جاذبه های گردشگری استان گلستان

گلستان - آشنایی با جاذبه های گردشگری استان گلستان

استان گلستان به مرکزیت شهر گرگان حدود 22 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد. استان گلستان از شمال به جمهوری ترکمنستان، از غرب به استان مازندران و دریای خزر، از جنوب به استان سمنان منتهی میشود.

استان گلستان دارای هفت شهر به نامهای گرگان، بندر ترکمن، بندر گز، علی آباد، کرد کوی گنبد کاووس و مینو دشت و دارای 16 شهر و 16 بخش و 45 دهستان میباشد.

در این استان اقوام مختلفی همچون ترک، ترکمن، بلوچ و قزاق، فارس، سیستانی و مازندرانی زندگی میکنند.

شهرستان گرگان :

شهر گرگان یا همان اسنرآباد بر اساس متون مکتوب، آثار تاریخی چندین هزار ساله دارد. بافت قدیمی به جا مانده در استرآباد غالبا متعلق به دوران صفویه، زندیه و علی الخصوص وابسته به سبک دوران قاجار است.

در معماری بافت قدیم، عواملی مثل آب، زمین، تابش نور خورشید و همچنین عوامل اجتماعی و فرهنگی نقش بسزایی داشته است.

گرگان توسط بارویی به طول شش کیلومتر محصور بوده است و بر نقاط مختلف این بارو و به فاصله های معین برج هایی قرار داشت که در آنها قراولان از شهر محافظت میکردند،‌‌‌‌ رفت و آمد از چهار دروازه انجام میگرفت.

در حاشیه بیرونی باروها خندقی عمیق حفر شده بود که از خاک آن باروها را بنا کرده بودند. از اواسط حکومت قاجار استرآباد به سوی تخریب و ویرانی کامل رفت و در اوایل حکومت پهلوی اول باقی مانده آن هم از بین رفت و با معماری و فرم امروزی دوباره شکل گرفت.

مراکز تاریخی و باستانی گرگان :

کاخ اختصاصی :

این عمارت که به کاخ اختصاصی معروف است، در محل پارک ‌شهر گرگان قرار دارد. بنای کاخ اختصاصی دو طبقه با ویژگی ‌های معماری دوران پهلوی است و از هنر معماری اروپایی متأثر شده است. در حال حاضر این کاخ و محوطه اطراف آن بعنوان کتابخانه عمومی مردم شهر گرگان مورد استفاده قرار میگیرد.

کاخ شاسمن :

این کاخ در شهر گرگان واقع شده و بنا به روایتی در سال 795 هجری قمری وسیله امیر تیمور در ساحل رودخانه ساخته شده است. برخی از سیاحان و جغرافیدانان از این کاخ نام برده ‌اند که از آن جمله میتوان به حافظ ابرو اشاره کرد.

طبق گفته وی این کاخ بعد از این که امیرتیمور سراسر مازندران را مورد تاخت و تاز قرار داد جهت اقامت وی در شهر گرگان ساخته شد.

بنای اولیه این کاخ، قلعه ‌ای بود که در سال 761 هجری قمری توسط ابوبکر شاسمانی (حاکم شاسمان) احداث شده بود. در سال 795 بجای قلعه، قصر فعلی ساخته شده و امیرتیمور زمستان آن سال را در آنجا گذرانده است.

کاخ آغا محمد خان :

این بنا توسط آغا محمد خان قاجار ساخته شده و در شهر گرگان قرار دارد. ویژگیهای معماری و اسلوب ساخت بنا نشانگر آن است که بنا به قرن 12 هجری قمری مربوط است.

سد اسکندری ( دیوار دفاعی ) :

این دیوار دفاعی که به نامهای سد قزل ‌آلان، سد اسکندر و سد فیروزه نیز معروف است، در قسمت شمال گرگان و گنبد واقع شده و از غرب به شرق کشیده شده است.

در مسیر دیوار دفاعی، برج ‌ها و قلعه ‌های حفاظتی به فواصل مختلف بنا شده و آثار آن امروز به صورت تپه‌ هایی در حاشیه دیوار به جا مانده است. ساختمان‌ قلعه‌ ها و باروها، عمدتا بوسیله آجرهای چهارگوش بزرگ ساخته شده است.

گفته میشود که این دیوار بر اثر عوامل جوی و انسانی آسیب دیده و تخریب شده است. قسمت‌ هایی از دیوار دفاعی که از دست عوامل تخریبی مصون مانده است، با ارتفاعی در حدود 3 تا 5 متر و عرض 10 متر از فاصله بسیار دور به صورت سدی نظر هر بیننده ‌ای را به سوی خود جلب می ‌نماید.

تورنگ تپه :

تورنگ تپه که یکی از عظیم‌ ترین و غنی‌ ترین تپه‌ های باستانی استان گلستان بشمار می ‌آید، در فاصله تقریبی 25 کیلومتری شمال شرقی گرگان قرار دارد.

