اعدام شده یا در حالیکه در این محل زندانی بودند به علل دیگری درگذشتند.

پس از پایان عهد استعمار در سال ۱۹۴۵ که بعد از تسلیم شدن ژاپن در جنگ جهانی دوم به وقوع پیوست، این زندان توسط دولت کره جنوبی مورد بهره برداری قرار گرفت و با نام های رسمی گوناگونی مثل زندان سئول تا سال ۱۹۶۱، موسسه اصلاحی تا سال ۱۹۶۷ و مرکز حبس سئول تا بسته شدن آن در سال ۱۹۸۷ شناخته می شد. این مکان با زندان دیگری در شهر اویوانگ واقع در منطقه گیونگ گی جایگزین شد.

این محل در سال ۱۹۹۲ به تالار تاریخی زندان سودمون اختصاص یافت که بخشی از پارک استقلال سودمون را شامل می شود. هفت مورد از پنجاه بنای اصلی مجموعه زندان به عنوان یادبودهای تاریخی مورد حفاظت قرار گرفته اند. تالار تاریخی ویترینی از تمامی افراد زندانی شده در طی عهد استعمار می باشد و به عنوان تالاری یادبودی عمل می کند.

این مجموعه از یک تالار نمایشگاهی تاریخی، یک زندان مرکزی، سلول های زندان، یک بیمارستان، محلی برای یاد آوری وطن پرستی، یک اتاق اعدام، تونلی که از طریق آن جنازه ها حمل می شدند، یک برج مراقبت، و یک سلول زندان زیر زمینی تشکیل شده است که در آن یو گوان سان شکنجه و اعدام شد.

در خارج از ساختمان درخت سپیداری همچنان پابرجاست. این درخت ” سپیدار غم ” نام گرفته است زیرا گفته می شود آنهایی که در زندان به آخرین مرحله از عمر خویش می رسیدند، به این درخت بسته شده و ناله سر می دادند و از اینکه نتوانستند کشور آزاد شده خویش را به نظاره بنشیدند، اظهار رنجش می نمودند.

موقعیت:

پارک استقلال سودمون که زندان سودمون را نیز در بر می گیرد، به آسانی از خروجی های ۴ یا ۵ خط سه ایستگاه دونگ نیمون در مترو سئول قابل دسترسی می باشد.

آشنایی با جاذبه‌های گردشگری استان البرز

همشهری آنلاین - محمد ملاحسینی:استان البرز یکی از استان‌هایی است که با وجود داشتن مکان‌های بسیار دیدنی طبیعی و تاریخی از دید گردشگران مغفول مانده است.

جاذبه‌های فرهنگی، تاریخی، طبیعی، کشاورزی، صنعتی و . استان البرز تا حدی ناشناخته‌اند که حتی برخی از البرز نشینان نیز از وجود آنها بی‌خبرند!

دامنه سلسله جبال البرز از دیرباز به دلیل آب و هوای مناسب، رودخانه‌های جاری و پناهگاه‌های مطمئن، همیشه محل استقرار و ست‌گاه‌های موقتی و دائمی اقوام و گروه های مختلف بوده است.

• جاذبه های گردشگری طالقان / قله کهار / غار یخ مراد / آداب و رسوم مردم استان البرز در شب یلدا / خانه دکتر محمد مصدق/

طبق منابع و اسناد تاریخی و مطالعات باستان‌شناسی آثاری همچون محوطه‌ها، تپه‌های باستانی و ابنیه‌های تاریخی در مناطق کرج، طالقان، ساوجبلاغ و نظرآباد همگی بیانگر و معرف آن است که در ادوار گذشته این منطقه از فرهنگ غنی پیش از تاریخ برخوردار بوده است.

• جاده چالوس

زیبایی‌های ناشناخته با طبیعتی حیرت انگیز، وجود رودخانه‌های آب شیرین البرز، مانند رودخانه کرج، شاهرود، کردان و چشمه سارهای بسیار زیبا، غارهای طبیعی، آبشارهای مرتفع، کوه‌های بلند، درختان کهنسال، پوشش گیاهی و جانوری متنوع، آب‌های معدنی با خواص درمانی، این استان را به یکی از زیباترین استان‌های گردشگری کشور از لحاظ وجود پدیده‌های طبیعی تبدیل کرده است.

استان البرز دارای جمعیتی حدود 2.5 میلیون نفر است. شهر کرج سومین شهر پرجمعیت ایران بعد از تهران و مشهد به شمار می‌آید.
لازم به ذکر است که از 5 محور پرتردد کشور 4 محور آن در استان البرز واقع شده است.

• پل آصف الدوله

در حدود 3 کیلومتری جاده کرج-اشتهارد در حوالی جنوبی مرداباد (ماهدشت) بر روی رودخانه شور که در زمان ناصرالدین شاه قاجار توسط آصف الدوله احداث شده و معروف به پل شور یا پل رود شور بود که در حال حاضر مقداری از آن تخریب شده است.

• رود شور

روخانه شور (ابهر رود) یا به گفته بومیان شورکات رودخانه‌ای است فصلی که در شمال اشتهارد از غرب به شرق جریان دارد، تنها رودخانة ناحیه اشتهارد است. این رودخانه از کوههای جنوب غربی آوج‌( استان قزوین) سرچشمه می‌گیرد و پس از مشروب کردن دشتهای ابهر، قزوین، شمال بخش اشتهارد و جنوب ساوجبلاغ به رودخانة کرج می‌پیوندد.

این رودخانه به طور پراکنده دارای ماهی گورخری (Aphanius sophiae) می‌باشد و در فصل حاضر پرنده هایی چون سلیم طوقی، پرستو، ایگرت سفید و عقاب استپی در این ناحیه و توسط تیم طبیعت گردی البرز من (راگا) رویت گردید.

در این منطقه در واقع بر اثر فرسایش رود در ارتفاعات شمالی اشتهارد (ارتفاعات حلقه دره) باتلاق نمکزار به این قسمت زهکشی می شود و از این پس رود شور یک مسیر غربی - شرقی را طی کرده است و به علت شیب بسیار کم زمین، از سرعت این رود کاسته و عمدتاً در زمین نفوذ می‌کند و زمینه ایجاد کویر اشتهارد را باعث می‌شود.

با عبور رود شور از این نمکزار بر شوری این آب افزوده شده و در پل عاصف الدوله در نزدیکی پلیس راه ماهدشت کاملاً شور شده و به طرف جنوب شرقی جریان می یابد و نهایتاً به حوضه آبریز دریاچه مسیله قم می ریزد .

• کاروانسرای شاه عباسی

کاروانسرای شاه عباسی که مربوط به دوران صفویه است. و در مرکز شهر، ابتئای بلوار امامزاده حسن (ع) قرار که بنایی سنگی-آجری است.

این کاروانسرا متعلق به دوران صفویه بوده و بین سال‌های ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۹ در زمان شاه سلیمان صفوی ساخته شده‌است.این بنا در بخش مرکزی شهرستان کرج در استان البرز و در سمت جنوب شرقی میدان توحید قرار گرفته‌است.

این کاروانسرا در ابتدای ساخت برای کاروان‌ها و مرکب‌هایشان به عنوان مکان استراحت بوده و در اوایل دوران قاجاریه تبدیل به پادگان یا قلعه نظامی شد و در اواخر دوران قاجار نیز به عنوان مدرسه (موسوم به فلاحت) از آن استفاده می‌شده‌است. مساحت کل بنا ۳ هزار متر مربع و مساحت حیاط میانی ۹۰۰ متر مربع است.

ورودی کاروانسرا نیز از ایوان شمالی است. پیرامون حیاط میانی آن ۲۱ حجره ایوان‌دار برای استراحت مسافران و پنج بارانداز برای نگهداری کالا و جایگزینی همراهان و نگهبانان کاروان‌ها در نظر گرفته شده‌است در ساخت این بنا از سنگ، آجر، چوب و کاهگل استفاده شده‌است. کاروانسرای شاه‌عباسی کرج در ۲۲ فروردین ماه سال ۱۳۵۶ با شماره ۱۳۶۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

• امامزاده سلیمان (ع)

بنای امامزاده سلیمان در 6 کیلومتری شرق اشتهارد متعلق به دوره صفویه در کنار جاده کرج- اشتهارد قرار دارد. امامزاده سلیمان یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) و از زیارتگاههای مشهور منطقه محسوب می‌شود.

بنای امامزاده متشکل از یک طاق نمای ورودی و رواقها و گنبدخانه است. فضای چهارگوش داخل گنبدخانه با طاق نماهایی به شکل هشت ضلعی و سپس توسط طاق بندهای متناسبی به 16 ضلعی تبدیل شده است.

• امامزاده زید و رحمان (ع) یا سه گنبدان

در روستای رحمانیه امامزادگان زید و رحمان یا سه گنبدان از نوادگان امام جعفر صادق (ع) در کنار راه اصلی کرج به اشتهارد قرار دارند.

بنای امامزاده متعلق به قرون 7 و 8 هجری است که از نظر معماری دارای وی‍ژگی خاصی بوده، و یکی از بناهای شاخص مذهبی در منطقه محسوب می‌شود.

این بنا دارای سه گنبدخانه و متعلق به سه دوره تاریخی است، بطوریکه گنبد شرقی متعلق به دوره ایلخانی، گنبد غربی متعلق به دوره تیموری و گنبد شمالی در زمان صفویه به بنا الحاق شده است.

• آبشار خور

واژه خور مخفف خورشید است، روستای خور با داشتن ارتفاع 2800 متری در دامنه غربی قله گندم چال که دارای 3600 متر ارتفاع از سطح دریا در ابتدای جاده چالوس، نرسیده به سد کرج و یکی از مناطق مرتفع البرز مرکزی می‌باشد و دارای طبیعت منحصر به فرد از نظر منطقه ای است که در تابستان دارای هوای خنک و عاری از رطوبت است و مناطق دیدنی همچون قله ها و دره های سرسبز و پیچ در پیچ و باغهای زیبا را دارا می‌باشد یکی از شاخص های منحصر به فرد آن آبشارخور است که جزء مناطق ویژه طبیعت ایران است که حدود 60 متر ارتفاع از سطح زمین دارد.

منطقه توریستی خور دارای جاذبه های خاص گردشگری و سیاحتی و ورزشی همچون (کوهنوردی،پیست اسکی) می باشد. مردم آنجا خونگرم و مهمان نواز همراه با اعتقادات مذهبی اسلامی هستند و در مرکز روستا گورستان قدیمی قرار دارد که در آنجا آثار سنگ‌هایی با قدمت 600 الی 700 سال پیش با نام اشخاصی که پسوندهای منتصب به خور دارند یافت می‌شود و همچنین بقعه متبرکه امامزاده شاهزاده عسگری و تپه دژبر که در اسناد باستانی اداره میراث فرهنگی به همین نام به ثبت رسیده است نیز قرار دارد.

محصولات تولیدی آن انواع میوههای درختی مانند سیب، هلو، گلابی، گیلاس، آلبالو، گردو و. می‌باشد و در فصل بهار گونه های گیاهی وحشی مانند والک، کنگر، ریواس، آویشن و قارچ به فراوانی یافت می‌شود.

با توجه به داشتن آب و هوای کوهستانی جانورانی مانند قوچ میش، کل، بز، گرگ، شغال، روباه و پلنگ معروف آسیایی و پرندگانی از نوع کبک، مرغ کوهی، عقاب، شاهین، جغد، قناری، بلبل، شانه بسر و دارکوب و غیره یافت می شود.

منبع: https://www.hamshahrionline.ir/news/206611/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2

کرمانشاه - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان کرمانشاه

استان کرمانشاه با وسعتی در حدود 24.434 کیلومتر مربع در میانه ضلع غربی کشور قرار گرفته است.

استان کرمانشاه از شمال به استان کردستان، از جنوب به استانهای لرستان و ایلام، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق محدود شده است.

استان کرمانشاه در سال 1375 دارای 11 شهرستان، 19 شهر، 24 بخش، 83 دهستان و 2793 آبادی دارای سکنه بوده است. شهر کرمانشاه مرکز استان کرمانشاه میباشد و شهرستانهای این استان عبارتند از : اسلام‌ آباد غرب، پاوه، جوانرود، سر پل ذهاب، سنقر، صحنه، قصر شیرین، کرمانشاه، کنگاور، گیلان ‌غرب و هریس.

استان کرمانشاه ناحیه ‌ای کوهستانی است که بین فلات ایران و جلگه بین‌ النهرین قرار گرفته و سراسر آن را قله ‌ها و ارتفاعات سلسه کوه‌ های زاگرس پوشانده ‌اند و در محدوده این استان به صورت مجموعه ‌ای از رشته ‌کوه ‌های موازی پدیدار گشته که دشتهای مرتفع کوهستانی در میان آنها شکل گرفته و بستر گذرگاه ‌های مهم زاگرس را به وجود آورده است.

قدمت ست در محدوده استان فعلی کرمانشاه به هزاره قبل از میلاد میرسد در آثار سارگن - شاه اکد - که از سال 2048 تا 2030 قبل از میلاد بر جنوب بین النهرین فرمان رانده، از مردم زاگرس به عنوان (آریزان یاغی) یاد شده است.

به استناد کتیبه‌ های بابل، آشور و عیلام ساکنان دامنه‌ های زاگرس طوایفی به نامهای لولوبی، گوتی، مانایی، فایری، آموا و پارسوآ بوده ‌اند.

در خصوص اصل و نژاد این طوایف، نظرات متضادی ابراز شده است، طوایف آمادا و پارسوآ آریایی، و طوایف گوتی و کاسی نیز به احتمال زیاد آریایی ثبت شده ‌اند ولی محققان در آ‎ریایی بودن لولوبی ‌ها و مانایی‌ ها تردید دارند.

شهرستان کرمانشاه :

کرمانشاه یکی از باستانی ترین شهرهای ایران است که گفته می‌شود توسط طهمورث دیو بند - پادشاه افسانه‌ ای پیشدادیان - ساخته شده است. برخی از مورخین بنای آن را به بهرام پادشاه ساسانی نسبت میدهند.

مراکز دیدنی و تاریخی :

مقبره مولانا، شهر باستانی کامبادنه، کاروانسرای ماهیدشت، نقوش طاق بستان، ارتفاعات پررو، چال آباد، هوجیر، سر آب نیلوفر، غار پراو، غار آسنگران، غار تایله نو، غار رتیل، مسجد جامع کرمانشاه، مسجد حاج شهباز خان، مسجد دولتشاه، مسجد شاهزاده، مسجد عماد الدوله، تکیه معاون الملک

اسلام آباد غرب :

نام اسلام آباد غرب نخست (مندلی) بود. بعد حمله عربها، یکی از سرداران عرب به عمران و آبادی آن پرداخت و به مرور زمان به شهر (هارون آباد) معروف شد.

در سال 1309 هجری شمسی نام شهر به شاه ‌آباد غرب تغییر یافت. بعد از انقلاب اسلامی در سال 57، نام این شهرستان به اسلام آباد غرب تغییر داده شد. این شهر در روزگار صفویه به ویژه در زمان شاه عباس رونق یافت و کاروانسراهایی برای اقامت تجار، مسافران و زایران عتبات عالیات احداث شد. بعضی از بخشهای این شهرستان سابقه تاریخی دارند :

بخش ماهیدشت :

این بخش در دوره اشکانیان (نیستاه)‌ معروف بود و به دلیل آب و هوا و مراتع خوب، محل پرورش اسب جنگ آوران اشکانی بوده است. در زمان صفویه این ناحیه ماهیدشت نامیده شد و کاروانسرای شاه عباسی در آن بنا نهاده شد.

بخش کرند :

این بخش در دامنه کوهستان واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. بخش کرند در دوران داریوش هخامنشی از لحاظ داشتن مورخان، صنعتگران و آهنگران با ذوق، معروف بوده است.

