مـهـمـترین مساءله دوران پادشاهى محمد شاه هرات بود. هرات همیشه جزئى از ایران بود امّا حاكم آن شـهـر، مـدتـى بـود كه از دربار ایران سرپیچى مى كرد. محمد شاه دستور حمله به آنجا را داد؛ سـربـازان ایـران چـنـدیـن مـاه آنـجـا را در مـحـاصـره خـود داشـتـند كه سرانجام با تهدید و اشـغـال جـنـوب ایـران (جـزیـره خـارك ) بـه وسـیـله انـگـلیـس ، از مـحـاصـره آنـجـا دسـت كشیدند.(15) همچنین فتنه آقا خان محلاتى ، پیشواى فرقه اسماعیلیه و سید على محمد باب شیرازى (بابیه ) نیز از حوادث مهم دوران پادشاهى محمد شاه است .(16)
د ـ ناصر الدین شاه :
پس از فوت محمد شاه ، ناصر الدین میرزا ولیعهد هیجده ساله او با لیاقت و كاردانى امیر كبیر بـه تـهـران آمـده ، بـا نـام نـاصـر الدیـن شـاه بـه پـادشـاهـى رسـیـد و مـدت پـنـجـاه سال بر ایران حكومت كرد.(17) وى با توجه به شناختى كه نسبت به امیر كبیر داشت ، او را بـه صـدارت رسـانـد. عـده اى از دربـاریـان و اطـرافـیـان شـاه از روز اول شروع به مخالفت با امیر كردند، امّا وى كه از پیشرفت و ترقّى ملتهاى مغرب زمین اطلاع كامل داشت ، دست به اصلاحات وسیعى در ایران زد. از جمله اقدامات مهم او تاءسیس دارالفنون ، انـتـشـار روزنـامـه ، اعـزام دانـشـجو به اروپا جهت فراگیرى علوم جدید، ایجاد امنیت در سراسر كشور، جلوگیرى از تعدّى و ظلم ، تعادل بودجه ، نظم دادن به نیروهاى نظامى كشور، ترویج كشاورزى و صنعت ، از میان برداشتن رشوه خوارى ، محدود ساختن نفوذ روس و انگلیس در ایران و صـدهـا اقـدام دیـگـر را مـى تـوان نـام بـرد كـه در مـدت سـه سـال صـدارت خود انجام داد. سرانجام با توطئه اطرافیان شاه ، بویژه مَهد عُلیا، مادر ناصر الدیـن شـاه ، از صـدارت عـزل و بـه كـاشـان تـبـعـیـد شـد و بـه قتل رسید.() بـا آنـكـه اكـثـریت قریب به اتفاق جمعیت ایران از فقر و گرسنگى رنج مى بردند، امّا ناصر الدیـن شـاه و اطـرافـیـانـش در طـول 25 سـال آخـر پـادشاهى خود، سه بار به اروپا مسافرت كـردنـد و هـر بـار چـنـدین ماه با پولهایى كه از كشورهاى بیگانه قرض گرفته بودند به خـوشـگـذرانـى پـرداخـتـنـد و هـزیـنـه كـلانـى را بـه مـردم فـقـیـر ایـران تحمیل كرده ، باعث وابستگى بیشتر كشور به بیگانگان شدند.(19) در دوران حكومت پادشاهان قاجار، امتیازات زیادى به بیگانگان داده شد، تا جایى كه بعضى از مـورخـان ، آن دوره را تـاریخ امتیازات ایران نامیده اند.(20) تعداد زیادى از این امتیازات در زمـان پـادشـاهـى ناصر الدین شاه به بیگانگان واگذار شد. شرایط بعضى از آنها، چنان خـفـّت بـار بـود كـه مـردم ایـران و عـُلمـا زیـر بـار آن شـرایـط نـرفـتـنـد و در مقابل آنها قیام كرده ، باعث لغو آنها شدند.
امـتـیـاز رویـتـر: ایـن امـتـیـاز در سـال 72 م بـه یك فرد انگلیسى به نام (بارون ژولیوس رویـتـر) داده شـد. بـه مـوجـب ایـن امـتیاز، انحصار ایجاد راه آهن از دریاى خزر تا خلیج فارس ، استخراج همه معادن كشور بجز طلا، نقره و جواهرات ، استفاده از جنگلهاى ایران ، تاءسیس بانك ، ایـجـاد پـُسـت و.
بـه ایـن فـرد داده شـد. امـا چـون اجـراى چـنـیـن امـتـیـازى بـه مـعـنـاى فروش كامل ایران بود، با مخالفت مردم و عُلما رو به رو شد و بناچار لغو گردید.(21)
امـتـیاز رژى : به موجب این قرارداد، خرید و فروش توتون و تنباكو در ایران و خارج به مدت پـنـجـاه سـال به (ماژور تالبوت ) انگلیسى داده شد. اعطاى این قرار داد استعمارى منجر به نـهـضـت تـنـبـاكـو و فـتـواى مـشـهـور مـرجـع شـیـعـیـان مـیـرزاى شـیـرازى و در نـهـایـت ، لغـو آن شد.(22) امتیاز تاءسیس بانك شاهنشاهى : به موجب این امتیاز، حق تاءسیس بانك و انتشار اسكناس به مدت شـصـت سـال به رویتر داده شد. وى با این امتیاز مى توانست علاوه بر تهران در شهرستانهاى ایران نیز شعبه بانك دایر كند و به عملیات بانكى مبادرت ورزد.(23) سـرانـجـام ، نـاصـر الدیـن شـاه هـنـگـام بـرگـزارى جـشـن پـنـجـاهـمـیـن سـال سـلطـنـت خود در حرم حضرت عبدالعظیم ، به دست میرزا رضا كرمانى ، یكى از شاگردان سید جمال الدین اسد آبادى به قتل رسید.
تصاویر/ پوشش مهاجران ۱۰۰ سال پیش
، ,بـه ,شاه ,كه ,سـال ,محمد ,محمد شاه ,الدیـن شـاه ,به بیگانگان ,، از ,تاءسیس بانك
درباره این سایت