این تپه با وسعت بسیار و ارتفاع چشمگیر در مجاورت روستای تورنگ تپه واقع شده و بر استخر آبی بزرگ مشرف است. قدمت آن به استناد گزارشات و نتایج بررسی ‌ها و کاوشهای باستان ‌شناسان خارجی به هزاره سوم قبل از میلاد یعنی پنج‌ هزار سال پیش میرسد.

عمده ‌ترین آثاری که در خلال حفریات و کاوش ‌های علمی از لایه ‌های مختلف تپه مذکور به دست آمده، شامل آثار معماری (با مصالح خشتی)، سفالینه‌ ها، ظروف، اشیا و دیگر ادوات مورد نیاز روزمره زندگی و ابزارآلات برنزی است.

این تپه به لحاظ ارزشهای تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و همانند سایر آثار ثبتی، حفاظت آن بوسیله سازمان میراث فرهنگی استان گلستان انجام میپذیرد.

پل آق قلا :

پل تاریخی آق ‌قلا در فاصله هجده کیلومتری شمال گرگان و در ابتدای شهر آق ‌قلا بر روی رودخانه گرگان احداث شده است. این پل 74 متر طول دارد و در دو طرف آن جان ‌پناهی به ارتفاع یک متر و نیم ایجاد شده است.

این پل، چهار چشمه (طاق) دارد و پایه ‌های آن در جهت شرقی و مخالف جریان آب به موج‌ شکن‌ هایی تجهیز شده ‌اند. پایه‌ های پل در جهت غربی با آجر و اشکال هندسی تزیین شده است. پل آق ‌قلا در قرن نهم هجری قمری بنا شده و در ادوار بعدی خصوصا در دوره صفویه بازسازی و مرمت شده است.

جاذبه های طبیعی گرگان :

پیرگرده :

کوه جنگلی پیرگرده در فاصله 25 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در هشت کیلومتری روستای چهار باغ قرار گرفته است. ارتفاع این کوه حدود 3200 متر است و سرچشمه رودهای چهار باغ، آب قزاق و باغشاه میباشد.

کوه جنگلی تاور آب :

کوه جنگلی تاور آب در 21 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در فاصله 5 کیلومتری شمال روستای چهار باغ واقع شده است. این کوه حدود 2950 متر ارتفاع دارد و سرچشمه‌ رودهای چهار باغ خاصه رود و آب قزاق میباشد.

کوه جنگلی تل ‌انبار :

کوه جنگلی تل ‌انبار در فاصله 23 کیلومتری جنوب گرگان و در 6 کیلومتری شمال غربی روستای چهار باغ قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا 3030 متر است و سرچشمه رودهای چهار باغ، سوته ‌رود و خاصه رود میباشد.

کوه چلبه :

کوه نیمه جنگلی چلبه در فاصله 31 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در 5 کیلومتری غرب روستای سیاه‌ مرزکوه دهستان کتول قرار گرفته است. ارتفاع این کوه حدود 2840 متر و سرچشمه رود باغشاه رودبار و سیاه مرزکوه میباشد.

زرشک کوه :

کوه نیمه جنگلی زرشک‌ کوه در 24 کیلومتری جنوب گرگان و در فاصله 7 کیلومتری شرق روستای حاج ‌آباد واقع شده است. ارتفاع این کوه حدود 2770 متر و سر چشمه سوته‌ رود و خاصه رود میباشد.

کوه جنگلی زیلان :

کوه جنگلی زیلان در 27 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در فاصله 8 کیلومتری جنوب غربی روستای خولین دره در دهستان کوهپایه قرار دارد. ارتفاع این کوه حدود 2810 متر و سرچشمه رودهای چل ‌چلی، امامزاده قتور و خولین ‌دره میباشد.

کوه سرچال :

این کوه در 29 کیلومتری جنوب شرقی گرگان و در فاصله 3 کیلومتری جنوب روستای چهار باغ دهستان کوهپایه قرار گرفته و حدود 2730 متر ارتفاع دارد.

کوه سرلیسه :

این کوه نیمه جنگلی در 26 کیلومتری جنوب گرگان و در فاصله 5 کیلومتری شمال روستای شاه ‌کوه پایین دهستان کوهپایه واقع شده است. ارتفاع کوه سرلیسه 2910 متر است.

کوه گاوکشان :

این کوه در 37 کیلومتری جنوب گرگان و در فاصله 6 کیلومتری جنوب شرقی روستای شاه کوه پایین قرار گرفته است. ارتفاع این کوه حدود 3813 متر است.

کوه گاو‌کشان سرچشمه رودهای سرتنگه‌، چهارده و آب ترودبان میباشد. دامنه ‌های شمالی این کوه به شهرستان گرگان ودامنه ‌های جنوبی آن به شهرستانهای شاهرود و دامغان مشرف است.