مراکز دیدنی و تاریخی شهرستان کرمانشاه :

طاق گرا، کاروانسرای ‌اسلام آباد غرب، کوه نوا، مسجد ریجاب، مقبره ابودجاجه

پاوه (اورامانات) :

نام پاوه را به پاوه، سردار یزد گرد سوم ( آخرین شاهنشاه ساسانیان) منسوب میدانند که جهت جلب حمایت کردها روانه این منطقه گردید و مورد احترام اهالی قرار گرفت. بعدها به خاطر تجلیل از آن سردار، این ناحیه را پاوه نامیدند که در کتابهای عربی (فاوج) آمده است.

ظاهرا در محلی نزدیک پاوه که اکنون (جنگاه) گفته میشود مردم پاوه با سعد وقاص جنگیده ‌اند. همچنین ‌معنی کلمه اورامانات از اورتن (اورامان) نام یکی از سروده ‌های دین زرتشتیان - گرفته شده است.

مراکز دیدنی و تاریخی پاوه :

غار آهکی کلهرود، مسجد جامع پاوه

جوانرود همان محلی است که حمداله مستوفی در نزهه القلوب از آن به عنوان (الا نی)‌ نام برده است. مستوفی از الا نی یا جوانرود امروز به عنوان قصبه ‌ای معتبر با هوای خوش، آبهای روان، شکارگاه‌ های خوب و ناحیه ‌ای با محصولات غلات نام برده است.

در دوره شاه طهماسب صفوی جوانرود بیش از صد قریه داشته است و در اطراف آن قله ‌هایی وجود داشته است. این شهر در دوره افشاریه و تا اواخر دوره زندیه مورد توجه خاص حکمرانان بوده است.

حکومت جوانرود بعد از سال 1320 به یکی از بیک زادگان رستم بیک جاف واگذار شده بود. این شهر در حال حاضر بسیار آباد و توسعه یافته است و طبیعت و فضایی زیبا دارد که غار کاوات را یکی از مراکز دیدنی آن میباشد.

سر پل‌ذهاب :

سر پل ذهاب در نزدیکی ویرانه ‌های شهر قدیمی حلوان بنا شده و قلعه مخروبه ‌ای نیز در نزدیکی آن قرار دارد. سر پل ذهاب به عنوان دژ و پایگاه مرزی ایران بود که در زمان حمله عربها به ایران از بین رفته و آثاری از پایه‌ های آجری آن به جا مانده است.

در کتب تاریخی از این ناحیه به عنوان دژ و پایگاه مرزی ایران بود که در زمان حمله عربها به ایران از بین رفته و آثاری از پایه ‌های آجری آن به جا مانده است.

در کتب تاریخی از این ناحیه به عنوان (زهاو) مرکز ایالت حلوان نام برده شده است. کلمه ذهاب در لغت به معنی (آب مقطر، خوب و همچنین به معنی چشمه و منبع آب) آمده است.

ظاهرا به علت چشمه سارها و سراب ‌های فراوان، این شهر به ذهاب مشهور شده است. نام دیگر این ناحیه (سرپل) است که از نام پلی برروی رودخانه الوند در 12 کیلومتری ذهاب اخذ شده است. این پل در سال 1345 هجری ‌شمسی تخریب شده است.

مراکز دیدنی و تاریخی سر پل ذهاب :

کاروانسرای سر پل ذهاب، دکان داوود، نقش آتوبانی‌نی، چشمه آب گرم تنگ آب حمام

سنقر و کلیایی :

سنقر در لغت فارسی به معنی (پرنده) شکاری است. از قدمت دیرینه این شهر اطلاعات روشنی در دست نیست ولی در دوره سلجوقیان، امیران سنقر به نام (آقاسنقر) معروف بوده ‌اند.

گفته میشود که شهر سنقر در ابتدا یک اردوگاه مغولی بود که بعدها به شهر تبدیل شده است. در زمان فتحعلی شاه قاجار فرزند وی فتح‌اله میرزا به حکومت سنقر گماشته شد.

سپس این ناحیه با نواحی کنگاور، ملایر و تویسرکانی یکی شده یکی شه و تحت حکمفرمایی شاهزاده شیخعلی میرزا (پسر فتحعلی شاه) قرار گرفت.

در زمان ناصرالدین شاه سنقر و کلیایی ضمیمه اسد آباد شد. در حال حاضر شهرستان سنقر و کلیایی از نواحی جالب توجه و زیبای استان کرمانشاه است که در جلگه هموار و زیبایی واقع شده و اطراف آن را رودخانه، سبزه زار، باغات و بیشه زار فرا گرفته است و قله‌ های کوه‌ های آن تا اواخر تابستان از برف زمستانی میدرخشد.

مراکز دیدنی و تاریخی سنقر و کلیایی :

گور دخمه دربند، قلعه بزه رود صحنه

شهرستان صحنه :

شهرستان صحنه یکی دیگر از بخشهای شهرستان کرمانشاه بود که در سالهای اخیر به شهرستان مستقلی تبدیل شده است. محدوده این شهرستان نیز از نواحی قدیمی و تاریخی استان کرمانشاه است و آثار و بقایای ادوار گذشته در آن به جا مانده ‌اند.

مراکز دیدنی و تاریخی شهرستان صحنه :

مقبره صخره‌ ای کیکاووس، قلعه لا هجیر، قلعه مروان، پل خسروی، پل آجری میان راهان، پل نوژی وران، امامزاده عباسعلی، امامزاده محمود، امامزاده سید جلال الدین، زیارتگاه شوق علی

شهرستان قصر شیرین :

قصر شیرین از شهرهای بسیار قدیمی ایران میباشد. بنای این شهر به خسرو پرویز ساسانی منسوب است، این شهر در عصر هخامنشیان نیز آباد بوده است.

در اطراف شهر فعلی، ویرانه ‌های قصر شیرین کهنه باقی مانده که گفته میشود در زمان سلطنت خسرو پرویز، باغی وسیع با قصرهای دلپذیر و فرح انگیز بود و قصر زمستانی محبوبه او شیرین نیز در آن قرار داشته است.

افسانه معروف شیرین و فرهاد از نام این شهر اخذ شده است. پس از حمله عربها، قصر شیرین ویران گشت و تا سال 1270 هجری قمری مانند قصبه کوچکی باقی ماند.

در جنگ جهانی اول، قصر شیرین مرز سربازان دولتهای آلمان و عثمانها از یک طرف و روسیه و انگلستان از طرف دیگر بود. این شهر هم اکنون گسترش یافته و به شهری بزرگ و جذاب تبدیل شده است.

مراکز دیدنی و تاریخی قصر شیرین :

عمارت خسروی، کاخ هوش کوری، آتشکده چهار قاپی

شهرستان کنگاور :

کنگاور یکی از شهرهای قدیمی ایران است که قدمت آن به دوره ساسانی میرسد. بعد از شکست ایران، عربها نام آن را قصرالصوص نامیدند. کنگاور به دلیل همجواری با معبد باستانی آناهیتا، اهمیت ویژه ‌ای داشته است.

این شهر تا زمان ساسانیان آباد بود، ولی پس از غلبه عربها ویران شده است. در حال حاضر آثار قلعه خرابه سنگی معبد آناهیتا در محله گچ کن آن باقی مانده است.

در این شهر، خسرو پرویز بر روی صفحه ‌ای، بنای ستون داری از گچ و آجر ساخته بود. یاقوت حموی در قرن هفتم هجری قمری نوشته است که ساختمانهای ساسانیان بیست ذرع از سطح زمین بلندتر است. شهر کنگاور به دلیل بقایای کاخ یا معبد آناهیتا شهرت ملی و جهانی دارد.

مراکز دیدنی و تاریخی کنگاور :

معبد آناهیتا، پل آجری کوچه، حمام حاج اصغر خان، حمام حسن خان، حمام بزرگ، قلعه ساری اصلان، چشمه عبدل، چشمه هندی آباد، چشمه صیفور، امامزاده سید جمال ‌الدین، امامزاده باقر، مسجد جامع، مسجد امامزاده کنگاور

شهرستان گیلان غرب :

شهرستان گیلان غرب از نواحی قدیمی استان کرمانشاه است که در نوشته ‌های تاریخی نیز به کرات از آن نامبرده شده است.

خرابه ‌های روستای گیلان در منتهی ‌الیه جنوب جلگه کرمانشاه بر سر راه کرمانشاه به بغداد قرار دارد. این خرابه ‌ها که به شکل تپه که به شکل تپه خودنمایی میکنند، احتمالا بناهایی بوده‌ اند که بنا به ضرورتهای دفاعی و امنیتی ساخته ساخته شده ‌اند.

در این تپه‌ ها آجرهای بزرگ به سبک بابلی و به تعداد زیاد پیدا شده که نشانه‌ هایی از قدمت تپه ‌ها هستند و احتمالا آتشکده‌ های بزرگ مربوط به مغ ‌ها بوده ‌اند که در دوره اشکانیان به یکی از خدایان محلی اختصاص داشته است. شهرستان گیلان غرب محل ست ایل بزرگ کلهر است و از گذشته ‌های دور، خوانین کلهر زمستانها در این منطقه به سر میبرند.

هرسین :

هرسین یکی از نواحی باستانی استان کرمانشاه میباشد. در این ناحیه آثاری از دوره ساسانی از جمله صفحه تراشیده کوه، حوض سنگی، ساعت آبی، طاق سنگی، پلکان سنگی، قلعه و آثاری دیگر باقی مانده است.

در دوره قاجاریه نیابت این محل با امین ‌الرعایا و فرزندان او بوده است. این ناحیه در سالهای اخیر به شهرستان تبدیل شده است.

مراکز دیدنی و تاریخی هرسین :

کاخ شاپور، صفه مادی، قلعه بیستون، ناحیه باستانی بیستون، شهر باستانی چمچال، کاروانسرای بیستون، پل خسرو، نقوش داریوش، مجسمه هرکول، نقش ولگش، صفحه تراشیده شده، شیر سنگی، نقش میتر یدات اشکانی، نقش گودرز دوم اشکانی، فراتاش، کتیبه وقف نامه شیخ علی خان زنگنه، پرستشگاه پارتی، غار تاریخی بیستون

منبع: http://dortina.com/Iran-Tourism/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87

لرستان - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان لرستان

استان لرستان با وسعت حدود 28.559 کیلومتر مربع در غرب ایران قرار گرفته است. این استان از شمال به استانهای مرکزی و همدان، از جنوب به استان خوزستان، از شرق به استان اصفهان و از غرب به استانهای کرمانشاه و ایلام محدود است.

اشترانکوه با چهار هزار و پنجاه متر ارتفاع بلندترین نقطه استان لرستان است. پست‌ ترین نقطه آن در جنوبی ‌ترین ناحیه استان واقع شده و حدود 500 متر از سطح دریای آزاد ارتفاع دارد.

بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال 1375 استان لرستان دارای 9 شهرستان، 10شهر، 20 بخش، 81 دهستان و 2842 آبادی دارای سکنه بوده و مرکز آن شهر خرم‌ آباد است. شهرستانهای استان عبارتند از : خرم ‌آباد، بروجرد، الیگودرز، دورود، ا، کوهدشت، دلفان، سلسله و پل ‌دختر.

جغرافیای طبیعی و اقلیم :

استان لرستان سرزمینی کوهستانی است که به‌ جز تعدادی دره آبرفتی و چند دشت کوچک، ناحیه هموار ندارد. این ناهمواری ‌ها که دارای سنگهای دگرگونی است، در نتیجه مجاورت با گنبدهای خارایی (درونی) الوند و سربند (شازند) پدید آمده‌ اند. در ناهمواری‌ های اصلی استان (ارتفاعات اصلی زاگرس)، کوهها بطور منظم از شمال غربی به سوی جنوب کشیده شده ‌اند.

استان لرستان دارای آب و هوای متنوع است. در زمستان، هنگامی که در شمال لرستان برف و کولاک و سرمای شدید جریان دارد، قسمتهای جنوبی آن از هوای مطبوع و بارانی برخوردار است.

بررسی ‌های اقلیمی نشان میدهند، خرم‌ آباد دارای زمستانی معتدل و تابستانی گرم است و بروجرد زمستانی سرد و تابستانی معتدل دارد. الیگودرز نیز زمستانی بسیار سرد و تابستانی معتدل دارد.

شهر خرم آباد :

شهر خرم آباد تاریخ چند هزار ساله دارد و یکی از شهرهای قدیمی ایران است که از آغاز پیدایش خود تا کنون، تمدنهای مختلف و متعددی، از جمله کاسی ‌ها، بابلی ‌ها، ایلامی ‌ها، ساسانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان و . را تجربه کرده است. در پیرامون این شهر آثار متعددی از ادوار فوق باقی مانده است.

خرم‌ آباد در میان دره ‌ای قیفی شکل و پر آب جای گرفته است و قلعه‌ های تاریخی و قدیمی آن، محلی امن و سنگری محکم برای حاکمان زمان در برابر مهاجمان و شورشیان بوده است.

خرم ‌آباد شهری است تجارتی، خدماتی و نظامی که به عنوان مرکز استان لرستان، در کنار توسعه ناموزون، موجبات جذب مهاجران شهری و روستایی را فراهم آورده است.

شکل و ترکیب شهر خرم آباد بیشتر تابع عوامل جغرافیایی آن است به طوری که فشار جمعیت، خانه ‌های شهری را تا کمرکش کوه پیش برده است. خرم ‌آباد دارای معبر و مسیرهای قدیمی و طبیعی است.

جاذبه های دیدنی خرم آباد :

گرداب سنگی، منار خرم آباد، مقبره فلک الدین، مقبره بابا طاهر، مقبره جلاله، مقبره میر سید علی، مقبره حیات الغیب، بقعه جابر، بقعه امیر سیف، بقعه شهنشاه، قلعه فلک الا فلاک، قلعه رکی، قلعه زاخه، قلعه منگره، قلعه سرقلا، قلعه رزه، قلعه بهرام، قلعه شهنشاه، قلعه چشمک، قلعه قلا جق، دژ، گریت، مقبره زید بن علی، بقعه شاه زاده احمد

جاذبه های طبیعی خرم آباد :

دره خرم آباد، دره محمل کوه، دره گوشه، دره پیر جید، دره بابا عباس، دره حوض موسی، تپه های باباخانی، تپه سراب، پل شاهپوری، پل خرم آباد، پل کشکان، پل کرو دختر، پل گاو میشان، پل کاک، پل خرم آبادی، غار قمری، غار یافته، غار کنجی، غار ارجنه، غار قاژه، غار دوشه، غار کوگان

شهر ا :

شهر ا در 36 کیلومتری شرق شهرستان دورود و 24 کیلومتری غرب شهرستان الیگودرز واقع شده و گذشته تاریخی آن با تاریخ منطقه دورود و عجین شده است.

شهر ا قبلا جزو محدوده ی شهرستان اراک از استان مرکزی بود و در حال حاضر یکی از شهرستانهای استان لرستان به شمار میرود. این شهر با جاده ‌ای به اصفهان مرتبط است و خط لوله سرتاسری نفت از آن میگذرد.

شهر الیگودرز :

بررسی ‌های تاریخی نشان میدهند، پیش از شکل ‌گیری شهر فعلی الیگودرز، در محل کنونی آن شهری با همین نام وجود داشته که به علل نا معلوم از بین رفته است. مردم این دیار، مذهب شیعه قدیم (علوی) داشته ‌اند و خانقاه آن، مرکز تعلیمات دینی قزلباشان و درویشان بوده است.

شاه اسماعیل صفوی در یکی از سفرهای خود از این خانقاه دیدن کرده است. در کوهها و تپه‌ های الیگودرز، آثاری از قبیل آجرهای مکعب مستطیل و ظروف سفالی و فی مربوط به قرن هفتم هجری به دست آمده است. هسته اولیه شهر الیگودرز در درجه اول در اثر رودخانه ‌ها، قناتها و چشمه‌ ها پدید آمده است.

