جنگ اوّل
الف ـ وصیت پتر كبیر، عامل اصلى جنگ :
روسـیـه تـزارى از زمـانـهـاى گـذشـته با همه وسعتى كه از نظر جغرافیایى داشت ، به علّت مـوقـعـیـت ویـژه خود به دریاى آزاد مناسب ، راه نداشت . این كشور هر چند به دریاى سیاه ، خلیج فـنـلانـد، سـواحـل شـمـالى اقـیـانـوس كـبیر و منجمد شمالى دسترسى داشت ، ولى این دریاها و اقـیانوسها در موقعیتى بود كه نمى توانست اهداف این كشور را تاءمین كند. زمامداران روسیه از دیـر بـاز بـه مـنـظـور اجـراى سـیاستهاى توسعه طلبانه بازرگانى و ى خود در صدد بودند كه این كمبود بزرگ كشور خود را به شكلى بر طرف كنند. پتر كبیر كه بخوبى به اهـمـیـّت ایـن مـوضـوع پـى برده بود، به فكر چاره افتاد و چهار روش را براى راه یابى به آبـهـاى گـرم پـیـشـنـهـاد كـرد كـه مـهـمـتـریـن آنـها براى رسیدن به آبهاى گرم خلیج فارس بـود(29) وى در زمـان امـپـراتورى خود موفق به این كار نشد، از این رو وصیت كرد كه بعد از او این ت ادامه پیدا كند.
روسـیـه بـعـد از پـتـر كـبـیـر بـه دلیـل مـشـكـلات داخـلى و خـارجـى بـه مـدت هـفـتـاد سـال نـتوانست این ت را دنبال كند، تا اینكه كاترین دوم در زمان آغا محمد خان قاجار و بعد از كـشتار و قتل عام او در گرجستان تصمیم به اجراى وصیت پتر كبیر گرفت ، امّا مرگ به وى فـرصـت چـنـیـن كـارى را نـداد. پـُل اول نـیـز كـه بـعـد از او بـه قـدرت رسـیـد، در مـقـابـل ایـران سـیـاسـت سـازش و مـسـالمـت را در پـیـش گـرفـت . وى بـعـد از مـدّت كوتاهى به قـتـل رسـیـد تـا ایـنـكـه پسرش الكساندر اوّل در سال 01 م / 10 ه . ش قدرت را در دست گـرفـت . وى بـر خـلاف پـدرش سـیـاسـت تـوسـعـه طـلبـى (وصـیـت پـتـر كـبـیـر) را در مقابل ایران در پیش گرفت .(30)
ب ـ الحاق گرجستان به روسیه ، آغاز رسمى جنگ
بـعـد از مـرگ هراكلیوس (آراكلى خان ) حاكم گرجستان ، پسرش گرگین خان جانشین پدر شد. روسـهـا به بهانه قرضه هایى كه به گرگین خان داده بودند، تفلیس پایتخت گرجستان را اشـغـال و گـرگـیـن خـان و خـانـواده اش را بـه روسـیـه تـبـعـیـد كـردنـد و یـك ژنـرال روسـى بـه نـام (سـیـسـیـانـُف ) را كـه از نـژاد گـرجـى بـود، بـه فـرمـانـدارى كـُل گـرجـسـتـان مـنصوب كردند. در سال 1179 ه . ش / 00 م گرگین خان در زیر فشار و تـهـدیـد روسـهـا مـجـبـور بـه امضاى قرار دادى شد كه به موجب آن از حكومت گرجستان به نفع روسـیـه تـزارى دسـت كـشـیـد. در سـال 11 ه . ش / 02 م الكـسـانـدر اوّل گـرجـسـتـان را جـزئى از خـاك روسـیـه اعـلام كـرد و بـدیـن شـكـل ، قـسـمـتـى از خـاك ایـران ، ضـمـیـمـه روسـیـه شـد. تـزار روس یـك سال بعد، گنجه را نیز تصرف و دستور حمله به دیگر شهرهاى ایران در قفقاز را صادر كرد. بدین ترتیب جنگ اوّل به طور رسمى آغاز شد.(31) فـتـحـعـلیـشـاه كه در این زمان سرگرم سركوبى اُولاد نادر شاه بود، مُطلع شد كه روسها به قـفـقـاز حـمله كرده اند و بعد از تصرف گرجستان متوجّه ایروان و قره باغ (قرا باغ ) و گنجه شـده ، پـس از تـصـرف ایـن شـهـرهـا با مسلمانان وحشیانه رفتار مى كنند. وى به عباس میرزا ـ ولیـعـهـد ـ دسـتـور داد كـه جـهـت مـقـابـله بـا روسـهـا بـا سـپـاهـى عـازم قـفـقـاز شـود. جـنـگ در سـال 14 ه . ش / 05 م شـدت بـیـشـتـرى بـه خود گرفت و روسها باكو را به تصرف درآورده و به انزلى دست درازى كردند.(32) فتحعلیشاه كه از تهاى روز اروپاییان بى خبر بود، تصور مى كرد با اتّحاد با آنها مى تـوانـد روسـها را از خاك ایران خارج كند، از این رو ابتدا قصد اتحاد با انگلستان را داشت ، امّا بـه عـلت شرایط سنگین انگلیسیها، از آنها منصرف شده به ناپلئون ، امپراتور فرانسه روى آورد. وى كـه مـنـتـظر فرصتى بود تا از طریق اتّحاد با ایران بتواند به هندوستان حمله كند، مـعـاهـده (فـین كین اشتاین )(33)
تصاویر/ پوشش مهاجران ۱۰۰ سال پیش
، ,بـه ,كه ,وى ,گرجستان ,روسـیـه ,ه ش ,داشت ، ,بعد از ,را در ,گرگین خان
درباره این سایت