کوه میلانه :

این کوه در 24 کیلومتری جنوب غربی گرگان و در 2 کیلومتری شمال روستای حاجی ‌آباد قرار گرفته است. ارتفاع این کوه جنگلی 2735 متر است و سرچشمه رودخانه پاییز بن رودبار نیز میباشد.

کوه جهان نما :

این کوه در ارتفاعات جنوبی شهر گرگان و جنوب شرقی کردکوی واقع شده و جزو سلسله جبال البرز شرقی محسوب میشود. این کوه 3086 متر ارتفاع دارد و نام خود را از روستایی که در دامنه آن واقع شده گرفته است. کوه جهان‌ نما یکی از مهمترین زیستگاه ‌های حیات ‌وحش استان گلستان است.

کوه هلالان :

این کوه در 42 کیلومتری جنوب غربی گرگان و در فاصله 8 کیلومتری روستای زردوان قرار گرفته است. ارتفاع این کوه از سطح دریا حدود 2850 متر است.

دامنه‌ های شمالی این کوه به شهرستان گرگان و دامنه جنوبی آن به شهرستان دامغان مشرف است و در شمار قلل البرز شرقی محسوب میشود.

گرگان رود :

این رودخانه از کوههای آلاداغ در بجنورد سرچشمه میگیرد و در مسیری به طول بیش از 200 کیلومتر، پس از عبور از دره‌ های پر پیچ و خم کوهستانی، صحرای کلان، پیرامون شهر گرگان، گنبدکاووس، دشت گرگان و شهر آق‌ قلعه در نقطه‌ ای به نام خواجه نفس وارد دریای مازندران میشود.

رودخانه گرگان رود حرکتی آرام دارد، اما در مواقع بارندگی و سیلاب به علت عبور از زمینهای رسی، گل ‌آلود میشود. در حال حاضر سدی بر روی آن احداث شده و از آب آن استفاده‌ های زراعی به عمل می ‌آید.

وجود دریاچه، سد و مسیر آرام و پر آب آن، امکانات قابل توجهی برای بهره ‌برداری جهانگردی، به ویژه در زمینه ورزش ‌های آبی فراهم کرده است.

رودخانه آلستان :

رودخانه آلستان از دامنه شمالی کوه قرقلند در 47 کیلومتری جنوب شرقی گرگان سرچشمه میگیرد و از دره غربی کوههای "نیله ‌ته" و "گندی" رو به سوی شمال غربی سرازیر میشود و پس از طی 7 کیلومتر با ریز آبه ‌ای که از سر چشمه ‌سارهای دامنه شمالی کوه "بی ‌در" جاری است مخلوط میشود و پس از عبور از روستای آلستان با رودخانه "سیاه مرز کوه" مخلوط میشود و توامان رودبار محمد را پدید می ‌آورند.

رودخانه آناسخیوگ :

این رودخانه از دامنه غربی کوه بیگلو در 30 کیلومتری شمال شرقی کلاله دشت گرگان سرچشمه میگیرد و رو به سوی جنوب غربی و سپس به طرف جنوب جریان می ‌یابد. در‌ روستای تنگر با رودخانه مادرسر مخلوط میشود و رودخانه دهانه را پدید می ‌آورند.

رودخانه اسماعیلک :

رودخانه اسماعیلک از دامنه جنوبی ارتفاعات شمالی بخش کوکلان در 45 کیلومتری شمال شرقی کلاله شهرستان گرگان سرچشمه میگیرد و رو به سوی جنوب شرقی جریان می ‌یابد و در روستای عرب به رود قرناوه میریزد.

رودخانه انجیلاب :

این رودخانه از دامنه شمالی کوه جوزبند در 13 کیلومتری جنوب گرگان سرچشمه میگیرد و به نام رودخانه "تول ‌چشمه" رو به شمال سرازیر میشود.

پس از طی حدود 8 کیلومتر به انجیلاب تغییر نام میدهد و به سوی شمال غربی از کوهستان خارج میگردد. پس از عبور از شرق روستای فتح ‌باغ با ریزآبه ‌های جنوبی مخلوط شده و در دشت گرگان محو میشود. مازاد آب این رودخانه در فصلهای پر آب به رودخانه "قره‌ سو" میریزد.

رودخانه خوانین دره :

این رودخانه که به آن راست دره نیز می ‌گویند از دامنه کوه‌ های "زیلان" چل ‌چلی در 30 کیلومتری جنوب شرقی گرگان سرچشمه میگیرد و نخست روستای "خولین دره" را سیراب میکند و در 2 کیلومتری غرب روستای "نرسو" به رودبار محمد آباد میریزد.

رودخانه دره بزپل :

این رودخانه از دامنه کوه امام ابوالقاسم و کوه گاوکشان در 39 کیلومتری جنوب غربی گرگان سرچشمه میگیرد و به نام آب تورودبار از دره جنوبی باری کوه رو به غرب روان میشود.