موقعیت ارتباطی از عوامل مهم دیگر در ایجاد و گسترش این شهر بوده است. به طوری که یکی از راههای مهم اصفهان به غرب کشور از فریدن، الیگودرز، گاپله و بروجرد میگذشت. همچنین این منطقه، نواحی بختیاری را به فلات مرکزی ایران (اراک، خمین، گلپایگان، خوانسار) متصل کرده است.

جاذبه‌ های دیدنی الیگودرز :

اشتران کوه، غالیه کوه، کوه تمندر

شهر بروجرد :

از پیشینه و تاریخ پیش از اسلام شهر بروجرد که در گویش لری وروگرد و در لهجه محلی بروجردی ورویرد نامیده میشود، مدارک کافی به دست نیامده است. گروهی بروجرد را از بناهای فیروز ساسانی میدانند و عده ‌ای دیگر آن را محل گرد آمدن دوباره سپاهیان شکست خورده یزد گرد سوم می‌ شناسند.

در زمان حکومت قاجار، حسام ‌السلطنه حاکم خوزستان و لرستان، بروجرد را مقر حکومت خود قرار داد و با تعمیر قلعه ‌های آن، خندقی دور شهر ایجاد کرد.

عوامل موثر از قبیل آب و هوای معتدل کوهستانی، دشت حاصلخیز رسوبی سیلاخور، شبکه آبهای روان دائمی، مراتع طبیعی، موقعیت استراتژیک جغرافیایی و ی و گسترش شبکه ارتباطی و تجاری باعث جذب جمعیت و توسعه آن بوده ‌اند.

جاذبه ‌های دیدنی بروجرد :

قبر واعظ اصفهانی، تپه قرق، رود سزار، مسجد جامع بروجرد، مسجد سلطانی بروجرد، مقبره شاهزاده ابوالحسن، امام زاده جعفر، گورستان رازان، گورستان میر

شهرستان پل دختر :

شهرستان پل دختر در قسمت جنوب غرب شهرستان خرم ‌آباد به فاصله حدود 100 کیلومتری آن واقع شده است. پل‌ دختر، شهرستان مرزی بین استانهای لرستان و ایلام است و چهل و نه کیلومتر با شهرستان دره شهر از استان ایلام فاصله دارد.

پیشینه تاریخی این منطقه نیز در چارچوب تاریخ خرم ‌آباد قابل بررسی است. محدوده این شهرستان قبلا از توابع بخش ملاوی خرم ‌آباد بود و در حال حاضر به شهرستان تبدیل شده و مرکز آن شهر پل‌ دختر است.

جاذبه های دیدنی پل دختر :

پل کلهر، تفرجگاه تنگه چشمک، غار کلماکره، گورستان چشمک

شهر دلفان :

دلفان (دلفو) از شهرستانهای وسیع و کوهستانی شمال استان لرستان است. با وجود دوری از راههای تجاری، نظامی و بر کنار بودن از رویدادهای مهم تاریخی، آثار باستانی (مفرغ) به دست آمده از آن، نشان میدهند که دلفان محل ست کاسی ‌های دامدار و جنگجو بوده و در دوره هخامنشی و ساسانی، از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار بوده است. تپه حمام از یکی جاذبه ‌های دیدنی این شهر است.

شهر دورود :

این شهر که در گذشته بین ‌النهرین و بحرین نامیده میشد، در محل تلاقی دو رودخانه تیره و ماربره که به ترتیب از کوههای گرو (گری) بروجرد و اشترانکوه الیگودرز سرچشمه میگیرند، واقع شده است.

هسته اولیه شهر در حقیقت روستاها با فعالیت کشاورزی بود که به سرعت چهره روستایی آن به یک شهر صنعتی تبدیل شده است.

جاذبه های دیدنی دورود :

دره نگاه، دره شوی، دره چکان و دهقادی، چال همایون، آبشار شوی، آبشار چکان، دریاچه گهر

شهر سلسله :

شهرستان سلسله در چهل و سه کیلومتری شمال خرم‌ آباد و در قسمت غرب بروجرد واقع شده است. این شهرستان قبلا از توابع شهرستان خرم ‌آباد بود که بعدا به شهرستان مستقلی تبدیل شد. مرکز شهرستان سلسله، شهر کوهستانی الشتر است که محل ت طوایف حسنوند، کولیوند، یوسفوند و هنام و بسطام میباشد.

جاذبه‌ های دیدنی سلسله :

دژ شینه، دره تخت شاه نشین، تپه گریران، غار سمسا، گورستان سلطان مشرق

شهر کوهدشت :

تحقیق و جستجوی باستان شناسان در کانون ‌های سرخدم لری همیان و سرطراحان نشانگر این مطلب است که کوهدشت از مراکز شهر نشینی دوران قدیم میباشد.

کشف معبد آشوری بیانگر آن است که مردمانی قبل از هزاره اول پیش از میلاد در این نواحی می ‌زیستند و آیین ‌های دینی خود را به جای می‌ آوردند. حمداله مستوفی در تاریخ گزیده، از کوهدشت و طراحان نام برده که قرنها قبل از ورود عربها از بین رفته بودند.

جاذبه‌ های دیدنی کوهدشت :

مقبره داودرش، قلعه کوه زاد، قلعه چنگیزی، قلعه گورکان، قلعه گم ور، قلعه سیله، قلعه چق، قلعه منیژه، دژ زلال انگیز، دره سرطرهان، دره غار ویزنهار، تپه های چغا سبز، تپه پیاره، تپه درکه، نقوش دره میرملاس، گنبد شاه محمد، گنبد ابوالوفا

جاذبه‌ های طبیعی کوهدشت :

رود سیمره، غار برد سفید، غار بتخانه، غار میرملاس، غار عالی آباد

منبع: http://dortina.com/Iran-Tourism/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%84%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86

قم - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان قم

استان قم با مساحتی حدود 14.631 کیلومتر مربع در شمال غرب، از مرکز جغرافیایی کشور قرار دارد و 0.89 از مساحت کل کشور را در بر میگیرد.

استان قم با یک شهرستان، 4 بخش، 9 دهستان و 256 روستا به جهت همجواری با کویر مرکزی از آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی برخوردار است. یافته‌ های باستان ‌شناختی حاکی از آن است که منطقه قم حداقل از هزاره پنجم قبل از میلاد مسی بوده است.

به استناد آثار و اشیا بازمانده و صراحت متون تاریخی، قم در پیش از اسلام، شهر معتبر و نسبتا بزرگی بوده است.

با ورود اسلام به ایران شهر قم با سرعتی شگرف توسعه یافت و به شکل یک سرزمین نیمه خود مختار در طول حکومت خلفای بنی ‌امیه و بنی‌ عباس، درآمد و با آمدن و وفات و دفن حضرت معصومه (س) در این شهر که باعث شرافت و منزلت این دیار شد اهمیتی به سزا یافت.

استان قم به دلیل وجود مزار شریف حضرت‌ معصومه (س) در آنجا و وجود مرکز ت و پایگاه انقلاب اسلامی و قرار گرفتن در یک منطقه حساس تجاری و ارتباطی از موقعیت ویژه و حساسی برخوردار است.

استان علم و اجتهاد قم که مورخان ساخت آن را به زمان پیشدادیان منسوب میکنند، در سال 23 هجری به دست ابوموسی عبداله ابن‌قیس اشعری فتح گردید و پس از آن پناهگاه علویان شد و با ورود حضرت فاطمه معصومه و دفن پیکر مطهر ایشان در این شهر، به یکی از مراکز مهم شیعه مبدل شد و با حضور علما و اندیشمندان شیعه و تشکیل جلسات درس و بحث علوم اسلامی یکی از مهمترین مراکز علمی و ی گردیده است.

موقعیت جغرافیایی قم :

قم با وسعت تقریبی 14.700 کیلومتر و ارتفاع 928 متر از سطح دریا، بر پهنه دشت کم ارتفاعی واقع شده است. قم از شمال به استان تهران، از شمال غرب و غرب و جنوب به شهرستانهای ساوه، تفرش، آشتیان، و دلیجان (استان مرکزی) و از جنوب شرقی به کاشان (استان اصفهان) و از شرق به دشت کویر و دریاچه نمک محدود میشود.

استان قم دارای دو شهر به نامهای کهک و جعفریه و دو بخش مرکزی و خلجستان میباشد.

شهر قم :

در پیدایش شهر قم و قدمت تاریخی آن نظرات گوناگونی از مورخان به یادگار مانده است. برخی از آنان بنای این شهر را به تهمورث،‌ سومین پادشاه پیشدادی نسبت داده‌ اند.

در سند مکتوبی که به خط پهلوی به نام "خسرو کوازان و ریزکی" از عهد ساسانیان باقی مانده است از زعفران قمی و نزهتگاه قم سخن به میان رفته است که این خود نمایانگر وجود این شهر در آن تاریخ میباشد.

بعضی دیگر از تاریخ نویسان آن را به دوران بهرام گور،‌ پادشاه سلسلة ساسانی و برخی دیگر یادی از هخامنشیان داشته اند و آنان را در شکل گیری این شهر سهیم دانسته اند. همچنین ناصری از تاریخ نگارانی است که در مجموعه خویش،‌ پیدایش شهر قم را به دستور کیخسرو یکی از پادشاهان کیان یاد کرده است.

وی مینویسد : در عهد سلاطین کیان، قم محل اجتماع آب رودخانه های فرقان و اناربار و چراگاه رمه کیقباد بود،‌ لیکن در وقت لشکر کشی کیخسرو به توران بر اساس حکم پادشاه بیژن پسر گیو، بابر قمرود را شکافته و آب را به طرف مسیله جاری ساخته و این اراضی از آب خارج گشته است.

اما آنجا که تاریخ بدان شهادت میدهد آن است که قم قبل از ظهور اسلام و ورود اشعریان و خاندان عصمت و طهارت علیه السلام بر این شهر، دارای شهرت و رشد چندانی نبوده است، گو اینکه به سبب وجود رودخانه ای بزرگ و پر آب در کنار این جایگاه، تنها محل تجمعی به منظور استراحت در بعضی از فصلها بوده است.

هر چند بعضی از تاریخ نویسان از جمعیت زیاد این شهر قبل از اسلام نیز نامی به میان آورده اند. بنابراین رشد و رونق این شهر مدیون اسلام و شیعیان مهاجر به این سرزمین میباشد.

اسامی شهر قم نامی است آشنا که در کلام اهل بیت علیهم السلام و کتب تاریخ نویسان معروف جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. اما اینکه نامگذاری این سرزمین در چه زمان بوده است و چه کسی این شهر مقدس را بدین نام خوانده است، ما را به کنکاش پیرامون نام قم و سبب این نامگذاری میکشاند.

احمد بن ابی عبداله برقی می نویسد : ‌شهر قم را از برای آن قم نهادند که در ابتدای حال،‌ محل جمع شدن آب بوده است و هیچ رهگذری برای عبور نداشته است و در طرف آن انواع گیاه و سبزه پدید آمده است و در زبان عرب جمع شدن آب را قم گویند.

در جای دیگر آمده است : بر اثر جمع شدن و رویش علفزارها (در این سرزمین) صحرا نشینان در آن نقطه تجمع کردند و چادرهایی برای ست بنا نموده اند که به آن خانه ها و چادرها کومه می گفتند با گذشت زمان کومه را مخفف کردند و کم‌ گفته و سپس معرب (به تلفظ عربی) کردند و قم خواندند.

همچنین وجه دیگری در این باره ذکر کرده اند : اینکه کم به وسیله اشعری ها از کمندان (‌که یکی از قریه های تشکیل دهنده شهر قم بود)‌ گرفته شده و به منظور تخفیف در تلفیظ آن، قسمت دوم آن را حذف کرده و کم نامیدند و کاف را تبدیل به قاف نمودند و گفتند قم.

اما قم تنها یک مکان و سرزمین جغرافیایی خاص نیست که آن را در لا به لای کتب جغرافیدانان یا تاریخ نویسان جستجو کرد، بلکه مکانی مقدس و الهی است. از این رو لازم است برای جستجوی علت نامگذاری آن به کلام گهربار اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام رجوع کنیم و از دانش و سخن آنان بهره بگیریم.

صفوان بصری، از امام صادق علیه السلام نقل میکند که امام علیه السلام به من فرمود : آیا میدانی چرا قم را قم نامیدند ؟ در جواب گفتم :‌ خداوند و رسول او و شما بهتر میدانید.

امام علیه السلام فرمود : همانا قم را به این نام نهادند زیرا اهل قم با حضرت قائم آل محمد (عجل اله تعالی فرجه الشریف) ‌میباشند و با آن حضرت قیام میکنند و بر آن استقامت دارند و حضرت را یاری خواهند کرد.

روایت دیگر از ابو مقاتل دیلمی نقیب الری است که میگوید : شنیدم که اباالحسن علی بن محمد (امام هادی) علیه السلام فرمود : قم را از برای آن قم نامیدند چون سرزمینی است که از طوفان نوح محفوظ بوده و در ایام طوفان کشتی نوح به این سرزمین که رسید ایستاد و قم قطعه ای از بیت ‌المقدس است.

مراکز زیارتی و دیدنی قم :

آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه، امامزاده علی بن جعفر، امامزاده معصوم، مسجد اعظم، مدرسه فیضیه، منزل حضرت امام خمینی، مقابر باغ گنبد سبز

منبع: http://dortina.com/Iran-Tourism/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%82%D9%85

قزوین - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان قزوین

استان قزوین با مساحتی حدود 15.820 متر مربع از دو ناحیه کوهستانی و دشتی تشکیل شده است.

این استان از سمت شمال شرقی با استان مازندران، از سمت شمال با استان گیلان، از سمت شرق و غرب به ترتیب با استانهای تهران و زنجان و از جنوب با استانهای مرکزی و همدان همسایه میباشد.

استان قزوین در سال 1375 از استان تهران جدا شد و به همراه تاکستان از استان زنجان تشکیل استان تازه ‌ای با مرکزیت قزوین را داد.

منطقه کوهستانی این استان در شمال قرار دارد که دهستانهای الموت، رودبار و قسمتی از کوهپایه اقبال پشگلدره را در بر میگیرد. در همین ناحیه، بخشی از رشته کوه البرز از بخش شمال غربی و از استان گیلان به طرف جنوب غربی در داخل استان قزوین کشیده شده است.

سیالان و الموت دو قله از قله های معروف کوهستان های بخش غربی البرز میباشند. دره ‌های البرز در دامنه های خشک جنوبی، به ویژه در ناحیه قزوین باریک و کم عرض هستند. و با دیواره ‌های پر شیب کشیده شده ‌اند.

آباد ترین و پر جمعیت ترین دره های آن، دره شاهرود و دره های دو شاخه معروف آن، رود طالقان و رود الموت است. که آبهای دامنه های البرز جنوبی را به سفید رود میرسانند.

دره و رودخانه شاهرود کوههای میان دره چالوس و سفید رود را از شرق به غرب شکافته و آن را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده اند.

کوههای طالقان، سیالان و الموت دو قله از قله های معروف کوهستانهای بخش غربی البرز میباشند. دره‌ های البرز در دامنه های خشک جنوبی، به ویژه درناحیه قزوین، باریک و کم عرض هستند و با دیواره های پر شیب کشیده شده اند.

استان قزوین دارای سه شهرستان به نامهای قزوین، تاکستان و بوئین زهرا و 10 بخش و 12 شهر و 37 دهستان و 936 آبادی دارای سکنه میباشد.

شهرستان قزوین :

بنا بر روایات تاریخی سنگ بنای شهر تاریخی قزوین به شاهپور اول ساسانی بر میگردد. شاهپور این شهر را برای جلوگیری از حمله دیالمه بنا نمود و در آن دژ و استحکامات به وجود آورد و سپاهیان خود را در آنها استقرار داد.

به مرور زمان پایگاه نظامی شاهپور توسعه پیدا کرد و هسته اصلی شهر قزوین به وجود آمد. موقعیت این شهر همواره به عنوان گذرگاه مهم طبرستان و دریای خزر اهمیت فراوان داشته و دارد.

