جنگ دوم
الف ـ نقض عهدنامه گلستان و شروع جنگ دوم :
بـعـد از پـایـان جـنـگ اوّل ایـران و روس ، بـه مـدت سـیـزده سـال بـین دو كشور آتش بس و صلح برقرار بود. فتحعلیشاه در این سالها تلاش زیادى كرد تـا از راهـهـاى مـسـالمت آمیز و ى شهرهاى تصرف شده را به آغوش ایران باز گردانده ، كسب حیثیت كند، امّا همه كوششهاى او، به علت سرسختى و لجاجت روسها در بازپس دادن شهرهاى ایـران نـقـش بـر آب شـد.(44) كـمـیـسـیـون مـرزى طـبـق عـهـدنـامـه صـلح گـلسـتـان یـك سـال بـعـد از انـعـقـاد صـلح (1193ه .ش / 14 م .) تـشـكـیـل شـد و چندین بار در ایران و روسیه تشكیل جلسه داد، ولى موفق به تعیین حدود مرزها نشد. ننگ جدایى چندین شهر حاصلخیز ایران از یكسو و فشار افكار عمومى داخلى از سوى دیگر دولتـمـردان ایـران بـویـژه فـتـحـعـلیـشـاه و عباس میرزا را وادار كرد كه در صدد استرداد مناطق اشغال شده بر آیند. به همین دلیل ، وقوع جنگ دوم اجتناب ناپذیر شد.(45) روسـهـا بـراى ادامـه ت توسعه طلبى خود، تعیین حدود مرزها را در عهدنامه گلستان بعمد مـبـهـم گـذاشـتـه بـودنـد؛ بـه هـمـیـن دلیـل طـى فـاصـله دو جـنـگ هـمـواره بـه دنـبـال فـرصـت مـنـاسـبـى بـودنـد تـا اهـداف و مـقـاصـد تـوسـعـه طـلبى خود را در خاك ایران دنـبـال كـنـند.
اختلافهاى قدیمى مرزى و مذهبى بین ایران و عثمانى بهانه لازم را به روسها داد تـه دو كـشـور را بـه جـنـگ و كـشـتـار كـشـانـده ، از مـوقـعـیـت پـیـش آمـده سـوء اسـتفاده كنند. به دنـبال شروع جنگ ایران و عثمانى ژنرال (یرمولوف ) از فرصت استفاده كرد و چندین نقطه از خـاك ایـران را در (بالغ لو) و (گوگ چاى ) تصرف كرد (1204 ه . ش / 25 م .) دولت ایـران این را نقض آشكار عهدنامه صلح گلستان مى دانست و بطور جدّى به آن اعتراض كـرد، امـّا مـذاكـرات دو طـرف در ایـن مـورد نـتـیـجـه اى نـداد و جـنـگ دوم ایـران و روس در سال 1205 ه . ش / 26 م آغاز شد.(46)
ب ـ مراحل جنگ دوم :
جنگ دوم ایران و روس به مدت 5/1 سال طول كشید و داراى سه مرحله جدا بود.
مـرحـله اول ـ اعـلام جهاد و پیروزى ایران : روسها با استفاده از ابهامهاى صلح گلستان به سر حدات ایران كرده ، به آزار مردم مسلمان پرداختند. مردم ایران و شهرهاى تصرف شده كه از ایـن وضـع خـیـلى نـگـران بـودنـد و شـاه و دربـاریـان را نـیـز از حل آن عاجز مى دیدند، به ون و عُلما كه همیشه در لحظه هاى سخت پشتیبان مردم بوده اند، مـتـوسـل شـدند. به همین علت آقاى سید محمد طباطبایى مجتهد كه از علماى شیعه در كربلا بود، حـوزه درس را تـعطیل كرده ، به ایران آمد و به اتفاق مراجع بزرگ ، حكم جهاد علیه روسیه را صادر كردند.(47) جـنـگ حـالت حـمـاسـى و مـقـدس بـه خـود گـرفـت و بـا شـركـت عـلمـاى طـراز اوّل ایران در آن ، شور و شوق وصف ناپذیرى پیدا كرد. مردم شهرهاى اشغالى نیز با فتواى عـلمـا قـیام كردند. مبارزه جهادى با روسها باعث شدكه در كمتر از حدود دو ماه ، همه جبهه هاى جنگ شـاهـد پـیـروزى سـپـاهـیـان اسـلام شـود. اغـلب نـاحـیه ها و شهرهاى ایران كه به موجب عهدنامه گـلسـتـان از ایـران جـدا شـده بود، دوباره به آغوش كشورمان بازگشت . همه رزمندگان كه از سـراسـر كـشـور جـهت رهایى مردم مسلمان دربند حركت كرده بودند، به رهبرى علما و فرماندهان خود یك هدف را دنبال مى كردند و آن شكست دشمن م و پیروزى اسلام بود.(48) مـرحـله دوم ـ ركـود و شـكـسـت : حـركـت سـراسـرى مـردم در مـرحـله اوّل جـنـگ كه با فتواى عُلما و مراجع بزرگ و تعطیل درس حوزه و حضور در جبهه جنگ و شور و حـال حـمـاسـى كـه داشت ، با فرماندهى و مدیریت صحیح مى توانست منجر به پیروزى نهایى ایـران و شـكـسـت كامل روسها شود، امّا حوادثى چند باعث شد كه سردمداران ایران نتوانند از این موقعیت بى سابقه و استثنایى استفاده كنند. كه به مهمترین موارد آن در اینجا اشاره مى شود.
اشـتـبـاهـهـاى عـمـده و غـیـر قـابـل جـبـران عـبـاس مـیـرزا: اشـتـبـاه اوّل وى تاءخیر در فتح قلعه استراتژیك و حساس شوشى بود. این اشتباه باعث شد كه روسها نیروى زیادى در آنجا متمركز كنند.
تصاویر/ پوشش مهاجران ۱۰۰ سال پیش
كه ,، ,جنگ ,ایـران ,دوم ,جـنـگ ,ایران و ,جنگ دوم ,ایـران و ,و روس ,را در
درباره این سایت