پس از طی حدود 8 کیلومتر کوه حاج ‌قلی را از دامنه غربی دور زده و از طریق دره شرقی کوههای "هلالان" و "خوشی" رو به شمال غربی متوجه میگردد و به نام دره بزپل از میان جنگل عبور میکند و در دامنه غربی کوه سنگ تراشان به آب دره شمشیربر میریزد.

رودخانه بارچلی :

این رودخانه از منطقه ‌ای به نام زرجو واقع در دامنه غربی کوهی به همین نام در 42 کیلومتری جنوب شرقی گرگان سرچشمه میگیرد و پس از عبور از روستاهای چلی ‌بالا و چلی ‌پایین در روستای بسی ‌سر به رودبار محمد آباد میریزد.

رودخانه قره سو :

این رودخانه از مازاد آب رودخانه ‌های امامزاده و گرماب دشت در 16 کیلومتری شمال شرقی گرگان تشکیل میشود و با عبور از دهستان استرآباد، روستاهای دهستان مزبور را سیراب کرده و به نواحی سدن رستاق شرقی و سدن رستاق غربی وارد میشود.

در این ناحیه روستاهای یامپی، قرنجیک، گمیشلی دولی و کفشی را سیراب میسازد و رو به سوی جنوب غربی به دهستان جعفربای جنوبی وارد میشود و پس از قطع را‌آهن گرگان - بندر ترکمن و راه اتومبیل‌ رو و خط آهن ساری - بندر ترکمن، در روستای ساحلی قره ‌سو به دریای خزر میریزد.

در فصلهای بارانی و یا بارندگی‌ های شدید، مازاد آب رودخانه‌ های دبه‌ دار، چهل و چهار آب، انجیلاب، فسن رود، شصت کلا و خشکه ‌رودبار به ترتیب از شرق به غرب به این رودخانه میریزد.

رودخانه وجا دره :

این رودخانه از دامنه غربی کوه قلعه موران، در فاصله 53 کیلومتری شرق گرگان سرچشمه میگیرد و از دره میان کوههای چخماقی در شمال و آقندوکمر در جنوب رو به غرب جریان می ‌یابد.

در روستای زرین ‌گل به سوی شمال غرب منحرف شده و به دشت گرگان وارد میگردد و به مصرف کشاورزی میرسد. مازاد آب این رود در فصلهای پر باران و سیلاب ‌های بزرگ به رود گرگان میریزد.

رودخانه گرماب‌ دشت :

رودخانه گرماب ‌دشت از تلاقی آب‌ چل ‌چلی با ریزآبه ‌ای که از دامنه شمال غربی کوه یزدکی واقع در منطقه اسب ‌چر سرچشمه گرفته است، در نقطه‌ ای به فاصله 27 کیلومتری جنوب شرقی گرگان تشکیل میگردد و به نام رودخانه باغشاه از دره جنوبی کوه اولنگ رو به غرب روان میگردد.

در منطقه ‌ای به نام سفالین با آب قزاق مخلوط میشود و پس از عبور از گرماب ‌دشت به همین نام تغییر نام داده و در دامنه غربی کوه اولنگ با آب جوزولی پیوند می‌ یابد و رو به سوی روستای توتان از منطقه غوله سنگ عبور میکند.

پس از عبور از دامنه غربی تپه ابراهیمو به دشت گرگان وارد میشود. در این منطقه نخست با رودخانه دیه‌ دار مخلوط میگردد و پس از عبور از روستای فیض ‌آباد و آلو کلاته به رودخانه قره‌ سو میریزد.

آبشار باران کوه :

آبشار باران کوه یکی دیگر از آبشارهای زیبای استان گلستان است که در کیلومتری جنوب غربی گرگان و در مسیر رودخانه شصت کلا و پارک جنگلی باران کوه واقع شده است.

آبشار زیارت :

آبشار زیارت از آبشارهای زیبای استان است که در روستایی به همین نام از توابع شهرستان گرگان واقع شده و در فصول مساعد سال پذیرای علاقمندان به تفریح و تفرج در طبیعت میباشد.

منطقه جنگلی ناهارخوران :

منطقه جنگلی ناهارخوران یکی از کانونهای مورد علاقه و استفاده شهروندان گرگانی، توریست‌ های بین راهی و دوستداران طبیعت است.

این ناحیه اردوگاه جهانگردی مجهزی دارد. امکانات تفرجگاهی این ناحیه جنگلی مشتمل بر میز، نیمکت، آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و نمازخانه است که در اختیار مراجعه کنندگان قرار میگیرد. همچنین هتل، رستوران و کمپینگ نیز دارد.