بعد از حمله اعراب به ایران و آغاز دوره فتوحات اسلامی، براء بن عازب که از سرداران بنام عرب بود در سال 24 هجری قمری قزوین را محاصره کرد.

مردم قزوین همانند بسیاری از نقاط دیگر اسلام را پذیرفتند و از پرداخت جریمه معاف شدند. قزوین که در دوره ساسانیان پایگاه مستحکمی برای جلوگیری از هجوم مهاجمان دیلمی بود در دوره اسلامی نیز به پایگاه و مبدا عملیات بعدی لشگریان عرب تبدیل شد.

در دوره ‌های بعد، هنگامی که هارون الرشید خلیفه عباسی در راه خراسان از قزوین میگذشت پس از آگاهی از گرفتاریهای مردم قزوین در مقابل هجوم‌ های دیالمه و مقاومت شجاعانه آنها دستور داد سعد بن العاس، والی عراقین و قزوین، حصاری به دور مدینه موسی و مبارکیه بکشد و مسجدی نیز در آن بسازد، ولی به علت مرگ هارون الرشید، حصار نا تمام‌ ماند، تا اینکه یکی از فرماندهان ترک دستگاه عباسی به نام موسی ابن بنا که مامور جنگ با حسین بن زید علوی شده بود، در سال 256 هجری قمری بنای آن را به پایان رساند.

دروازه‌ های قزوین :

شهر قزوین در گذشته هشت دروازه داشت که به نامهای دروازه رشت، باغ‌ شاه، درب کوشک، تبریز، تهران، شیخ ‌آباد، امام ‌زاده حسین و خندقبار معروف بودند.

امروزه از آن میان، تنها دو دروازه درب کوشک و تهران باقی مانده ‌اند. دروازه درب کوشک که در انتهای خیابان آزادی قرار دارد، در دوره قاجاریه ساخته شده و در سال 1296 هجری قمری در دوره حکومت عضد الدوله، کاشی کاری شده است.

دروازه قدیم تهران که در خیابان تهران قدیم قرار دارد از بناهای دوره قاجاریه است که در سال 1347 شمسی مرمت و کاشیکاری شده است.

مراکز دیدنی و تاریخی قزوین :

پل شاه عباسی، پل لوشان، سد سید علی ‌خان، سد سپهسالار، کاروانسرای خورمه، کاروانسرای پنبه، کاروانسرای غازان، کاروانسرا سلطان ‌آباد، سرای رضوی، سرای وزیر، سرای سعدیه، سرای ضرابخانه، سرای گلشن، سرای حاجی رضا، سرای شاهرودی، گرمابه صفا، تپه الوند، قلعه الموت، قلعه نویزر شاه، قلعه لمبستر، قلعه سمیران، قلعه سنگرود، قلعه شیرکوه، قلعه ساسان، قلعه رشوند، قلعه نیاق، سر در عالی ‌قاپو، عمارت چهل ستون، برج باراجین، برج سنگی، یله گنبد، کافر گنبد، آب انبار حاج کاظم، آب انبار حکیم، آب انبار سردار بزرگ، آب انبار سردار کوچک، آب انبار پنجه علی، آب انبار مسجد جامع، آب انبار خطیب، آب انبار حاج ملا، آب انبار حاج کریم، آب انبار رزگره، آب انبار شیشه گر، آب انبار خان، آب انبار لالو، آرامگاه مستوفی، آرامگاه قزوینی، آرامگاه مجاهدین، آرامگاه شیخ غزالی، آرامگاه معصوم، آرامگاه پیر سفید، گازرخان، هرزویل، رودخانه حاجی عرب، رودخانه الموت، رودخانه شاهرود، خر رود، چشمه یله گنبد، چشمه های ترش و لرزان، قله اوان، گورستان حسن آباد، گورستان شاه کوه، حسینیه امینی‌ ها، امام زاده اباذر، امامزاده اسماعیل، امامزاده بی ‌بی ‌زبیده، امامزاده بی ‌بی ‌سکینه، امامزاده زرآباد، امامزاده شاه حسین، امامزاده ویس، امامزاده سلطان محمد، امامزاده نجم الدین، امامزاده آمنه خاتون، امامزاده علی، امامزاده علی اکبر، پیغمبریه، مسجد جامع کبیر، مسجد حیدریه، مسجد النبی، مسجد سنجیده، مسجد سردار، مسجد مسعودیه، مسجد صالحیه، مسجد پنجه علی

شهر تاکستان :

شهر تاریخی تاکستان در گذشته سیاده یا سیادهن نامیده میشد و به سرزمین تات ها معروف بود. این شهر از سابقه تاریخی طولانی برخوردار است.

تاکستان در دوران ساسانیان، شهری آباد بوده و دارای موقعیت ممتازی بوده. آثار گچبری جالب مربوط به دوره ساسانی که در تپه خندو واقع در شمال شرقی تاکستان به دست آمده نشانی بارز از آبادانی این منطقه در آن دوران است.

حمد اله مستوفی در کتاب نزهت القلوب از تاکستان به نام سیادهان نام برده است. و در لغت نامه دهخدا نام گذشته این شهر، سیادهن ذکر شده است.

بنا به برخی اقوال سیادهن یا سیادهان شکل تغییر یافته واژه سه دهان بوده و آن نیز صورت معرب سه دژان پارسی است، همچنین بر روی کتیبه ای یونانی مربوط به 2300 سال قبل، موسوم به پئوم تین گرایا نام سیادهن حک شده است. شهرستان تاکستان یکی از قطب های کشاورزی استان قزوین است و در مسیر اصلی تهران و اروپا قرار دارد.

مراکز دیدنی و تاریخی تاکستان :

حمام شاه عباسی، تپه خندو، تپه داکان، قلعه دختر، برجهای خرقان، بقعه پیر، ابهر رود، چشمه آبگرم خرقان، چشمه آبگرم تاکستان، امامزاده صالح، امامزاده فضل اله، امامزاده عبداله، امامزاده کمال، امامزاده طاهر، امامزاده ولی، امامزاده زلان

منبع: http://dortina.com/Iran-Tourism/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86

مرکزی - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان مرکزی

استان مرکزی تقریبا در مرکز ایران قرار دارد. این استان از شمال به استانهای تهران و قزوین، از غرب به استان همدان، از جنوب به استانهای لرستان و اصفهان و از شرق به استانهای تهران، قم و اصفهان محدود است.

استان مرکزی با مساحتی معادل 29.530 کیلومتر مربع حدود 1.82 درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است.

بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال 1375 استان مرکزی دارای 8 شهرستان، 15 بخش، 19 شهر، 60 دهستان و 1394 آبادی دارای سکنه و 46 آبادی خالی از سکنه است.

جغرافیای تاریخی استان اراک :

باستناد منابع تاریخی، استان مرکزی در هزاره اول قبل ازمیلاد جزو ایالات ماد بزرگ بود که تمام قسمت مرکزی و غربی ایران را در بر میگرفت و از کانون های قدیم استقرار در فلات ایران به شمار میرفته است.

در زمان سلوکیان، این منطقه، مخصوصا قسمت شمالی آن (دهستان خورهه) مورد توجه حکام یونانی قرار گرفت. وجود آثار باستانی باقی مانده از این دوران در خورهه موید این نظر است.

در زمان خسرو پرویز (پادشاه ساسانی) ایران به چهار بخش (ت) تقسیم شد. این چهار بخش عبارت بودند از : باختر (شمال)، خورآبان یا خوارآسان (مشرق)، نیمروز (جنوب) و خوربران (مغرب). این منطقه در ت خوربران (مغرب) که به معنی محل غروب خورشید بود قرار داشت.

در قرن اول اسلامی این منطقه به نام ایالت جبال یا قهستان تغییر نام داد، به طوری که جغرافیانویسان اسلامی این قرن، از آن به عنوان بخشی از بلاد پهلویان و به نام کوهستان یا قهستان (جبال) نام برده اند. این منطقه در قرن دوم هجری همراه با همدان، ری و اصفهان به نام عراق عجم نامیده شد.

در قرن چهارم هجری قمری شهرهای ایالت جبال عبارت بودند از : همدان، رودآور، خورمه (خورهه)، سهرود، ابهر، سمنان، قم، قاشا، روده، پوسته، کره، بره، گربایگان (گلپایگان) و . در این دوره مراکز و کانونهای درجه اول شهری نیز عبارت بودند از : ساوه، تفرش، وره، ساروق و گلپایگان و شهرهای مبادلاتی درجه دوم نیز عبارت بودند از : محلات، خمین، کمیجان، میلاجرد، خنداب، الیثار، سامان، خورهه، نیمور، نراق، دلیجان، جاسب، مامونیه ، الویر و . بودند.

در این مراکز غله، حبوبات، زعفران، انجیر، انار، سیب، انگور، گردو، بادام ، قیسی و سایر محصولات سردرختی و باغی و خشکبار و گیاهان دارویی مانند ترنجبین در کنار محصولات صنایع دستی مانند : ظروف سفالی و مسی و پارچه و کرباس، گلیم، قالی و . تولید میشد.

درچند دهه اخیر با توسعه راه آهن و احداث کارخانجات مختلف، به مرور چهره منطقه عوض شد و بعد از تقسیمات جدید کشوری و ایجاد استان تهران و مرکزی، این استان به مرکزیت اراک بوجود آمد.

شهر اراک :

شهر اراک کمتر از دو قرن پیش در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار ایجاد شد. این شهر ابتدا (قلعه سلطان آباد) سپس (سلطان آباد) نام گرفت و درسال 1316 با عبور راه آهن سراسری از کنار آن به اراک تغییر نام داد.

اراک از آغاز ایجاد تا کنون همواره در معرض دگرگونی بوده و تحولات فراوانی یافته است. در زمان فتحعلی شاه، شورش های متعدد اهالی فراهان، گلپایگان و چهارلنگ علیه حکومت قاجار صورت گرفت.

قشون حکومتی قلعه زلف آباد را که محل تجمع مخالفین دولت بود با خاک یکسان کرد. از این رو منطقه ای خوش آب و هوا که مرکزیت داشته باشد و دسترسی به امکانات ارتباطی و منابع آب و قنوات داشته باشد انتخاب شد.

این نقطه که انتهای محل فراهان بود و سابقا دهی به نا (دسکره) یا (دستجرد) در آن وجود داشت، سلطان آباد نام گرفت و جمعیت هشت قلعه موجود در پیرامون به شهر جدید منتقل شدند.

این شهر تا اوایل 1270 هجری قمری نقش نظامی داشت. اولین نقطه عطف در تحولات سلطان آباد زمانی آغاز شد که در دوره حکومت میرزا حسن خان، شهر از حالت نظامی خارج شد و بتدریج کارکرد تجاری و صنعتی یافت و قالی بافی رونق گرفت و زمینه توسعه صنعتی آن نیز فراهم شد.

مقارن شروع جنگ جهانی اول و فروپاشی حکومت قاجاریه، قوای روسیه شهرهای ساوه، سلطان آباد و مناطق اطراف را اشغال کرد. پس از خاتمه جنگ جهانی اول و تحولات ی کشور، سلطان آباد نیز در معرض دگرگونی های این دوره قرار گرفت.

این روند در دهه های بعدی نیز ادامه یافت به طوری که امروزه شهر اراک به یکی از قطبهای صنعتی ایران تبدیل شده است.

مراکز دیدنی اراک :

مدرسه سپهدار، پنجه علی، یخچال نیمه ور، ارگ کلاه فرنگی، مقبره آقا نورالدین، قلعه حاج وکیل، قز قلعه، قلعه و بقاع انجدان، شهر زیر زمینی دلف آباد، حمام چهار فصل، پل قوسی اراک، کاروان سرا، آتشکده فردجان

جاذبه های طبیعی اراک :

سرآب پنجعلی، چشمه درمانی چیقلی، غار سوله خونزا، غار سفید خانی، غار قلعه جوق، غار هیزدج، غارهای انجدان، غار وفس، ناحیه سربند، منطقه حفاظت شده هفتاد قله، شکارگاه چرا، دریاچه میغان، دریاچه قاسم آباد

مراکز مذهبی اراک :

مسجد سپهداری، زیارتگاه غارسی جن، امامزاده محمد عابد، بقعه شاه غریب، امامزاده حوا خاتون، امامزاده عبداله، امامزاده محسن، امامزاده محمد، بقعه پیر مراد، امامزاده سلیمان، امامزاده حسین، امامزاده صالح، امامزاده ذلف آباد، مقبره آقا نورالدین، کلیسای ارامنه

شهر آشتیان :

آشتیان در شمال شرقی اراک و در دامنه ارتفاعات کوههای مرکزی استان واقع شده و از مناطق قدیمی است. نام این شهرستان از " ابرشتجان " ‌به " آشتجان " و " آشتیان " تبدیل شده است.

طبق اظهارات مولف کتاب تاریخ قم، این شهر را " کیخسرو " آباد کرده است. برخی از جغرافی نویسان و مورخین نیز عقیده دارند که سجاران و ابرستجان را فیران بن ویسان (پیران ویسه وزیر افراسیاب) بنا کرده است. مردم این شهر قبل از فتح اسلام زردشتی بوده اند و 16 آتشکده داشته که مهمترین آنها "آتشکده وره بوده" است.

مراکز دیدنی آشتیان :

خانه عبدالعظیم، روستای ساروق، بقعه هفتاد و دو تن، امامزاده عبداله

شهر تفرش :

این شهر قبلا به " طبرس " و " گبرش " معروف بود و بعدها به تفرش تبدیل شده است. یکی از بخشهای آن به نام فراهان پیشینه تاریخی جالب توجهی دارد. تفرش در شمال شهرستان اراک و فراهان در دشت کاملا مسطح قرار گرفته و قدمتی دیرینه دارد.

چنانکه زمانی آتشکده آذر گشسب (یکی از سه آتشکده معروف ساسانیان) در روستای فردجان فراهان قرار داشته و تال ماستر در نزدیک آن از مناطق سیزده گانه قباد ساسانی بوده است.

فراهان، زادگاه مردان نامور تاریخ ایران و شاعران معروف است که از آن جمله اند : فخر الافضل مولانا جلال الدین جعفر فراهانی (شاعر عارف)، میرزا عیسی قائم مقام فراهانی (وزیر شاعر)، میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (صدر اعظم محمد شاه)، میرزا تقی خان فراهانی (امیرکبیر)، ادیب الممالک فراهانی (شاعر)، محمد حسین فراهانی (نویسنده و شاعر).

مراکز دیدنی تفرش :

آرامگاه حسابی، آب انبار بلور، مناره مسجد شش ناو، چشمه ‌آب‌معدنی ‌گراو، غار عین‌ هو، مسجد تاریخی، مسجد شش ناو، بقعه ابوالعلا، امامزاده ابوالقاسم، امامزاده احمد، امامزاده قاسم، امامزاده هادی، امامزاده عاقب، گنبد بی بی، امامزاده محمد

شهر خمین :

برای نخستین بار نام خمین (خمیهن) در کتاب هزار ساله تاریخ پیامبران و شاهان آمده است. خمیهن مرکب از دو کلمه "خو" و "میهن" است که روی هم جایگاه خوب یا سرزمین مقدس معنی میدهد.

مولف کتاب قم اعتقاد دارد که شهربانو نامی (دختر موبدان) در دوران قبل از اسلام این شهر را بنا کرده است. از تاریخ خمین در روزگار گذشته اطلاعی در دست نیست. از آثار قبل از اسلام آن میتوان به آثار قنوات و کاریزها و آتشکده معروف خمین اشاره کرد.

نام این شهر از 200 سال پیش به مرکز کمره اطلاق شده است، معروفیت خمین با نام رهبر راحل انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) ارتباط مستقیم دارد.

این شهر محل زندگی کودکی و جوانی حضرت امام بوده و لذا خانه پدری ایشان به یک اثر تاریخی و مهم تبدیل شده است.