پارک جنگلی قرق :

این پارک در 24 کیلومتری شرق گرگان و در مسیر جاده اصلی گرگان مشهد قرار دارد و مشتمل بر پارک وحش، تاسیسات رفاهی و پارک بازی میباشد. پارک جنگلی قرق از تفرجگاه‌ های مهم گرگان است که در تمام طول سال مورد بهره ‌برداری وسیع قرار میگیرد.

منطقه حفاظت شده جهان ‌نما :

منطقه حفاظت شده جهان‌ نما که از نام یک دهکده ییلاقی در دامنه آن اقتباس شده است، در سال 1352 بر اساس مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست با وسعتی معادل 30650 هکتار بعنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید.

این دهکده و دهکده‌ های متصل به آن مانند سعدآباد محله، آب دره و غیره که در درون منطقه حفاظت قرار گرفته ‌اند، از سالهای قدیم محل گذران اوقات فراغت مردم گرگان بوده است.

این منطقه در ارتفاعات جنوب گرگان و جنوب شرقی کردکوی قرار گرفته است. پست‌ ترین نقطه آن 600 متر و بلندترین نقطه آن 1068 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

پوشش گیاهی منطقه به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب بسیار متنوع است، ولی متاسفانه در اثر دخل و تصرفات انسانی و چرای مفرط و بی ‌رویه دام‌ ها و احداث جاده‌ ها و امثالهم دچار تغییرات و مشکلات شده است. به طور کلی جامعه غالب گیاهی منطقه عبارتند از :

درختان پهن برگ همراه با علفزارها و بوته‌ زار و گونه ‌های ارس و درختچه ‌های پهن برگ شامل راش، آزاد، زرشک، ممرز، سرخدار، کلاه میرحسن، بلند بازو، نمدار، گل‌‌ گاوزبان، کچف، ارس و درمنه. از زیستگاه ‌های عمده منطقه، ترکت را میتوان نام برد که بخشی از منطقه امن جهان ‌نما را تشکیل میدهد و زیستگاه عمده مرال شوکا، پلنگ، خرس، خوک وحشی و گرگ است.

یکی دیگر از زیستگاه ‌ها چلستان است که در محدوده آن مرال، خرس، گرگ، پلنگ و قوچ و میش و کل و بز یافت میشود.

البته گاو موزی‌ کش و زیستگاه ‌های اطراف آن منطقه مناسبی برای مرال، شوکا، خرس، پلنگ و دیگر گونه‌ های جنگل ‌زی است که در جنوب آن قوچ و میش زیست میکند. زیستگاه‌ های قلقله، آق‌ رضا،چکل گدا، لنده‌ کوه، تالو، خوش‌ دستی، لندو و مغزی از زیستگاه ‌های کل و بز و قوچ و میش است و در بعضی از قسمتهای آن مرال نیز زیست میکند.

زیستگاه ‌های شربت، کولیجال، سوته و گرمه توهم محل زندگی خرس، شوکا، مرال و پلنگ است و در قسمتهای صخره ‌ای آن کل و بز زیست میکنند. منطقه حفاظت شده جهان ‌نما به علت کوهستانی بودن منطقه و پوشش بوته‌ زاری و علفزاری در کنار درختزارهای تنک، گونه ‌های بسیار با ارزشی از پرندگان را در خود جای داده است که در بین آنها کبک دری، عقاب طلایی و هما نیز دیده میشود.

در جهان ‌نما گونه ‌های مختلفی از پرندگان مانند شکاری ‌‌ها، لاشخور‌ها، طرقه ‌ها، جغدها، کبوترها، زنبور‌ خورها، سسک‌ ها، سعوها، عقاب ‌ها، کلاغ‌ ها، زرد پره‌ ها و غیره را میتوان مشاهده کرد.

دارانی مانند مرال، شوکا، کل، بز، قوچ،‌ میش، پلنگ، خرس، گرگ، راسو، شغال، خارپشت‌ ها و دو زیستان نیز در منطقه یافت میشود که به علت شکار بی‌ رویه، تعداد جمعیت آنها شدیدا کاهش یافته است.

چشمه ‌سارهای زیادی در داخل منطقه حفاظت شده و محیط ‌های اطراف آن وجود دارد که سرچشمه بسیاری از رودخانه‌ های بزرگ و کوچکی است که به عنوان ذخایر منابع آبی محسوب میشود که به خارج از منطقه جریان می یابند. در ذیل به تعدادی از رودخانه‌ و چشمه‌ های مهم منطقه حفاظت شده جهان ‌نما اشاره میشود :

رودخانه ‌های سفید رود، ترکت، مغزی، چهار باغ. چشمه‌ های زیارت، مغزی، مارسنگ، اسبومرگاه، شاه‌ پسند، ‌ترکت، حاجی‌ آباد، گچیان، مراد چشمه، قل ‌قله، وارا، خوش ‌دستی، کلی چال، قورمه ‌تو، پاییزین، قلعه سرک.

اماکن زیارتی و مذهبی گرگان :

مسجد جامع گرگان :

بنای اصلی مسجد جامع گرگان در محله نعلبندان این شهر واقع شده است. با توجه بوجود مناره‌ آجری دوره سلجوقی، بنای اولیه مسجد نیز به همان دوره تعلق دارد و در دوره‌ های بعدی به طور گسترده بازسازی، تعمیر و تزیین شده است.

در حال حاضر به غیر از مناره، اثر دیگری از بنای اولیه مسجد برجای نمانده است. بیشتر بازسازی‌ ها در دوره تیموری، صفوی و دوره حاضر صورت گرفته است.

بنای مسجد با طرح مربع مستطیل، وسعتی حدود 1600 متر مربع را در بر میگیرد و شامل صحن وسیع مستطیل شکل، ایوان‌ های شرقی و غربی، شبستان‌ های چهار گوشه بنا، ورودی ‌های شمالی و جنوبی، مناره دوره سلجوقی و کتیبه‌ ها و سنگ ‌نوشته‌ های تاریخی است.

مناره آجری بنا با طرح استوانه ‌ای تزیین آجرکاری و کتیبه کوفی آجری دارد و قابل مقایسه با دیگر مناره ‌های دوره سلجوقی است.

به نظر میرسد که بخش فوقانی منار ویران شده و به جای آن یک ماذنه چوبی در دوره‌ های بعد جایگزین شده است.

از آثار نفیس و تاریخی مسجد میتوان به در و منبر چوبی منبت ‌کاری شده و فرامین و سنگ نوشته ‌های پادشاهان صفوی و افشاریه اشاره کرد. در قدیمی و منبت‌ مسجد کتیبه‌ ها و کنده کاری‌ های زیبایی دارد که برای نگهداری و حفاظت برداشته شده و بجای آن در جدیدی قرار داده شده است.

منبر نفیس و تاریخی مسجد نیز دارای کتیبه‌ هایی است که بر اساس متن آنها، این مسجد و منبر یک بار در سال 895 هجری قمری در زمان پادشاهی معین ‌الدین ابوالقاسم بابر (حاکم هرات) توسط امیر بابا حسن فرماندار استرآباد تعمیر و بازسازی شده و بار دیگر در سال 10 هجری قمری در زمان شاه عباس اول توسط قطب‌ الدین احمدبن ملا علی استرآبادی و سرانجام به سال 1157 هجری قمری در زمان نادرشاه افشار توسط حاجی قربان آقا مجددا تعمیر و بازسازی شده است.

فرامین و وقف ‌نامه‌ های موجود در مسجد دارای تاریخ‌ هایی از اوایل دوره صفوی تا اوایل دوره قاجاریه است و موضوعات مختلفی را شامل میشود.

مسجد گلشن :

این بنا نزدیک چهار راه میدان شهر گرگان واقع شده است. بنای اولیه مسجد را به دوره صفویه منسوب میدانند که در دوره قاجاریه تعمیر و بازسازی شده است.

این مسجد در سالهای اخیر علیرغم ثبت تاریخی، تخریب و مسجد جدیدی با اسلوب مشابه مسجد قدیمی جایگزین آن شده است. گفته میشود که ایوان جنوبی مسجد به بنای اولیه مربوط است، اما ظاهر بنا نشان میدهد که به صورت کامل بازسازی و تزیین شده است.

مسجد امام حسن ‌عسگری (ع) :

این مسجد در شهر گرگان واقع شده است. بنای فعلی آن بعد از پیروزی انقلاب اسلامی احداث شده و فاقد جنبه‌ های تاریخی و هنری است. آنچه که به اهمیت تاریخی این بنا مربوط میشود، یک قدمگاه نسبتا‌ قدیمی است که در کنار مسجد واقع شده است.

امامزاده روشن :

این آرامگاه در روشن ‌آباد گرگان در وسط باغ و قبرستان واقع شده است. ساختمان اصلی این بنا به قرن نهم هجری قمری تعلق دارد. دو لنگه در نفیس آن تاریخ سال 865 هجری قمری را دارد. این بنا در نتیجه تعمیرات دوره ‌های بعد به صورت جدیدی درآمده است.

صندوق روی مرقد دارای تاریخ 875 هجری قمری است و نام سازنده آن، استاد حاجی عبداله که به خط رقاع بر روی آن حک شده است. این بنا تحت شماره 358 به ثبت تاریخی رسیده است.

امامزاده نور (اسحاق) :

امامزاده اسحاق‌ بن‌ موسی بن جعفر یکی از مفاخر معنوی و شهر گرگان، در محله سرچشمه این شهر واقع شده و بنای آن قدمتی 600 ساله دارد. اسحاق ‌بن موسی ‌بن جعفر برادر تنی حضرت امام رضا (ع) است. اکثر کسانی که به زیارت این امامزاده می ‌آیند دانشجویان، محصلین و افراد زیر 30 سال هستند.