مراکز دیدنی خمین :

بیت ‌حضرت ‌امام‌ خمینی، عمارت‌ سالار محتشم، شبستان مسجد خمین، امامزاده عبداله، امام زاده یوجان، امام زاده ابوطالب

شهرستان دلیجان :

بنا به نوشته های تاریخی، ‌دلیجان پیشین شهری بسیار بزرگ با چهار دروازه در چهار طرف بود که به دروازه های قلیان، آتشکده، شاه ولی و کاه گندم معروف بودند. گستردگی شهر قدیمی دلیجان را تا نزدیکی خورهه ذکر کرده اند.

مجموعه نشانه ها و آثار پیدا شده تاریخی نشان میدهد که دلیجان شهر بزرگی بوده است. از جمله آثار پیدا شده میتوان به سفالها، خمره ها و آجرهای بسیار زیبا در جنوب دلیجان، اشاره کرد. دلیجان در سال 1358 به شهرستان تبدیل شد.

مراکز دیدنی دلیجان :

قلعه برج خشتی، روستای دو دهک، کاروانسرای‌ شاه‌ عباسی، آتشگاه نخلک، غار نخجیر، ناحیه دلیجان خمین، منطقه‌ حفاضت شده موته، دریاچه سد پانزده خرداد

شهر ساوه :

ساوه یکی از شهرها و مناطق باستانی بازمانده از دوره ساسانی است. تپه باستانی ساسانی آسیاباد (اسیرآباد) در مجاورت شهر، همچنین تپه ها و محوطه های تاریخی هریسان، خرم آباد، آوه و امثالهم نشانگر قدمت این شهر میباشد.

ساوه در روزگار پارتیان با نام (سواکینه) یکی از منازل مهم میان راهی و در سده هفتم قبل ازمیلاد یکی از دژها و منازل سرزمین ماد به شمار میرفته است.

از وضعیت ساوه در روزگار پیش از اسلام اطلاع دقیقی در دست نیست، ولی از قرن دوم هجری به بعد در مورد این شهر اطلاعات و روایات مکتوب زیادی در دست است.

ورود حضرت معصومه (ع) به ساوه در راه سفر به خراسان و بیماری ایشان در ساوه نخستین رویدادی است که در تاریخ اوایل دوران اسلامی این شهر ذکر شده است. رونق و‌ آبادانی شهر ساوه در روزگار سلجوقیان به اوج خود رسید و ساوه به مرکز سران قبایل متحد سلجوقی که لقب اتابک داشتند تبدیل شد.

از این روزگار تا دوره خوارزمشاهیان بسیاری از وزرای سلجوقی و خوارزمشاهی ساوجی بودند که هر یک در زمان خود در آبادانی و ایجاد بناهای شهری آن کوشیدند.

ساوه در جریان حمله مغول در قرن هفتم هجری صدمه و آسیب فراوان دید، مغولان شهر را ویران کردند و ساکنان آن را از دم تیغ گذراندند.

در دوران جانشینان هلاکو (ایلخانان) قسمت عمده ای از خرابی های هجوم مغول مجددا بازسازی شد. ساوه در دوران تیموریان و آق قویونلو از غارت های متعدد و رقابتهای میان شاهزادگان آق قویونلو صدمه فراوانی دید. در دوران صفویه بلوکات ساوه یکی از قلمروهای استقرار ایلات وابسته به نهاد حکومت صفویه (قزلباش و شاهسون ها) گردید.

از این رو شهر ساوه رو به آبادانی مجدد نهاد و کاروانسراها، راهها، مساجد و بناهای متعدد احداث شد. با این حال خرابیهای ناشی از هجوم و حمله تیموریان، جنگها وکشمکش های زمان آق قویونلوها به تمامی بازسازی نشد.

در روزگار زندیه با احداث بنای معروف چهارسو، بازرگانی رونق گرفت. در دوره قاجاریه با پایتخت شدن تهران از اهمیت ساوه کاسته شد. هم اکنون ساوه یکی از شهرهای آباد استان مرکزی است.

مراکز دیدنی ساوه :

چهار سوق، میل ساوه، آب انبار ساوه، قلعه آردمین، قلعه الویر، قلعه اسماعیلیه، تپه آوه، تپه علیشار، روستای خورهه، پل تاریخی سرخده، سنگ ‌نبشته‌ خورهه، جاذبه های طبیعی، دریاچه ‌سد‌ غدیر، غار آقداش

مراکز مذهبی ساوه :

مسجد جامع ساوه، مسجد میدان، امامزاده هارون، امامزاده ابورضا، امامزاده اسحاق، امامزاده سلیمان، امامزاده اسماعیل، بقعه بی بی شرف، بقعه پیر پیغمبر، امامزاده عبداله، بوئین زهرا، امامزاده حسن

شهر سربند (شاه زند) :

شازند دهی بود که به آن ادریس آباد میگفتند و هم زمان با عبور راه آهن سراسری از کنار آن، شازند نامگذاری شد. در گذشته های دور، در نزدیکی ادریس آباد شهری به نام کرج ابودلف وجود داشته که جزو ایالات اصفهان بوده است.

این شهر با هجوم های متعدد و به مرور زمان تخریب و ویران گشته و آثار آن در نزدیکی آستانه هنوز هم باقی مانده است.

مراکز دیدنی سربند :

پیست اسکی پاکل، سرآب عباس آباد، سرآب اسکان، غار شاه زند، ناحیه ییلاقی سربند، تالاب عمارت، دریاچه سد هندودر، رودخانه شراء

شهر محلات :

محلات یکی از نقاط قدیمی کشور است که گویا از چهار محله یا روستا همچون پیل پایان، ریوکان، زنجیردان و گوشه تشکیل شده است، بهمین جهت نیز در اسناد بسیار قدیمی و کهن نامی از محلات آورده نشده است، ولی از نامهایی مانند انابار و سایرالبلوک سخن به میان آمده که منظور همین منطقه یا شهر محلات است.

محلات را از آن جهت سایرالبلوک گفته اند که برحسب نقشه آن زمان از بلوکات قم و کاشان نبوده است. به هرحال همان طور که از نام شهر پیداست محلات جمع محله است که منظور همان روستاهای مورد نظر میباشد.

در زمان صفویه مبادلات تجاری شهرستان محلات عمدتا با اصفهان بود و در این دوره آلو، قالی، خوان و خوانچه نقاشی از محلات به اصفهان حمل و در کاروانسراها مبادله میشده است.

فتحعلی شاه محلات و سایرالبلوکات را در عوض مواجب دختر خود که همسر آقاخان محلاتی بود به ایشان واگذار کرده بود. این شهر در زمان قاجاریه پایگاه فرقه اسماعیلیه بود و هنوز هم برخی از اهالی و روستاهای جنوبی منطقه به این کیش گرایش دارند.

در زمان حکومت رضا شاه در سال 1316 هجری شمسی در تقسیمات جدید ایران تغییرات صورت گرفت و ناحیه قم که محلات نیز یکی از بخشهای آن بود به شهرستان جداگانه تبدیل شد.

مراکز دیدنی محلات :

سد ساسانی نیمور، مجسمه عمرو یا عمره، ستون خورهه، قلعه جمشیدی، قلعه ‌آقاخانی محلاتی، قلعه خسروانی، کاروانسرای دودهک، کاروانسرای جون آباد، پل دودهک، پل باقرآباد، معبد سلوکی خورهه، آتشکده آتشکوه، آتشکده میل میلونه، آتشکده نیمور، یخچال نیمور

جاذبه‌ های طبیعی محلات :

چشمه آبگرم محلات، چشمه شفا، چشمه سلیمانی، چشمه حکیم، رودخانه قم رود، سرچشمه محلات، غار آزادخان، غار شاه بلبل، غار سوراخ گاو، غار یکه چاه، ناحیه محلات، روستای نیمور، جنگل سرچشمه

اماکن مذهبی محلات :

مسجد جامع محلات، مسجدجامع نیمور، امامزاده یحیی، امامزاده موسی، امامزاده اسماعیل، امامزاده خورهه

منبع: http://dortina.com/Iran-Tourism/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C

مازندران - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان مازندران

استان مازندران دارای حدود 24 هزار کیلومتر مربع مساحت میباشد و دریای مازندران در شمال، استان تهران، سمنان و قزوین در جنوب و استانهای گیلان و گلستان به ترتیب در غرب و شرق آن قرار گرفته است.

بر اساس آخرین تقسیمات کشوری با توجه به تفکیک استان گلستان از استان مازندران، این استان درحال حاضر با مرکزیت ساری دارای 16 شهرستان به نامهای آمل، بابل، بابلسر، بهشهر، تنکابن، جویبار، چالوس، رامسر، سوادکوه، قائمشهر، گلوگاه، محمودآباد، نکا، نور و نوشهر است و دارای 51 شهر، 44 بخش، 113 دهستان و 3697 آبادی میباشد.

جغرافیای تاریخی استان مازندران :

درباره تاریخ باستانی استان مازندران اطلاع زیادی در دست نیست و اساسا وضع اقلیمی آن اجازه نمیدهد ابنیه و آثار معماری پایدار بمانند.

در جلگه های ساحلی مازندران آثار معتبری از ادوار قبل از اسلام به دست نیامده و حتی از شهرهای معتبر صدر اسلام (دوره‎‎ پادشاهان طبرستان و دیلم) هم به جز آمل و ساری یادگاری بجا نمانده است.

بعد از غلبه آریایی ‌های مهاجم و مهاجرت بومیان، ساکنان جدید پس از مدتها زیر فرمان هخامنشیان قرار گرفتند. در کتیبه بیستون سرزمین مازندران به نام پشتخوارگی و در اوستا پزشخوارگر آمده است و به نظر میرسد که مازندران جزو قلمرو اشکانیان بوده است.

هم زمان با فتوحات مسلمانان از سلسله های پادوسبانان، آل باوند و افراسیابیان نام برده شده است که در طبرستان یا قسمتی از آن حکومت میکرده اند و استقلال نسبی داشته اند. مورخان درباره‎ اولین حمله‎ مسلمین به طبرستان وحدت نظر ندارند.

بنا به قول عده ای از نویسندگـان درسال 30 هجری قمری (زمان خلافت عثمان) اولین بار سعد بن عاص حاکم کوفه در صدد فتح طبرستان برآمد و سرانجام سواحل طبرستان، رویان و دماوند را به تصرف خود درآورد.

در زمان مروان بن محمد آخرین خلیفه بنی امیه، اهالی طبرستان علیه حکام عرب سر به شورش برداشتند. در دوره‎‎‎ خلافت ابوالعباس سفاح اولین خلیفه عباسی یکی از عاملان وی رهسپار طبرستان شد و با اهالی آن منطفه از طریق صلح و مدارا کنار آمد، لیکن دردوره خلافت ابو جعفر منصور دومین خلیفه عباسی مردم طبرستان برای چندمین بار سر به شورش برداشتند.

سرانجام طبرستان کاملا تحت اطاعت اعراب درآمده ولی بعد از آن نیز در سرزمین طبرستان مانند سابق، مسکوکاتی با خط پهلوی ضرب شد. سرانجام درسال 167 هجری قمری ونداد هرمز لا سلسله مستقلی در طبرستان تاسیس کرد.

در قرن چهارم و پنجم هجری، طبرستان میدان کشمکش سلسله‎ آل زیار و آل بویه از یک طرف و سامانیان و غزنویان از طرف دیگر شده بود، اغلب اوقات طبرستان تحت اداره اموای آل زیار بود.

در سال 426 هجری قمری، سلطان مسعود غزنوی از طریق گرگان وارد طبرستان شد و صدمات و خسارات جانی و مالی زیادی به اهالی آن سامان وارد آورد.

هنوز این خرابه ها ترمیم نشده بود که طغرل اول مو‎ْسس سلسله سلجوقی به گرگان و طبرستان حمله ور شد و در سال 606 هجری قمری طبرستان از جمله کبود جامه به دست سلطان محمد خوارزمشاه افتاد و اسپهید کیود جامه به نام رکن الدین کبود جامه و فرزندانش به دست سلطان محمد خوارزمشاه اسیر شدند.

زمانی که سلطان محمد خوارزمشاه از نبرد با سپاهیان مغول فرار میکرد، رکن الدین، مغولان را به جایگاه سلطان محمد هدایت کرد و به اثر این خوش خدمتی، از طرف مغولان به حکومت کبود جامه رسید و سرانجام توسط تیموریان بساط حکمرانی آنها نیز برچیده شد بعد از درگذشت امیرتیمور، سادات مرعشی با کسب اجازه از شاهرخ میرزا به مازندران برگشتند و به عنوان باج گزار این نواحی سلطنت کردند.

سرانجام در زمان سلطنت شاه عباس اول به طور کلی قدرت سادات مرعشی از بین رفت. پس از برچیده شدن بساط حکومت ملوک الطوایفی طبرستان که تا سال 1006 هجری قمری ادامه داشت، این منطقه تحت نظارت شاه عباس اول و سلاطین بعدی سلسله صفوی تامین قرار گرفت.

شاهان صفوی در طول هر سال به کرات به عنوان شکار و یا پس از احداث فرح ‌آباد جهت استراحت به این منطقه سفر میکردند.

نادر شاه افشار برای مقابله با دشمنان بویژه دشمنان شمالی و روسها، در مازندران یک کارخانه کشتی سازی دایر کرد و به رونق هرچه بیشتر منطقه افزود.

از دوره فتحعلی شاه قاجار، به منطقه سرسبز و زیبا و دل انگیز مازندران، بعنوان یک منطقه استراحتی تفریحی توجه گردیده و ناصرالدین شاه طی دو سفر دستور تعمیر راه ها و کاروان سراها را صادر کرد.

در دوران سلطنت پهلوی منطقه مازندران مانند سایر مناطق کشور از راههای ارتباطی برخوردار شد و بعلت شرایط محیطی و آب و هوای معتدل، چشم اندازهای زببا نزدیکی اش به تهران، محل استراحت و تفریح قسمت اعظم مردم کشور شد.

شهرستان ساری :

بافت شهری ساری مرکز استان مازندران را به طوس بن نوذر نسبت میدهند که در قرن اول هجری به دست فرخان بن دابویه از ملوک گاوباره تجدید بنا شده است.

مسجد بزرگ ساری اولین بنایی بود که مسلمین توسط ابوالخطیب، نخستین حاکم عباسی طبرستان، در سنه‎ْ140 هجری قمری احداث کردند و سپس در همان مسجد جامع شهر را نیز بنا کردند. بنای این مسجد در زمان هارون الرشید بوسیله یحیی بن یحیی شروع و توسط مازیار بن قارون تمام شد.

ساری بعد از اسپهبدان نیز تقریبا تا به امروز مرکز مازندارن بوده است و فرمانروایان طاهری، زیدی و آل باوند تا سال 635 هجری در آنجا حکومت کرده اند.

این شهر در سال 298 هجری توسط اقوامی که از دریای خزر و سواحل آن هجوم آورده بودند به آتش کشیده شد و در اوایل قرن چهارم در اثر سیل صدمات بسیار دید و خراب شد.

ساری در زمان سلطان محمد خوارزمشاه و نیز بعد از آن، در حمله مغول آسیب دید و در زمان مستوفی، شهر تقریبا ویرانه بود. در زمان شاه عباس اول بناهای مهمی در ساری ساختند. هنگامی که زندیه طبرستان را فتح کردند مرکز طیرستان از ساری به بار فروش (بابل کنونی) منتقل شد.

در دوره آغا محمد خان قاجار مرکز مازندران مجددا از بار فروش به ساری منتقل گردید. زله سال 1220 هجری قمری باعث تلفات جانی زیادی شد و شهر بیش از پیش رو به ویرانی نهاد.

در دوران اخیر با عبور راه آهن از کنار شهر و احداث خیابانها و ساختمانهای دولتی بار دیگر ساری رو به آبادانی نهاد و امروزه یکی از شهرهای زیبای استان مازندران و شمال کشور است.