یکی از نکات جالب و دیدنی در خصوص این امامزاده آن است که هنگام تحویل سال نو بیش از دو هزار نفر در امامزاده نور گرگان تجمع میکنند و پس از پایان مراسم تحویل سال به همه آنها کارتهای تبریک، نقل و سکه اهدا میشود.

امامزاده هندیجان :

این امامزاده در 25 کیلومتری جنوب روستای هندیجان نوکنده گرگان و در دامنه رشته کوه البرز و در مسیر جاده کوهستانی نوکنده به دامغان قرار دارد و یکی از زیارتگاه ‌های مردم بومی محسوب میشود.

بازار قدیمی گرگان :

این بازار به بازار نعلبندان معروف است و در داخل بافت قدیم شهر گرگان بعد از میدان شهرداری قرار دارد. در بافت قدیم گرگان، ابنیه تاریخی مذهبی،‌ آب ‌انبارها،‌ کاروانسراها و تیمچه نیز وجود دارد.

بازار قدیمی گرگان در روزگاران گذشته از جمله مراکز مهم داد و ستد کالا، توزیع و نشر افکار و عقاید فرهنگی اجتماعی بوده است. این بازار اگر چه در اثر گذشت زمان و عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تحول یافته، معهذا امروزه نیز بعنوان مرکز کالبد اصلی شهر، محل داد و ستد کالا و تجمع فروشندگان و خریداران کالا میباشد.

لازم به ذکر است که در سالهای اخیر، توسعه و گسترش بی ‌رویه فضاهای شهری و شهرسازی به بافت قدیمی شهر، به محلات و فضاهای موجود آن آسیب رسانده و موجب تغییراتی در چهره اصلی بافت قدیم شده است.

بازار قدیمی گرگان که قدمتی دیرینه دارد، از نظر سبک معماری و راسته‌ های مربوطه، یکی از زیباترین بازارهای استان منطقه شمال ایران محسوب میشود. این بازار یکی از مراکز مهم عرضه انواع محصولات بومی و غیر بومی است و محصولات مهم صنایع دستی آن، بویژه دستبافت ‌های ترکمنی معروفیت خاصی دارد.

شهرستان بندر ترکمن :

شهر ترکمن از شهرهای غرب استان گلستان است که از طرف شمال به جمهوری ترکمنستان و از طرف جنوب شرقی به شرستانهای گرگان و علی آباد و از طرف جنوب به شهرستان کردکوی و از طرف غرب به دریای مازندران و شهرستان بندر گز ارتباط دارد. این شهرستان‌ 190 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و دارای 2 بخش 30 دهستان و 2 شهر بندر ترکمن و گمیشان میباشد.

از مهمترین ویژگیهای این شهرستان موقعیت صیدگاهی و گردشگری آن است. جاذبه های گردشگری آن عبارتند از تالاب گمیشان و صیدگاههای مجاور آن که با وجود پرندگان آبزی و کنار آبزی که پیوسته چشم انداز طبیعی و زیبایی دارد. در فصل مهاجرت پرندگان با ورود پرندگان مهاجر بر زیبایی آن می افزاید.

جاذبه های طبیعی بندر ترکمن :

آشوراده :

یکی از جلوه‌ های تماشایی استان گلستان، همچون سایر نواحی شمالی ایران، وجود روستاهای زیبا بویژه در دل جنگلهای آن است. گذر از این روستاها و بازدید از آداب و رسوم آنان و توقف در کنار مردم با صفا و مهربان آنها، خاطره ‌ای فراموش ‌نشدنی برای هر علاقه ‌مند به سفر و تفرج فراهم می ‌آورد. از جمله این روستاها میتوان به ناحیه روستایی آشوراده اشاره کرد.

آشوراده از جمله نقاط دیدنی و تماشایی استان گلستان و از توابع شهرستان بندر ترکمن است که در 25 کیلومتری مرکز استان یعنی شهر گرگان واقع شده است. آشوراده به شکل جزیره است و آب و هوای معتدل و مرطوب دارد. زبان مردم این جزیره فارسی و ترکی است. همه مردم، مسلمان و پیرو مذهب شیعه یا سنی هستند.

این جزیره زیستگاه‌ مناسبی برای انواع جانوران است و همواره یکی ازجزیره ‌های دیدنی و توریست ‌پذیر استان گلستان محسوب میشود. تماشای صید ماهیان خاوری، اسکله، تاسیسات بندر ترکمن سواحل جزیره آشوراده از جاذبه ‌های این ناحیه بشمار می ‌آید.

دریای خزر :

مهمترین منابع آبی جذب جهانگرد در استان گلستان، دریای خزر و سواحل زیبای آن با چشم‌ اندازها و مناظر بسیار بدیع، دلنشین و دیدنی است و همواره مسافران بسیاری را از دور و نزدیک به سوی خود جلب میکند. دریای مازندران از ظرفیت ها و قابلیت های بس بالایی در زمینه بهره ‌برداری‌ های جهانگردی برخوردار است که در نوع خود شاید کم ‌نظیر باشد.

سواحل و کرانه‌ های دریای خزر در پیوند با جلگه سرسبز و کوههای بلند سر به فلک کشیده البرز، از دیدنی ‌ترین و جالبترین نقاط استان است. دریاچه خزر 438 هزار کیلومتر مربع وسعت دارد و بزرگترین دریاچه جهان به شمار میرود.

سواحل جنوبی آن از خلیج حسینقلی تا آستارا به خط ساحلی ایران مربوط است. سواحل گوشه جنوب شرقی، قسمتی از ضلع جنوبی و شرقی دریای خزر به استان گلستان (به خصوص شهرستانهای بندر ترکمن و کردکوی) محدود است. کناره ‌های دریا عموما پست و ماسه ‌زار و در بعضی نقاط بصورت تپه‌ های ماسه‌ ای ساحلی درآمده است.

دریای خزر نقش تعیین ‌کننده ‌ای در آب و هوای سواحل شمال ایران دارد. میتوان گفت که زیبایی‌ های کم ‌نظیر گرگان به موجودیت و حفظ شرایط زیستی این دریا بستگی دارد. در محدوده استان گلستان دو اسکله بندر گز و بندر ترکمن با کارکرد تفریحی و تفرجی، از تفرجگاه‌ های مهم استان و از اماکن مطلوب جهت گذران اوقات فراغت شهروندان و مسافران محسوب میشود.

مجموعه تالاب ‌های آق ‌قلا و اترک :

این مجموعه در قسمت جنوبی رودخانه اترک واقع شده و مشتمل بر تالاب ‌ها و مرداب ‌های اینچه، آلماگل، آلاگل، اینجه برون، بی ‌بی شیروان، آجی‌ گل، نمک و دانشمند است که مجموع مساحت آنها 1250 هکتار تخمین زده میشود.

برخی از این تالاب ‌ها از جمله تالاب‌ آلاگل در فهرست کنواسیون تحقیقات بین ‌المللی پرندگان آبزی و مهاجر در سال 1350 به ثبت رسیده است.

فاصله تالاب ‌ها از یکدیگر بسیار نزدیک است و آب و هوای محدوده آنها مدیترانه ‌ای گرم با تابستانهای خشک و گرم و زمستانهای ملایم میباشد.

سطح آب تالاب ‌ها در زمان پر آبی به بیش از 2500 هکتار نیز میرسد. این مساحت به عواملی نظیر میزان آب ورودی و خروجی، به اقلیم و دیگر عوام محیطی بستگی دارد. آب این تالابها از رودخانه‌ اترک تامین میشود.

تالاب ‌های یاد شده محل زیست پرندگان مهاجر متنوعی است که از جمله آنها میتوان به فلامینگو‌ها، قوها، غازها، حواصیل و . اشاره کرد. فصل شکار طبق تقویم اداره محیط‌ زیست از اول پاییز تا آخر زمستان هر سال و هر هفته دو روز (چهارشنبه و جمعه) میباشد.

از ماهیان این تالابها نیز میتوان به کولی، اورنج، سیم ‌پرک و شیشه ماهی اشاره کرد که فصل صید آن طبق مجوز اداره محیط‌ زیست گنبد از 15 اردیبهشت تا 15 اسفند ماه هر سال میباشد.

از آنجا که این مجموعه‌ تالاب ‌ها و مرداب ‌ها دارای راههای دسترسی، محوطه ‌های اطراق، چشم‌ اندازهای دشتی، مرغزارهای وسیع و پرندگان بومی و مهاجر، همچنین استفاده‌ های طبی میباشند، قابلیت ‌های فوق ‌العاده ‌ای را برای ایجاد یک کانون توریستی فراهم میکنند. شکار و صید بی‌ رویه، چرای دام، وارد کردن گونه ‌های غیر بومی، قطع اشجار و . ازجمله عوامل تهدید کننده این تالاب ‌ها به شمار می ‌آیند.

تالاب گمیشان :

مجموعه تالاب گمیشان به دلیل تنوع زیستی، وجود گیاهان آبزی و کنار آبزی بعنوان یک ذخیره‌ گاه ژنتیکی با ارزش از گونه‌ های پرندگان، آبزیان و گیاهان آبی، اهمیت یافته است. این تالاب‌ در 60 کیلومتری شمال غرب گرگان پس از گذر از گرگان، بندر ترکمن، گمیشان و خواجه نفس واقع شده است.

تصاویر/ پوشش مهاجران ۱۰۰ سال پیش

سفر به میبد شهری آباد در دل کویر

سفر به میبد شهری آباد در دل کویر بی