مراکز دیدنی و تاریخی ساری :

مجموعه فرح‌ آباد، برج رسکت، برج سلطان ‌زین العابدین، پارک ‌میرزا کوچک ‌خان، پناهگاه حیات وحش دشت ناز، امامزاده عباس، بنای امامزاده یحیی

شهرستان آمل :

شهر آمل از شهرهای بسیار قدیمی ایران در استان مازندران است. بعضی از مورخان و جغرافی نویسان سابقه‎ْ آن را به دوره پیشدادیان و کیائیان نسبت داده اند.

شهر آمل با توجه به اشیا و سکه هایی که از آن بدست آمده در دوره ساسانی پایتخت یا مرکز آن منطقه بوده است. احتمالا مردم آمل در زمان حکومت مهدی خلیفه عباسی، به دین اسلام گرویدند و بعد از آن بناهای اسلامی در آنجا ساخته شد.

اوایل قرن هفتم حسام الدین اردشیر مرکزیت را از ساری به آمل آورد و قصر خود را در آنجا برپا داشت. در سال 795 هجری قمری امیر تیمور گورکانی آمل و ساری را غارت کرد و فرمان قتل عام ساکنین آنها را صادر کرد و سه قلعه مهم از جمله ماهان سر را با خاک یکسان کرد.

از آن پس آمل رو به ویرانی نهاد. آمل جدید در جوار شمال آمل قدیم بنا شده است و امروزه یکی از شهرهای آباد و زیبای شمال ایران به شمار میرود.

مراکز دیدنی و تاریخی آمل :

قلعه شاهندشت، حمام اشرف آمل، پل دوازده پله، امامزاده ابراهیم، امامزاده عبداله، آب گرم آهن، آب معدنی استراباکو، چشمه آب اسک، آبگرم رینه، آبشار شاهندشت لاریجان، دریاچه ساهون، خانه اربابی

شهرستان بابل:

بابل از شهرهایی است که در دوران اسلامی نیز وجود داشته و به نامهای مامطیران، مامطیر، بارفروش ده، بارفروش و بابل شناخته شده است.

اولین نام این شهر مامطیر بود که در قرن دهم هجری بارفروش ده در محل آن بنا شد و هنگامی که محمد خالد حاکم آن بود بازار و عمارتی در آن بنا کرد. درسال 160 هجری قمری مازیار بن قارن مسجد جامع آن را بنا نهاد که شامل مساجد، عمارت، مدارس، دکاکین، سراها، بیوتات و سایه بود.

بارفروش بعنوان مرکز تجاری بویژه در دوره صفوی از رونق، آبادی، وسعت و گستردگی برخوردار شد. شاه عباس اول فرمان داد باغ ارم را در قسمت جنوبی شهر بنا کنند.

بابل در زمان فتحعلی شاه قاجار نیز اهمیت قابل توجهی پیدا کرد. قبل از انقلاب کبیر روسیه، بابل از طریق بندر مشهدسر (بابلسر) با کشور روسیه ارتباط تجاری داشت و به یکی از مراکز مهم بازرگانی استان مازندران تبدیل شده بود. بابل امروزی شهری آباد و زیباست.

مراکز دیدنی و تاریخی بابل :

کاخ بابل، پل محمد حسن خان، قلعه سلطان محمد طاهر، امامزاده قاسم

شهرستان بابلسر :

بابلسر در قدیم مشهدسر نام داشت. احتمالا این نام از واقعه شهادت امامزاده ابراهیم ابوجواب ملقب به اطهر، برادر امام رضا (ع) که در آنجا مدفون است، اخذ شده باشد.

شهر فعلی بابلسر بیش از صد سال قدمت دارد و در مصب رودخانه بابل استقرار یافته است. این شهر در گذشته بعنوان بندر و مرکز تجارت ایران و روسیه رونق داشت.

هنگامی که تجارت بین ایران و روسیه تقلیل یافت و بنادر ترکمن، نوشهر و انزلی آباد گردید، بندر بابلسر موقعیت خود را از دست داد، ولی در دوران اخیر بیش از نقاط دیگر شمال مورد توجه رضاشاه قرار گرفت و به صورت شهر کوچک، ولی زیبا درآمد که اکنون یکی از بهترین و زیباترین گردشگاهها و استراحت گاههای شمال ایران به شمار میرود.

شهرستان بهشهر :

ناحیه بهشهر که سابقا خرگوران نام داشت توسط شاه عباس خریداری شد و به دستور وی شهری در آنجا احداث شد. ماده دولت اشرف برای تاریخ بنای این شهر در سال 1021 هجری انتخاب شد و شهر جدید، اشرف البلاد نام گرفت که اقامتگاه شاه عباس اول در مازندران بود.

بعد از احداث شهر، شاه عباس چندین هزار گرجی را به شهر اشرف کوچاند. شاه عباس هرگاه به مازندران می آمد اشرف را به دیگر نقاط آن ترجیح میداد. احتمالا اولین گروه نمایندگان ی انگلستان در اشرف البلاد به حضور شاه عباس رسیدند.

اشرف البلاد در اثر جنگهای داخلی حملات ترکمن ها، افاغنه و حملات سپاهیان زند صدمات فراوان دید و به طور مکرر تخریب شد. نادر شاه هنگامی که اعزام جنگ باگی ها بود مدتی را در این شهر سپری کرد.

محمد حسن خان قاجار علاقه زیادی نسبت به آن داشت و غالبا در این شهر اقامت میکرد، سکنه این شهر از اقوام مختلف تشکیل شده بود، از جمله مهاجران گرجی که شاه عباس آنها را از قفقاز کوچانده بود، همچنین گروهی از خانواده های طالشی لنگران که از سواحل دریای خزر آمده بودند و جمعی هم از ثات ها که یکی از قبایل ایرانی بود. بهشهر امروزی، شهری زیبا و جذاب است که آثار طبیعی و تاریخی فراوان دارد.

مراکز دیدنی و تاریخی بهشهر :

کاخ صفی آباد، عمارت و باغ صفوی، دریاچه عباس آباد

شهرستان تنکابن :

ناحیه تنکابن قبلا جزو گیلان بود و حد شرقی آن به نمک آبرود میرسید. خرم آباد (شهسوار) حاکم نشین نواحی قشلاقی و دو هزار حاکم نشین ییلاقی آن محسوب میشد. آثار و اشیایی که در ناحیه کلاردشت و تپه های اطراف بر حسب تصادف به دست آمده است، نشان میدهند که این منطقه در دوره های گذشته، آباد و از تمدن ویژه ای برخوردار بوده است.

تنکابن یا شهسوار در گذشته ‌های دور رستمدار هم خوانده میشد. پادوسبانان تا زمان شاه عباس اول حکومت محلی این منطقه را در اختیار داشتند.

از دوران صفویه تا سال 1209 هجری قمری که آغاز سلطنت آغا محمد خان قاجار است، این شهر فیض نامیده میشد. در دوره قاجاری نام آن مجددا تنکابن خواندند.

پس از سقوط قاجاریه و با روی کار آمدن پهلوی اول نام این شهر شهسوار و با وقوع انقلاب اسلامی مجددا تنکابن شد. تنکابن امروزی شهری آباد و دیدنی است که پارک ملی خشکه داران یکی از مکانهای دیدنی این شهرستان میباشد.

شهر چالوس :

چالوس از شهرهای قدیمی استان مازندران است که در جلگه میانی سواحل دریای خزر واقع شده است. نام این شهر در گذشته های دور سالوس یا شالوس بود که در پیرامون آن دو شهر کوچک دیگر به نام کبیره و کچه نیز وجود داشته است.

بعضی از علمای جغرافیانویس، چالوس را از آبادی های طبرستان دانسته اند. محمد بن اویس از امرای دوره تسلط خلفای عرب به دستور خلیفه معتصم به حکمرانی چالوس منصوب شد.

محمد بن اویس خود در رویان (قسمتی از طبرستان) استقرار یافت و پسرش احمد را به حکومت چالوس گمارد. شهر چالوس در زمان حمله امیر تیمور تخریب شد و سپس تا قرن های متمادی به صورت روستایی کوچک درآمد. در دهه اول قرن حاضر با پشتیبانی دولت وقت آرام آرام به صورت شهری سازمان یافته درآمد و امروزه به شهری زیبا با امکانات فراوان جهانگردی تبدیل شده است.

مراکز دیدنی و تاریخی چالوس :

کاخ اجابت، کاخ چای خوران، آبشار اکاپل، آبشار هریجان، پارک جنگلی چالوس، پارک نمک آبرود، دریاچه ولشت، دریاچه سد دریوک، مرداب کندوچال

شهر رامسر :

رامسر که در دامنه جنگل و ساحل دریای مازندران در فضایی سرسبز واقع شده است، از شهرهای قدیمی استان مازندران به شمار میرود. در برخی منابع و متون تاریخی، سابقه و پیشینه آن را حدود ده قرن ذکر کرده اند.

خاندان های بزرگی در شهر رامسر میزیستند که بیشتر آنها از سادات بودند. رامسر پیش از سال 1310 هجری قمری دهی آباد به نام سخت سر بود.

از این سال به بعد تغییرات مهمی در آن صورت گرفت و هم اکنون این شهر تاریخی از بهترین تفرج گاههای شمال ایران بویژه از دیدگاه مسافران و جهانگردان خارجی است. رامسر شهری مجهز و کاملا توریستی است که آبشار رایج ده قلو یکی از مکانهای دیدنی آن میباشد.

شهرستان سوادکوه :

شهرستان سوادکوه که از ترکیب و توسعه فضاهای روستایی مناطق دره ای و کوهستانی شکل گرفته است، از مناظر زیبای طبیعی، اعتدال آب و هوا و پوشش گیاهی انبوه برخوردار است و با توجه به آثار دیدنی و تاریخی پل ورسک، غارهای مختلف، پل شاپور شیرگاه به یکی از کانون های جذب گردشگران تبدیل شده است. طبیعت این شهر کوهستانی و دره ای و بسیار زیباست.

مراکز دیدنی و تاریخی سوادکوه :

محله قدیم آلاشت، قلعه کنگو، برج لاجیم، پل ورسک

شهرستان قائم‌ شهر :

نام قدیم قائم شهر، علی آباد بود. علی آباد دهی بود که بقعه ای داشت و زیارت گاه اهالی اطراف بود. این بقعه تا سال 1326 هجری قمری باقی بود، ولی امروزه اثری از آن نیست، قصری از زمان شاه عباس در آن وجود داشت.

این دهکده قدیمی که با پیوستن آبادی های دیگر به آن، به شهر مبدل شد، در سال 1314 شمسی شاهی نامگذاری شد، در دوره های اخیر مورد توجه قرار گرفت و بصورت شهر صنعتی درآمد.

در برخی از متون تاریخی بین مسیر ساری به آمل از ناحیه ای به نام جمنو یا چمنو نام برده شده است که گفته میشود بعدا به علی آباد، شاهی و فعلا به قائم شهر معروف شده است و ظاهرا قدمت آن به دوران ساسانی یا دوران اسپهبدان طبرستان میرسد.

مراکز دیدنی و تاریخی قائم شهر :

دریاچه گل پل، چنار امامزاده یوسف رضا

شهر محمود آباد :

محمود آباد در گذشته پیش بندر آمل بود و بعنوان یکی از کانون های حمل و نقل کالاهای تجاری ایران و روسیه ایفای تقش میکرد. با توسعه بنادر نوشهر و انزلی از اهمیت آن کاسته شد.

شهر محمود آباد امروزه یکی از شهرهای حاشیه ای دریای مازندران است که از تفرجگاههای ساحلی مناسب به شمار میرود. این شهر به انواع خدمات جهانگردی و گردشگاهی تجهیز شده است که سواحل دریای خزر از مکانهای دیدنی آن محسوب میشود.

شهر نکا :

در داده های متابع تاریخی و جغرافیایی تا دوره قاجار اطلاع دقیقی درباره نکا وجود ندارد، ولی در منابع جغرافیا نویسان قرون اولیه اسلامی از شهری به نام مهربان یا میردان در نزدیکی نکا امروزی یاد شده است.

نکا امروزی از توسعه محله یا روستای تاریخ محله در جنب پلی بر روی رودخانه نکا، طی 70 سال اخیر بوجود آمده است. این شهر به علت عبور راه آهن سراسری و داشتن راه های ارتباطی مناسب، استقرار صنایع چوبی، انبارهای نفت و نیروگاه عظیم برق، به یکی از کانون های توسعه در استان مازندران تبدیل شده است. سواحل زیبا دارد و در نزدیک شبه جزیره میانکاله قرار گرفته است.

مراکز دیدنی و تاریخی نکا :

دریاچه استخر پشت، تالاب لپو پلنگان

شهرستان نور :

نور در گذشته به سولده معروف بود و از قدیمی ترین شهرهای مازندران غربی است. وجه تسمیه نور منتسب به رود نور است که به دلیل زلالی آب و انعکاس نور در آن به این نام خوانده شده است.

شهر نور در زمانهای گذشته به سبب موقعیت طبیعی و سوق الجیشی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است، وجود قلاع و استحکامات متعدد در این منطقه و کجور، مبین این ادعا است. نور امروزی شهری زیبا و توسعه یافته است.

مراکز دیدنی و تاریخی نور :

کاخ تمیشان، خانه نیما یوشیج، قلعه بلده، آبشار سواسره، غار پیر زن خالی، پارک جنگلی نور

شهرستان نوشهر :

نوشهر که در سابق دهکده ای به نام خواجک یا خواچک بود، به علت وضعیت خاص ساحل و استعداد بندری که محل رفت و آمد کشتی های تجاری بود، مورد توجه خاص حبیب اله خان سردار خلعتبری پدر محمد ولی خان تنکابنی قرار گرفت و روی به آبادانی گذاشت و به حبیب آباد معروف شد.

در سال 1305 بواسطه تغییرات زیادی که در سیمای حبیب آباد بوجود آمد، به ده نو تغییر نام داد و از آن پس با احداث ساختمانها و خیابانهای نوساز و توسعه شهر همراه با گسترش تاسیسات متعدد بندری و احداث اسکله در سال 13 نوشهر نامیده شد.

مراکز دیدنی و تاریخی نوشهر :

پارک جنگلی سی سنگان، دریاچه خضر نبی، بنای امامزاده طاهر و مطهر

منبع: http://dortina.com/Iran-Tourism/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86

زنجان - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان زنجان

استان زنجان که آن را فلات زنجان نیز می نامند، در ناحیه مرکزی شمال غربی ایران واقع شده است.

استان زنجان با هفت استان هم مرز است. این استان از شمال به استان های اردبیل و گیلان، از شرق به استان قزوین، از جنوب به استان همدان، از جنوب غربی و غرب به استانهای کردستان و آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی محدود است.

استان زنجان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، دارای 7 شهرستان، 16 بخش، 16 شهر، 46 دهستان و 981 آبادی دارای سکنه است.

استان مذکور از دو منطقه کوهستانی و جلگه ای تشکیل یافته است. مناطق کوهستانی این استان اغلب دارای قله های مرتفع هستند و در نواحی شمالی شهرستان زنجان، بخشهای مرکزی، طارم علیا، طارم سفلی، ماه نشان، ایلات قاقازان و در غرب و جنوب غربی آن، شهرستان خدابنده (قشلاقات افشار) قرار گرفته اند. سایر نقاط استان را مناطق جلگه ای یا دشتهای آن را در بر میگیرند.

میزان بارندگی در این استان، سالانه 323 میلی ‌لیتر و میانگین تعداد روزهای یخبندان آن در طول سال 115 روز است. حداکثر مطلق دما در شهر زنجان 40 و حداقل آن 29- درجه سانتیگراد ثبت شده است.

فصل سرمای منطقه از اوایل آذر ماه با بارش برفهای پیاپی که سراسر استان و به ویژه ارتفاعات را میپوشاند شروع میشود و معمولا تا اواخر فروردین ماه ادامه دارد. مهمترین بادهای استان مشتمل بر باد سرمه (مه) و باد گرم است.

شهر زنجان :

تاریخ بنای شهر زنجان را با سلطنت اردشیر بابکان همزمان دانسته ‌اند و در آن دوره‌، آن را شهین، یعنی منسوب به شاه می ‌نامیده ‌اند. این نام طی قرون و اعصار به زنگان و سپس به زنجان تبدیل شده است.

در قرون چهارم و پنجم هجری قمری، زنجان به علت داشتن چراگاه ‌های وسیع، مورد توجه قبیله‌ ‌های ترک نژاد قرار گرفت و قبیله های گوناگون ترک در زنجان و نواحی مختلف آن بویژه در چمن سلطانیه، مسکن گزیدند.

در حمله مغول، شهر زنجان و آبادی ‌های اطراف آن آسیب فراوان دید. سپس ایلخانان مغول به این شهر توجه فراوان نشان دادند، مخصوصا سلطان محمد خدابنده در توسعه این ناحیه کوشید.

این شهر در سده های بعد نیز شاهد حوادث و رویدادهای اجتماعی، ی و مذهبی نظیر شورش علی محمد باب، مبارزات ملوک الطوایفی، نهضت مشروطیت، تاخت و تاز فئودالها، درگیری دموکراتهای آذربایجان و . بوده است.

مراکز دیدنی و تاریخی زنجان :

مسجد جامع زنجان، مسجد میرزایی، مسجد قلایر، کانون قرآن، مسجد اسحاق میرزا، مسجد خاتم، مسجد سلطانی، امامزاده سید ابراهیم، امامزاده موسی، امامزاده یعقوب، کوه ابدال، کوه بابا گیلدر، کوه بلقیس، کوه چال، کوه قبله داغ، کوه لعل کان، کوه سندران، رودخانه قزل اوزن، زنجان رود، ایجرود، چشمه وننق زنجان، چشمه آب گرم آبدال، چشمه آب گرم انگوران، چشمه الله بلاغی، بزینه رود، غار کتله خور گرماب، غارهای داش کسن، غار خرمته سر، غار گلجیک، منطقه انگوران، سد تهام، عمارت ذوالفقاری، بنای رختشورخانه، خانه شهردار، گنبد خرقان، ساختمان استانداری، حصار شهر زنجان، قلعه شمیران، قلعه سانسیر، قلعه اسماعیلیه، روستای شاه نشین، تپه صائین قلعه، روستای شیلا نور، حمام قیصریه، حمام جامی داداش، حمام میربها، پل میربهاء الدین، پل سردار، پل حاج سید محمد، کاروانسرای سر چم، معبد داش کسن

شهرستان ابهر :

منطقه ابهر و مناطق اطراف ابهرود (ابهر چای)، از نخستین زیستگاههای انسانی در ایران است و از پیشینه تاریخی طولانی برخوردار است.

در هزاره دوم پیش از میلاد، دره ابهر رود از رونق قابل توجهی برخوردار بوده است درقرن نهم پیش از میلاد، مادها در این منطقه اتحادیه ای از قبیله‌ های گوناگون را بوجود آوردند که مقر آن در ابهر چای بوده است.

در زمان روی کارآمدن حکومت ایلخانان و انتخاب سلطانیه بعنوان پایتخت، این منطقه به علت برخوردار شدن از شبکه های جاده ای اهمیت ارتباطی قابل توجهی به دست آورد. وجه تسمیه این شهر از واژه پهلوی (اوهر) گرفته شده است.

اوهر به معنای محل بستن آب هاست. جایگاه نخستین خانه های این شهر، تپه ای باستانی به نام تپه قلعه است و در کناره راست ابهر رود جای دارد.

این محل یکی از نخستین زیستگاههای انسانی منطقه زنجان بشمار میرود و حداقل از اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد مورد استفاده و محل ست جماعت های آغازین بوده است.

مراکز دیدنی و تاریخی ابهر :

بقعه پیر احمد، امامزاده زیدالکبیر، امامزاده محمد، امامزاده ابراهیم، امامزاده اسماعیل، بقعه ملاحسن، مسجد جامع ابهر، مسجد جامع قروه، ابهر رود، بنای چلبی اوغلی، ارگ سلطانیه، روستای ویر، علمدار تپه

شهرستان خدابنده :

شهرستان خدابنده در جنوب شرقی زنجان واقع شده است. در این منطقه ایلات خدابنده لو و افشار با اقوام بومی درهم آمیخته و نژادی را پدید آورده اندکه از نظر تیپولوژی به نژاد موسوم به زنجانی معروف شده است.

شهرستان خدابنده دو شهر تاریخی سهرورد و سجاس را در خود جای داده است. جایگیری جماعت های انسانی و یکجانشینی آنان در این مناطق به اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره پنجم پیش از میلاد مربوط است.

مراکز دیدنی و تاریخی خدابنده :

مسجد جامع سجاس، بقعه قیدار نبی، امامزاده ابراهیم، امامزاده یحیی، خر رود، سجاس رود، روستای سجاس، روستای گرماب

منبع: http://dortina.com/Iran-Tourism/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86

گیلان - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان گیلان

استان گیلان با مساحت 14.711 کیلومتر مربع در میان رشته کوههای البرز و تالش در شمال ایران جای گرفته است.

استان گیلان به واحد جغرافیایی جنوب دریای خزر تعلق دارد و با استانهای اردبیل در غرب، مازندران در شرق، زنجان در جنوب و کشور استقلال یافته آذربایجان و دریای خزر در شمال هم مرز و همسایه است. رود سفید تمشک که بین چابکسر و رامسر جاری است،‌ آن را از استان مازندران جدا میکند.

بر اساس تقسیمات کشوری سال 1375 این استان به مرکزیت رشت، 12 شهرستان، 35 شهر، 30 بخش، 99 دهستان و 2763 آبادی دارد.

شهرستان های استان عبارتند از : آستارا،‌ آستانه اشرفیه، بندر انزلی، رشت، رودبار، رودسر، شفت،‌ صومعه ‌سرا، تالش،‌ فومن، لاهیجان و لنگرود.

تاریخ گیلان با تکیه بر پاره ای اشاره ها و کاوش های باستان شناختی به دوره پیش از آخرین یخبندان (بین 50 تا 150 هزار سال پیش) میرسد. با مهاجرت آریایی ها و دیگر اقوام به این سرزمین، از آمیزش مهاجران و ساکنان بومی منطقه، قوم های جدیدی پدید آمـدند که در این میان دو قوم گیل و دیلم اکثریت داشتند.

از همان آغاز فرمانروایان این قوم از آزادی کامل برخوردار بوده اند و هیچگاه در برابر بیگانگان و یا در مقابل حکام دیگر، تسلیم نشده ‌اند و حتی به اطاعت دولت ماد در نیامده‌ اند.

در قرن ششم پیش از میلاد،‌ گیلانیان با کوروش هخامنشی متحد شدند و دولت ماد را سرنگون کردند. در زمان ساسانیان، گیلان استقلال خود را از دست داد و اردشیر بابکان به یاری ارتشی مرکب از 300 هزار مرد جنگی و نزدیک به 10 هزار سواره گیلان را تسخیر کرد.

پس از پیروزی عربهای مسلمان بر ایرانیان،‌ گیلان به مامن علویان تبدیل شد. در حدود سال 290 هجری قمری، مردم گیلان و دیلم کم کم به مذهب علویان روی آوردند و در گسترش آن نیز کوشش بسیار کردند.

سلسله دیلمیان در دوران فرمانروایی خود به بغداد لشگر کشیدند و خلیفه عباسی را شکست دادند. مغولان در زمان اولجایتو موفق شدند برای مدت کوتاهی این سرزمین را تصرف کنند. گیلانیان در به قدرت رسیدن صفویان نقش مهمی را ایفا کردند.

در زمان سلطنت شاه عباس اول،‌ گیلان استقلال خود را از دست داد. در سال 1071 هجری قمری، قوای روسیه به دستور پتر کبیر به گیلان حمله برد و رشت را تا سال 1145 هجری قمری در اشغال خود نگه داشت.

گیلک ها در پیروزی انقلاب مشروطیت نیز سهمی عمده داشتند. آنها در سال 1287 هجری قمری تهران را فتح کردند. نقش مردم گیلان در نهضت میرزا کوچک خان جنگلی نیز از نمونه های درخشان تاریخ این سرزمین است.

شهر رشت :

شهر رشت در دوره پیش از اسلام و دست کم در دوره ساسانیان وجود داشته است .در زمانی که حکومت ساسانی رو به فروپاشی میرفت، حکمرانی مستقل این دیار را گیلان‌ شاه می ‌نامیدند.

پس از غلبه مسلمانان بر ایران، اولین بار که نامی از رشت به میان آمد،‌ سال 61 هجری قمری بود. در زمان صفویه به ویژه در دوره‌ شاه اسماعیل صفوی، سرزمین گیلان به دو بخش :‌ بیه پس به مرکزیت رشت و بیه پیش به مرکزیت لاهیجان تقسیم میشد.

حکومت بیه پیش از 943 هجری قمری به خان احمد گیلانی رسید و شاه طهماسب اول صفوی، حکومت بیه پس را نیز به او سپرد. سرانجام شاه عباس اول صفوی گیلان را تسخیر کرد. در سال 1045 هجری قمری، شهر رشت به دست استپان رازین روسی غارت شد.

در سال 1722 میلادی نیز سپاهیان پتر کبیر، رشت را تسخیر کردند. سپس روس های بلشویک در جریان تعقیب هواداران تزار رشت را به تصرف خود درآوردند.

رشت در طول تاریخ خود، وقایع اسف انگیز فراوانی را از سر گذرانده است. در زمستان 1246 هجری قمری، طاعون شدید در گیلان شایع شد و در حدود شش هزار نفر را از پای درآورد. 56 سال بعد شهر به آتش کشیده شد و خسارات فراوان دید. در سال 1316 هجری قمری در رشت شورش نسبتا دامنه داری علیه قانون خراج راهداری کارگزاران روس که از ساکنان دهستان ها دریافت میکردند به وقوع پیوست.

به هنگام جنگ جهانی اول شهر رشت در معرض تاخت و تاز سپاهیان روس و بعد نیروهای انگلیسی و شورشیان محلی قرار گرفت و خرابی بسیار در آن به بار آورد. در سال 1920 میلادی ارتش سرخ باکو را تصرف کرد و وارد بندر انزلی شد.

این کار موجب شد که حکومتی ضد انگلیسی به ریاست میرزا کوچک خان در رشت تشکیل شود. انگلیسی ها رشت را تخلیه کردند و با آتش زدن انبارهای خود و انهدام پل سفید رود، رهسپار بغداد شدند.

قوایی از تهران عازم سرکوبی انقلابیون شد. به موجب قرارداد 1339 هجری قمری که بین دولت ‌های ایران و اتحاد جماهیر شوروی منعقد شد، گیلان و رشت از نیروهای روسی تخلیه شد.

امروزه شهرستان رشت بعنوان مرکز راههای بازرگانی گیلان و بازار تجارت و واردات و صادرات مطرح است و بعنوان مرکز استان امکانات جهانگردی فراوانی دارد.

مراکز دیدنی و تاریخی رشت :

آرامگاه میرزا کوچک خان، مدرسه شاپور‌‌ رشت، آرامگاه میر نظام الدین، آرامگاه دکترحشمت، کاروانسرای لات، چشمه آب شورلاکان، چشمه چشماگل سه ‌شنبه، مسجد صفی، مسجد جامع جور، بقعه آکاشا، بقعه آقا سید دانیال، بقعه خواهر امام

شهر آستانه اشرفیه :

آستانه اشرفیه یکی از مراکز مهم مذهبی و زیارتی گیلان است. وجود مقبره حضرت سید جلال الدین در این شهر، اهمیت آن را دو چندان کرده است. این شهر در گذشته کوچان نامیده میشد.

جلال الدین اشرف (ع) فرزند امام موسی کاظم (ع) در قرن چهارم هجری قمری به این شهر نقل مکان کرده، ولی در هیچ منبعی از آن ذکری به میان نیامده است. در حال حاضر، آستانه اشرفیه یکی از شهرستانهای پر اهمیت مذهبی، زیارتی و کشاورزی گیلان است.

مراکز دیدنی و تاریخی آستانه اشرفیه :

آرامگاه دکتر معین، آرامگاه آپیر جنگلی، آرامگاه آقا سید محمد، بقعه سیدجلال الدین اشرف

بندر انزلی :

قدیمی ترین زمانی که در متون تاریخی از انزلی یاد شده سال 863 هجری قمری است که در آن زمان یک دهکده کوچک بوده است.

از اوایل دوره صفویه، این ناحیه مورد توجه انگلیسی ‌ها، روس ها و دولت مرکزی ایران که پایتخت آن قزوین بود، قرار گرفت. انگلیسی‌ ها در تجارت ابریشم گیلان با دایر کردن شرکت تجارتی در مسکو، راه رشت - بندر انزلی - بادکوبه به اروپا را رونق بخشیدند و انزلی به عنوان دروازه اروپا معروف شد.

با روی کار آمدن پهلوی اول و توجه وی به بندر انزلی، این بندر بازسازی و اسکله های جدیدی در انزلی و غازیان ساخته شد و اداره بندر و کشتیرانی مجهز گشت. در حال حاضر بندر انزلی یکی از زیباترین شهرهای گیلان و مجهزترین بندر کرانه های دریای خزر است که سالانه هزارن تن کالا توسط کشتی، از آن خارج و یا به آن وارد میشود.

مراکز دیدنی و تاریخی بندر انزلی :

کاخ میان پشته، عمارت معتمدی، عمارت گمرک، عمارت شهرداری، بقعه بی بی حوریه، تالاب انزلی

شهرستان تالش :

تالش و تالیش را به عربی طبلستان می گویند. هشتپر مرکز این شهرستان وسیع است که در گذشته سفارود و پس از آن، کرگان رود نام داشت. تا زمان افشاریه، بخش جنوبی شهرستان تالش تابع حکومت لسگر بـود و بخش میانی آن تا آستارا تحت فرمان حکومـت ناو و طول قرار داشت و بخش شمالی آن را گشتاسفی یا گشتاسبی می‌ خواندند و مرکز حکومتی آن لنکران بود.

پس از انعقاد قرارداد عهد نامه گلستان و ترکمنچای، تالش گشتاسبی از پیکر ایران جدا شد و سپس تالش اسپهبد و تالش کسگر که عمدتا تحت سلطه خوانین نمین اردبیل بود، دو قسمت شد.

قسمت شمالی آن در محدوده شهرستان آستارا، تا سال 1342 تابع اردبیل باقیماند و قسمت جنوبی آن به پنج خان نشین به نامهای کرگانرود، اسالم، تالش،‌ دولاب (رضوان شهر)، شاندرمن و ماسال تقسیم و خمس‌ طوالش نامیده شد. تالش در یک منطقه زیبای جنگلی قرار دارد و مرکز آن شهر هشتپر است.

مراکز دیدنی و تاریخی تالش :

کاخ ضرغام السلطنه، آرامگاه سید شرفشاه

شهرستان رودسر :

شهرستان رودسر در زمان های قدیم به بخشی از رانکوه در شرقی ترین ناحیه گیلان تعلق داشت. این منطقه از شمال به دریای خزر، از جنوب به رودبار (عمارلو) و از غرب به دیلمان و لاهیجان محدود میشد. قدیمی ‌ترین نام رودسر کوتم است که شهر کوچکی در رانکوه بوده است.

پس از آن، این شهرستان هوسم نام گرفت و آنچنان که در متون تاریخی آمده است، در سال 375 هجری قمری بازاری نیکو و مسجد جامع بزرگی داشته است. بعدها این شهر به دلایل نامعلومی رو به خرابی نهاد و در اواخر قرن نهم هجری قمری به رودسر (شهری که میان دو رود واقع است) تغییر نام داد. رودسر امروزی یکی از شهرهای بسیار زیبای استان گیلان است.

مراکز دیدنی و تاریخی رودسر :

قلعه بندبن قاسم آباد، پل آجری تمیجان، چشمه آب معدنی سجیران، مسجد جامع امیر بنده کلاچای، قعه آقا سید معین و آقا سید مبین

شهرستان رودبار :

با آنکه پیشینه تمدن رودبار و نواحی پیرامون آن، به دو هزار سال پیش از میلاد مسیح میرسد، در متون تاریخی کمتر به نام این شهر اشاره شده است.

پس از اسلام طوایفی از شام و حلب به رودبار مهاجرت کردند و در آن ساکن شدند. بعدها، در زمان نادرشاه افشار، گروهی از کردهای قوچان و نواحی شمال خراسان نیز ناگزیر به ست در این شهر شدند. رودبار مرتفع ترین منطقه استان گیلان و منطقه ای کوهستانی میباشد.

گلستان - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان گلستان

استان گلستان به مرکزیت شهر گرگان حدود 22 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد. استان گلستان از شمال به جمهوری ترکمنستان، از غرب به استان مازندران و دریای خزر، از جنوب به استان سمنان منتهی میشود.

استان گلستان دارای هفت شهر به نامهای گرگان، بندر ترکمن، بندر گز، علی آباد، کرد کوی گنبد کاووس و مینو دشت و دارای 16 شهر و 16 بخش و 45 دهستان میباشد.

در این استان اقوام مختلفی همچون ترک، ترکمن، بلوچ و قزاق، فارس، سیستانی و مازندرانی زندگی میکنند.

شهرستان گرگان :

شهر گرگان یا همان اسنرآباد بر اساس متون مکتوب، آثار تاریخی چندین هزار ساله دارد. بافت قدیمی به جا مانده در استرآباد غالبا متعلق به دوران صفویه، زندیه و علی الخصوص وابسته به سبک دوران قاجار است.

در معماری بافت قدیم، عواملی مثل آب، زمین، تابش نور خورشید و همچنین عوامل اجتماعی و فرهنگی نقش بسزایی داشته است.

گرگان توسط بارویی به طول شش کیلومتر محصور بوده است و بر نقاط مختلف این بارو و به فاصله های معین برج هایی قرار داشت که در آنها قراولان از شهر محافظت میکردند،‌‌‌‌ رفت و آمد از چهار دروازه انجام میگرفت.

در حاشیه بیرونی باروها خندقی عمیق حفر شده بود که از خاک آن باروها را بنا کرده بودند. از اواسط حکومت قاجار استرآباد به سوی تخریب و ویرانی کامل رفت و در اوایل حکومت پهلوی اول باقی مانده آن هم از بین رفت و با معماری و فرم امروزی دوباره شکل گرفت.

مراکز تاریخی و باستانی گرگان :

کاخ اختصاصی :

این عمارت که به کاخ اختصاصی معروف است، در محل پارک ‌شهر گرگان قرار دارد. بنای کاخ اختصاصی دو طبقه با ویژگی ‌های معماری دوران پهلوی است و از هنر معماری اروپایی متأثر شده است. در حال حاضر این کاخ و محوطه اطراف آن بعنوان کتابخانه عمومی مردم شهر گرگان مورد استفاده قرار میگیرد.

کاخ شاسمن :

این کاخ در شهر گرگان واقع شده و بنا به روایتی در سال 795 هجری قمری وسیله امیر تیمور در ساحل رودخانه ساخته شده است. برخی از سیاحان و جغرافیدانان از این کاخ نام برده ‌اند که از آن جمله میتوان به حافظ ابرو اشاره کرد.

طبق گفته وی این کاخ بعد از این که امیرتیمور سراسر مازندران را مورد تاخت و تاز قرار داد جهت اقامت وی در شهر گرگان ساخته شد.

بنای اولیه این کاخ، قلعه ‌ای بود که در سال 761 هجری قمری توسط ابوبکر شاسمانی (حاکم شاسمان) احداث شده بود. در سال 795 بجای قلعه، قصر فعلی ساخته شده و امیرتیمور زمستان آن سال را در آنجا گذرانده است.

کاخ آغا محمد خان :

این بنا توسط آغا محمد خان قاجار ساخته شده و در شهر گرگان قرار دارد. ویژگیهای معماری و اسلوب ساخت بنا نشانگر آن است که بنا به قرن 12 هجری قمری مربوط است.

سد اسکندری ( دیوار دفاعی ) :

این دیوار دفاعی که به نامهای سد قزل ‌آلان، سد اسکندر و سد فیروزه نیز معروف است، در قسمت شمال گرگان و گنبد واقع شده و از غرب به شرق کشیده شده است.

در مسیر دیوار دفاعی، برج ‌ها و قلعه ‌های حفاظتی به فواصل مختلف بنا شده و آثار آن امروز به صورت تپه‌ هایی در حاشیه دیوار به جا مانده است. ساختمان‌ قلعه‌ ها و باروها، عمدتا بوسیله آجرهای چهارگوش بزرگ ساخته شده است.

گفته میشود که این دیوار بر اثر عوامل جوی و انسانی آسیب دیده و تخریب شده است. قسمت‌ هایی از دیوار دفاعی که از دست عوامل تخریبی مصون مانده است، با ارتفاعی در حدود 3 تا 5 متر و عرض 10 متر از فاصله بسیار دور به صورت سدی نظر هر بیننده ‌ای را به سوی خود جلب می ‌نماید.

تورنگ تپه :

تورنگ تپه که یکی از عظیم‌ ترین و غنی‌ ترین تپه‌ های باستانی استان گلستان بشمار می ‌آید، در فاصله تقریبی 25 کیلومتری شمال شرقی گرگان قرار دارد.

این تپه با وسعت بسیار و ارتفاع چشمگیر در مجاورت روستای تورنگ تپه واقع شده و بر استخر آبی بزرگ مشرف است. قدمت آن به استناد گزارشات و نتایج بررسی ‌ها و کاوشهای باستان ‌شناسان خارجی به هزاره سوم قبل از میلاد یعنی پنج‌ هزار سال پیش میرسد.

عمده ‌ترین آثاری که در خلال حفریات و کاوش ‌های علمی از لایه ‌های مختلف تپه مذکور به دست آمده، شامل آثار معماری (با مصالح خشتی)، سفالینه‌ ها، ظروف، اشیا و دیگر ادوات مورد نیاز روزمره زندگی و ابزارآلات برنزی است.

این تپه به لحاظ ارزشهای تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و همانند سایر آثار ثبتی، حفاظت آن بوسیله سازمان میراث فرهنگی استان گلستان انجام میپذیرد.

پل آق قلا :

پل تاریخی آق ‌قلا در فاصله هجده کیلومتری شمال گرگان و در ابتدای شهر آق ‌قلا بر روی رودخانه گرگان احداث شده است. این پل 74 متر طول دارد و در دو طرف آن جان ‌پناهی به ارتفاع یک متر و نیم ایجاد شده است.

این پل، چهار چشمه (طاق) دارد و پایه ‌های آن در جهت شرقی و مخالف جریان آب به موج‌ شکن‌ هایی تجهیز شده ‌اند. پایه‌ های پل در جهت غربی با آجر و اشکال هندسی تزیین شده است. پل آق ‌قلا در قرن نهم هجری قمری بنا شده و در ادوار بعدی خصوصا در دوره صفویه بازسازی و مرمت شده است.

جاذبه های طبیعی گرگان :

پیرگرده :

کوه جنگلی پیرگرده در فاصله 25 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در هشت کیلومتری روستای چهار باغ قرار گرفته است. ارتفاع این کوه حدود 3200 متر است و سرچشمه رودهای چهار باغ، آب قزاق و باغشاه میباشد.

کوه جنگلی تاور آب :

کوه جنگلی تاور آب در 21 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در فاصله 5 کیلومتری شمال روستای چهار باغ واقع شده است. این کوه حدود 2950 متر ارتفاع دارد و سرچشمه‌ رودهای چهار باغ خاصه رود و آب قزاق میباشد.

کوه جنگلی تل ‌انبار :

کوه جنگلی تل ‌انبار در فاصله 23 کیلومتری جنوب گرگان و در 6 کیلومتری شمال غربی روستای چهار باغ قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا 3030 متر است و سرچشمه رودهای چهار باغ، سوته ‌رود و خاصه رود میباشد.

کوه چلبه :

کوه نیمه جنگلی چلبه در فاصله 31 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در 5 کیلومتری غرب روستای سیاه‌ مرزکوه دهستان کتول قرار گرفته است. ارتفاع این کوه حدود 2840 متر و سرچشمه رود باغشاه رودبار و سیاه مرزکوه میباشد.

زرشک کوه :

کوه نیمه جنگلی زرشک‌ کوه در 24 کیلومتری جنوب گرگان و در فاصله 7 کیلومتری شرق روستای حاج ‌آباد واقع شده است. ارتفاع این کوه حدود 2770 متر و سر چشمه سوته‌ رود و خاصه رود میباشد.

کوه جنگلی زیلان :

کوه جنگلی زیلان در 27 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در فاصله 8 کیلومتری جنوب غربی روستای خولین دره در دهستان کوهپایه قرار دارد. ارتفاع این کوه حدود 2810 متر و سرچشمه رودهای چل ‌چلی، امامزاده قتور و خولین ‌دره میباشد.

کوه سرچال :

این کوه در 29 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در فاصله 3 کیلومتری جنوب روستای چهار باغ دهستان کوهپایه قرار گرفته و حدود 2730 متر ارتفاع دارد.

کوه سرلیسه :

این کوه نیمه جنگلی در 26 کیلومتری جنوب گرگان و در فاصله 5 کیلومتری شمال روستای شاه ‌کوه پایین دهستان کوهپایه واقع شده است. ارتفاع کوه سرلیسه 2910 متر است.

کوه گاوکشان :

این کوه در 37 کیلومتری جنوب گرگان و در فاصله 6 کیلومتری جنوب شرقی روستای شاه کوه پایین قرار گرفته است. ارتفاع این کوه حدود 3813 متر است.

کوه گاو‌کشان سرچشمه رودهای سرتنگه‌، چهارده و آب ترودبان میباشد. دامنه ‌های شمالی این کوه به شهرستان گرگان ودامنه ‌های جنوبی آن به شهرستانهای شاهرود و دامغان مشرف است.

کوه میلانه :

این کوه در 24 کیلومتری جنوب غربی گرگان و در 2 کیلومتری شمال روستای حاجی ‌آباد قرار گرفته است. ارتفاع این کوه جنگلی 2735 متر است و سرچشمه رودخانه پاییز بن رودبار نیز میباشد.

کوه جهان نما :

این کوه در ارتفاعات جنوبی شهر گرگان و جنوب شرقی کردکوی واقع شده و جزو سلسله جبال البرز شرقی محسوب میشود. این کوه 3086 متر ارتفاع دارد و نام خود را از روستایی که در دامنه آن واقع شده گرفته است. کوه جهان‌ نما یکی از مهمترین زیستگاه ‌های حیات ‌وحش استان گلستان است.

کوه هلالان :

این کوه در 42 کیلومتری جنوب غربی گرگان و در فاصله 8 کیلومتری روستای زردوان قرار گرفته است. ارتفاع این کوه از سطح دریا حدود 2850 متر است.

دامنه‌ های شمالی این کوه به شهرستان گرگان و دامنه جنوبی آن به شهرستان دامغان مشرف است و در شمار قلل البرز شرقی محسوب میشود.

گرگان رود :

این رودخانه از کوههای آلاداغ در بجنورد سرچشمه میگیرد و در مسیری به طول بیش از 200 کیلومتر، پس از عبور از دره‌ های پر پیچ و خم کوهستانی، صحرای کلان، پیرامون شهر گرگان، گنبدکاووس، دشت گرگان و شهر آق‌ قلعه در نقطه‌ ای به نام خواجه نفس وارد دریای مازندران میشود.

رودخانه گرگان رود حرکتی آرام دارد، اما در مواقع بارندگی و سیلاب به علت عبور از زمینهای رسی، گل ‌آلود میشود. در حال حاضر سدی بر روی آن احداث شده و از آب آن استفاده‌ های زراعی به عمل می ‌آید.

وجود دریاچه، سد و مسیر آرام و پر آب آن، امکانات قابل توجهی برای بهره ‌برداری جهانگردی، به ویژه در زمینه ورزش ‌های آبی فراهم کرده است.

رودخانه آلستان :

رودخانه آلستان از دامنه شمالی کوه قرقلند در 47 کیلومتری جنوب شرقی گرگان سرچشمه میگیرد و از دره غربی کوههای "نیله ‌ته" و "گندی" رو به سوی شمال غربی سرازیر میشود و پس از طی 7 کیلومتر با ریز آبه ‌ای که از سر چشمه ‌سارهای دامنه شمالی کوه "بی ‌در" جاری است مخلوط میشود و پس از عبور از روستای آلستان با رودخانه "سیاه مرز کوه" مخلوط میشود و توامان رودبار محمد را پدید می ‌آورند.

رودخانه آناسخیوگ :

این رودخانه از دامنه غربی کوه بیگلو در 30 کیلومتری شمال شرقی کلاله دشت گرگان سرچشمه میگیرد و رو به سوی جنوب غربی و سپس به طرف جنوب جریان می ‌یابد. در‌ روستای تنگر با رودخانه مادرسر مخلوط میشود و رودخانه دهانه را پدید می ‌آورند.

رودخانه اسماعیلک :

رودخانه اسماعیلک از دامنه جنوبی ارتفاعات شمالی بخش کوکلان در 45 کیلومتری شمال شرقی کلاله شهرستان گرگان سرچشمه میگیرد و رو به سوی جنوب شرقی جریان می ‌یابد و در روستای عرب به رود قرناوه میریزد.

رودخانه انجیلاب :

این رودخانه از دامنه شمالی کوه جوزبند در 13 کیلومتری جنوب گرگان سرچشمه میگیرد و به نام رودخانه "تول ‌چشمه" رو به شمال سرازیر میشود.

پس از طی حدود 8 کیلومتر به انجیلاب تغییر نام میدهد و به سوی شمال غربی از کوهستان خارج میگردد. پس از عبور از شرق روستای فتح ‌باغ با ریزآبه ‌های جنوبی مخلوط شده و در دشت گرگان محو میشود. مازاد آب این رودخانه در فصلهای پر آب به رودخانه "قره‌ سو" میریزد.

رودخانه خوانین دره :

این رودخانه که به آن راست دره نیز می ‌گویند از دامنه کوه‌ های "زیلان" چل ‌چلی در 30 کیلومتری جنوب شرقی گرگان سرچشمه میگیرد و نخست روستای "خولین دره" را سیراب میکند و در 2 کیلومتری غرب روستای "نرسو" به رودبار محمد آباد میریزد.

رودخانه دره بزپل :

این رودخانه از دامنه کوه امام ابوالقاسم و کوه گاوکشان در 39 کیلومتری جنوب غربی گرگان سرچشمه میگیرد و به نام آب تورودبار از دره جنوبی باری کوه رو به غرب روان میشود.

پس از طی حدود 8 کیلومتر کوه حاج ‌قلی را از دامنه غربی دور زده و از طریق دره شرقی کوههای "هلالان" و "خوشی" رو به شمال غربی متوجه میگردد و به نام دره بزپل از میان جنگل عبور میکند و در دامنه غربی کوه سنگ تراشان به آب دره شمشیربر میریزد.

رودخانه بارچلی :

این رودخانه از منطقه ‌ای به نام زرجو واقع در دامنه غربی کوهی به همین نام در 42 کیلومتری جنوب شرقی گرگان سرچشمه میگیرد و پس از عبور از روستاهای چلی ‌بالا و چلی ‌پایین در روستای بسی ‌سر به رودبار محمد آباد میریزد.

رودخانه قره سو :

این رودخانه از مازاد آب رودخانه ‌های امامزاده و گرماب دشت در 16 کیلومتری شمال شرقی گرگان تشکیل میشود و با عبور از دهستان استرآباد، روستاهای دهستان مزبور را سیراب کرده و به نواحی سدن رستاق شرقی و سدن رستاق غربی وارد میشود.